Uchwała Nr XXI/125/12
Rady Gminy Jaświły

z dnia 28 grudnia 2012 r.

o przyjęciu gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych.

Na podstawie art.17 ust. l pkt.l oraz art.110 ust.4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r o pomocy społecznej (Dz.U z 2009r. Nr 175, poz. 1362, Nr 202, poz. 1551, Nr 219, poz. 1706, Nr 221, poz. 1738, z 2010r. Nr 28, poz. 146, Nr 40, poz. 229, Nr 81, poz. 527, Nr 125, poz. 842, z 2011r. Nr 81, poz. 440, Nr 106, poz. 622, Nr 149, poz. 887, z 2012r. poz. 579 i 823) uchwala się, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się gminną strategię rozwiązywania problemów społecznych stanowiącą załacznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Traci moc uchwała Nr XV/72/08 Rady Gminy Jaświły z dnia 27 czerwca 2008r. oprzyjęciu gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych oraz uchwała Nr VI/26/11 Rady Gminy Jaświły z dnia 30 marca 2011r. uchwała o zmianie uchwały o przyjęciu gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Załącznik do uchwały Nr XXI/125/12
Rady Gminy Jaświły
z dnia 28 grudnia 2012 r.

GMINNA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
GMINY JAŚWIŁY

SPIS TREŚCI:

I . Cel i proces tworzenia Strategii

1. Przesłanki i podstawy prawne opracowania GSRPS

1. Ramy czasowe strategii i podstawowe etapy budowania GSRPS

2. Wskazanie osób biorących udział w opracowaniu strategii

3. Zgodność z prawem wspólnotowym

5. Źródła pozyskania informacji

II. Charakterystyka Gminy

1. Podstawowe informacje o gminie

2. Strategiczne warunki rozwoju gminy

3. System pomocy społecznej w gminie

4. Źródła podstawowych problemów społecznych w gminie

5. Kapitał społeczny gminy

6. Zasoby umożliwiające rozwiązywanie problemów społecznych

III. Kierunki rozwoju Gminy

Misja

IV. Monitoring i ewaluacja

V. Realizacja Strategii

I. Cel i proces tworzenia strategii

1. Przesłanki i podstawy prawne opracowania GSRPS

Proces decentralizacji wielu istotnych funkcji państwa, w dużym stopniu funkcji społecznych, w założeniu miał przyczynić się do podniesienia skuteczności działań w tych obszarach, które wiążą się z zaspokojeniem potrzeb społecznych na poziomie lokalnym, a więc tam gdzie efekty oparte są na diagnozie i prognozie potrzeb, a także na możliwości szybkiego uruchamiania działań interwencyjnych.

Nadal dużą rolę w finansach samorządów terytorialnych odgrywają dotacje budżetowe. Jednak ich ograniczoność, powoduje to, że znaczenia zaczynają nabierać inne zaawansowane działania i profesjonalne metody, które chociaż trudniejsze i bardziej wymagające, pozwalają przy pomocy tych samych środków finansowych osiągnąć lepsze efekty.

W takim działaniu najważniejszą sprawą jest stworzenie możliwości współpracy pomiędzy różnymi instytucjami polityki społecznej: rządowymi, samorządowymi i pozarządowymi , a także instytucjami działającymi na danym terenie oraz liderami społecznymi bądź wolontariuszami, działającymi na rzecz danej zbiorowości.

Niezależnie od funkcjonalności i sprawności systemu polityki społecznej, ludzie muszą mieć możliwość szukania pomocy w trudnych sytuacjach, które ich spotykają.

Temu właśnie ma służyć niniejsza Strategia, zawierająca wielokierunkowy program interwencji oraz planowanych działań nakierowanych na skutki i źródła.

Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ma w założeniach pełnić rolę schematu integrującego działania poszczególnych uczestników życia społecznego w Gminie. Strategia wskazuje cele, ich hierarchię , możliwości realizacji kolejnych zadań oraz priorytety wynikające ze zdiagnozowanych potrzeb mieszkańców Gminy.

Konieczność opracowania Strategii wynika wprost z art. 17.1 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. Różnorodność problemów społecznych występujących w gminie powoduje konieczność wzięcia pod uwagę także innych aktów prawnych, które mają istotny wpływ na konstrukcję dokumentu i rozwiązywanie zadań społecznych w przyszłości. Są to m.in.:

- ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010r. Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.),

- ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011r. Nr 43, poz. 225 z późn. zm),

- ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r. Nr 69, poz.415 z późn. zm.).

2. Ramy czasowe strategii i podstawowe etapy budowania GSRPS

Realizacja zadań postawionych przed pomocą społeczną (zarówno na poziomie społeczności lokalnej, jak i na poziomie rodziny i jednostki), a także konieczność wypracowania niekonwencjonalnych form pomocy, wymaga profesjonalnego i systemowego diagnozowania problemów społecznych w skali gminy. Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie gminy Jaświły została sporządzona w oparciu o dane będące w dyspozycji Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaświłach uzyskane w toku bieżącej jego działalności.

Przygotowano materiały źródłowe, niezbędne dla diagnozy sytuacji społecznej w Jaświłach, co pozwoliło na wypracowanie kierunków strategicznych działań odniesionych do rzeczywistych problemów społeczności lokalnej i wskazanie skutecznych kierunków działań dla ich rozwiązania, a także ustalenie układu współpracy instytucjonalnej dla poszczególnych problemów społecznych.

3. Wskazanie osób biorących udział w opracowaniu strategii

W procesie opracowania Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych wykorzytano potrzeby zgłaszane w bieżącej pracy GOPS przez przedstawicieli między innymi środowisk i organizacji:

1. lokalnej przedsiębiorczości

2. instytucji rynku pracy

3. przedstawicieli grup bezrobotnych

4. przedstawicieli samorządu gminy Jaświły

5. przedstawicieli organizacji społecznych

6. parafii z terenu gminy Jaświły

7. instytucji opieki zdrowotnej

Do prac nad aktualizacja Strategii włączeni zostali:

1) Wójt Gminy

2) Kierownik GOPS

3) Przewodnicząca Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów alkoholowych

4) Dyrektor Zespołu Szkół w Jaświłach

5) Dyrektor Szkoły Podstawowe w Dolistowie

7) Pedagodzy szkolni

8) Kierownik Posterunku Policji

9) Proboszczowie Parafii w Jaświłach, Dolistowie i Brzozowej

10) Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury

11) Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej

II. Charakterystyka gminy

1. Podstawowe informacje o gminie

Mieszkańcy gminy Jaświły stanowią wspólnotę samorządową. Siedzibą gminy jest miejscowość Jaświły.

Powierzchnia Gminy liczy 175 km 2 tj. 17 547 ha, z tego:

1) 88% stanowią użytki rolne z przeważającą klasą gruntów - IV

2) 7 % lasy

3) 5 % nieużytkii grunty zabudowane.

Gmina liczy 960 aktywnych gospodarstw rolnych, których średnia powierzchnia wynosi około 16 ha. Specjalizują się głównie w:

- produkcji mleka,

- produkcji żywca

- produkcji roślinnej.

2. Jednostki organizacyjne Gminy:

1) Zespół Szkół w Jaświłach — dyrektor Mirosław Pycz

2) Szkoła Podstawowa w Dolistowie — dyrektor Janina Zajko

3) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej — Kierownik Ewa Pawełko

4) Gminny Zespół Oświaty — Kierownik Dorota Teresa Szypulska

5) Gminny Ośrodek Kultury — Dyrektor Bożena Kupińska

6) Biblioteka Publiczna Gminy Jaświły - Dyrektor Bożena Kupińska

3. Sytuacja gospodarcza i infrastruktura

Północna część gminy Jaświły położona jest w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Sąsiaduje z gminami: Mońki, Jasionówka, Korycin, Suchowola, Sztabin i Goniądz.

Gmina Jaświły liczy 25 sołectw.

Sołectwa Gminy Jaświły

Wszystkie wsie Gminy są zwodociągowane. Podłączonych jest 1044 budynków. Sieć wodociągowa wynosi 141km.

Kanalizacja dociera do 492 gospodarstw ze wsi: Bobrówka, Dolistowo Nowe, Dolistowo Stare, Jaświły, Mociesze, Rutkowskie Duże i Zabiele. Wodę mieszkańcom dostarczają 3 stacje uzdatniania wody w Jaświłach, Dolistowie Starym i Mikicinie.

Na terenie Gminy są dwie oczyszczalnie ścieków.

Selektywna zbiórka odpadów prowadzona jest od 2005 r. przez BIOM Spółkę z o.o. z siedzibą w Zabielu. Mieszkańcy Gminy w ilości 76 % przystąpili do selektywnej zbiórki odpadów.

4. Struktura demograficzna

Gmina Jaświły liczy 5488 mieszkańców, w tym 2686 kobiet i 2802 mężczyzn.

Przedziały wiekowe i ilościowe:

1) 0 — 6 lat - 357 osób

2) 7 — 18 lat - 776 osób

3) 19 — 60 lat- 3306 osób

4) powyżej 60 lat -1049 osób.

Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się ujemny przyrost naturalny, spadek zameldowań oraz wzrost wymeldowań i zgonów.

np. rok 2012

1) Liczba urodzeń 39

2) Liczba zgonów 69

3) Liczba zameldowań 84

4) Liczba wymeldowań 128

Następstwem tego zjawiska staje się z kolei spadek poziomu ich aktywności społecznej i przedsiębiorczości, co przekłada się na rynek pracy i odczuwalny spadek dochodów mieszkańców.

Jak wynika z powyższych danych, odsetek ludzi w wieku poprodukcyjnym jest znaczny, w związku z czym wzrasta zapotrzebowanie na pomoc osobom starszym, zwłaszcza w formie usług opiekuńczych i umieszczania w domach pomocy społecznej.

Następstwem wyjazdu młodych ludzi jest także pozostawianie samotnych, starych rodziców bez opieki ze strony rodziny. Zadania te przejmuje pomoc społeczna.

5. Charakterystyka życia kulturalnego

Potrzeby mieszkańców Gminy w dziedzinie kultury i rozrywki zapewniają:

1) Gminny Ośrodek Kultury w Jaświłach oraz podległe mu Filie w: Dolistowie Starym, Zabielu, Bobrówce i Brzozowej.

2) Gminna Biblioteka Publiczna w Jaświłach z filiami w Mikicinie i Dolistowie Starym.

GOK zapewnia mieszkańcom Gminy różne formy rozrywki dla poszczególnych grup wiekowych.

Dzieci i młodzież - zespoły taneczne i śpiewacze, imprezy o zasięgu miejscowym, powiatowym i wojewódzkim np. konkurs szopek, strachów, recytacji wierszy itp.

Dorośli - cykliczne, coroczne imprezy plenerowe, integrujące mieszkańców np.

„ W niedzielę po kościele”, „Jak to ze lnem było”, bale z okazji „Dnia Seniora”, wystawy wyrobów ludowych, galerie obrazów, spotkania poetyckie.

Ekspozycje stałe:

1) izba pradziadków

2) izba pamięci Melanii Burzyńskiej (poetka ludowa).

W miejscowości Jaświły mieści się lokal rozrywkowo — dyskotekowy „Fantazja”, gdzie w każdą sobotę odbywają się imprezy, występy zespołów i dyskoteki.

6. System Pomocy społecznej w gminie

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizując zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej oraz innych ustaw i programów rządowych obejmuje różnego rodzaju pomocą wszystkie osoby tego potrzebujące.

Ośrodek do w/w prac zatrudnia 3 pracowników socjalnych, 2 opiekunki wykonujące usługi specjalistyczne i w zależności od potrzeb opiekunki zwykłe ( od 4 do 6 rocznie)

Pomocą społeczną objętych jest rokrocznie ok. 250 rodzin.

Z pomocy społecznej głównie korzystają :

- rodziny wielodzietne

- bezrobotni

- niepełnosprawni i chorzy

- alkoholicy i ich rodziny

Najczęściej udzielana pomoc w ramach zadań własnych i zleconych to:

- Zasiłki stałe ( wiek poprodukcyjny lub niepełnosprawność );

- Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

- Zasiłki okresowe ( ubóstwo, choroba, bezrobocie);

- Dożywianie dzieci i młodzieży;

- Zasiłki celowe, pomoc rzeczowa, posiłek;

- Usługi opiekuńcze zwykłe;

- Opłacanie pobytów w DPS;

- Praca socjalna;

Współpraca z innymi podmiotami:

1) Powiatowy Urząd Pracy

2) Komisariat Policji

3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Uzależnień.

4) Gminna Rada Pomocy Społecznej

5) Gminny Ośrodek Kultury

6) Koło Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów

7) Koło Związku Sybiraków i Osób Represjonowanych

8) Zespól Szkół w Jaświłach , Szkoła Podstawowa w Dolistowie Starym

9) Warsztaty Terapii Zajęciowej w Mońkach

10) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Mońkach

11) DPS „Dom Kombatanta „ w Mocieszach

Źródła podstawowych problemów społecznych w gminie

Analiza obszarów polityki społecznej

Lokalny rynek pracy

Zatrudnienie, poza indywidualnym rolnictwem, mieszkańcy naszej Gminy mogą uzyskać w instytucjach samorządowych (urząd gminy , bank, poczta, szkoły , ośrodki zdrowia, dom pomocy społecznej ) i firmach prywatnych ( sklepy, transport, tartak, dom pomocy społecznej , zakłady usługowe) działających na terenie Gminy.

Walory przyrodnicze Gminy, w szczególności wsi położonych nad rzeką Brzozówką i Biebrzą, pozwalają mieszkańcom na prowadzenie usług agroturystycznych ( obecnie 12 ).

Mieszkańcy naszej Gminy, zwłaszcza młodzi, dojeżdżają do pracy do okolicznych miejscowości ,poza terenem Gminy zwłaszcza do Moniek i Białegostoku . Spora liczba młodych ludzi wybyła do pracy za granicę.

Sytuacja edukacyjna

Na terenie Gminy funkcjonują następujące szkoły o kształceniu podstawowym i gimnazjalnym:

1) Szkoła Podstawowa w Dolistowie — 64 uczniów (w tym 37 dziewcząt i 27 chłopców);

3) Zespół Szkół w Jaświłach składający się z:

a) Szkoły Podstawowej w Jaświłach - 250 uczniów (w tym 117 dziewcząt i 133 chłopców)

b) Gminazjum w Jaświłach - 179 uczniów (w tym 78 dziewcząt i 101chłopców ).

Kształcenie ponadgimnazjalne młodzież zdbywa najczęściej w szkołach w Białymstoku, Mońkach i Suchowoli, co bardzo zwiększa koszty kształcenia, a co za tym idzie wydatki rodziców i pomocy społecznej.

Młodzież niepełnosprawna korzysta z zajęć w Warsztatach Terapii Zajęciowej w Bobrówce, które zapewniają transport tym osobom.

Na terenie Gminy działają Kluby Przedszkolaka w Jaświłach (21 dzieci), Dolistowie Starym (21 dzieci) i Mikicinie (14 dzieci).

Opieka zdrowotna

Opiekę zdrowotną mieszkańcom Gminy zapewniają w zakresie lecznictwa podstawowego:

1) Gminny Ośrodek Zdrowia w Jaświłach

2) Wiejski Ośrodek Zdrowia w Dolistowie.

3) Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Mońkach ( odległość 16 km ) —

Przychodnie specjalistyczne i leczenie szpitalne

Pogotowie Ratunkowe - Mońki

Pogotowie Ambulatoryjne - Mońki .

Problemy społeczne gminy

1) Ubóstwo— brak miejsc pracy , bezrobocie, gospodarstwa rolne — niskotowarowe.

2) Opieka nad rodziną:

a) wielodzietną

b) niepełną

3) z problemem alkoholowym i wynikającą stąd przemocą fizyczną i psychiczną

4) z osobą niepełnosprawną , w tym psychicznie

5) osób starszych, szczególnie samotnych i chorych

Wspieranie rodziców w funkcjach:

Bezradność w sprawach opiekuńczo — wychowawczych, prowadzeniu gospodarstwa domowego

1) tworzenie i realizowanie programów służących rozwojowi dzieci i młodzieży

2) popularyzacja zasad zdrowego żywienia i trybu życia, zwłaszcza dzieci i młodzieży

3) organizowanie czasu wolnego (weekendy, ferie, wakacje), aby zapobiec zagrażającym i coraz powszechniejszym uzależnieniom (alkohol, narkotyki ) zwłaszcza wśród młodzieży

4) Pomoc w kształceniu i zdobywaniu zawodu przez młodzież Gminy.

5) Integracja społeczna i aktywizacja społeczeństwa.

6) Bezrobocie

7) Niepełnosprawność

8) Alkoholizm

Ubóstwo i bezrobocie

Zbyt duża liczba rodzin i osób żyje w ubóstwie. Jest to zjawisko społeczne polegające na braku dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb życiowych osoby lub rodziny.

Dominującym, a zarazem najtrudniejszym do rozwiązania problemem rodzin zwracających się o pomoc do GOPS w Jaświłach jest bezrobocie.

Bezrobocie to zjawisko towarzyszące gospodarce rynkowej, oznaczające stan bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość jej podjęcia, przy czym dochody z pracy są dla tych osób podstawą egzystencji.

Pojawienie się bezrobocia w rodzinie oznacza często nie tylko stratę jedynego źródła dochodu, lecz prowadzi również do utraty bezpieczeństwa socjalnego. Rodziny bezrobotnych muszą przezwyciężać wiele trudności wywołanych utratą lub spadkiem dochodów i pogorszeniem się sytuacji materialnej.

Długotrwały brak pracy niesie za sobą niebezpieczne skutki psychospołeczne. Prowadzi do wzmocnienia poczucia izolacji społecznej, wzrostu konfliktów w rodzinie, pogorszenia samopoczucia bezrobotnych oraz rozszerzania się zjawisk patologii społecznych (alkoholizm, przemoc, agresja). Ponadto wielu bezrobotnych świadczeniobiorców pomocy społecznej przyjmuje postawę typowo roszczeniową. Problem bezrobocia dotyka najbardziej rodziny wielodzietne i niepełne oraz z problemem alkoholowym. Według danych uzyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy w Mońkach na dzień 20 grudnia 2012 r. wskaźnik bezrobocia w Gminie Jaświły wynosi 9 %.

Wśród grupy bezrobotnych określonych według wieku, znaczną część stanowią ludzie młodzi, a szczególnie kobiety. Następną liczną grupą pozostającą bez pracy są bezrobotni w przedziale wiekowym 45-54 lata. Analizując poziom wykształcenia bezrobotnych zauważa się, że najliczniejszą grupą osób pozostających bez zatrudnienia są osoby z zawodowym i podstawowym wykształceniem. Następną grupę tworzą osoby legitymujące się wykształceniem policealnym i średnim zawodowym.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I DŁUGOTRWAŁA CHOROBA

Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświłach udziela różnego rodzaju świadczeń z tytułu niepełnosprawności i długotrwałej choroby.

Wzrastająca liczba osób starych i niepełnosprawnych nakłada na instytucję pomocy społecznej obowiązek podjęcia działań skierowanych na pomoc tym osobom i ich rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie.

Niepełnosprawność dotyczy sfery psychicznej, fizycznej i umysłowej człowieka. Osoby niepełnosprawne wymagają często dodatkowej opieki w sytuacji gdy rodzina sama nie jest w stanie jej zapewnić. Jest to jedna z wielu przyczyn korzystania z pomocy społecznej w GOPS w Jaświłach.

W związku z problemem starzenia się społeczeństwa gminy oraz brakiem placówek zapewniających opiekę, w przyszłości należałoby podjąć starania o zorganizowanie tym osobom opieki poprzez adaptację budynków istniejących na terenie gminy, bądź budowę nowego ośrodka.

ALKOHOLIZM

Nadmierne spożywanie alkoholu wywołuje zjawiska patologiczne w życiu społeczeństwa. Problem alkoholizmu najczęściej występuje w rodzinach dotkniętych niepowodzeniami życiowymi i bezrobociem, w rodzinach o niskich dochodach, ubogich i wielodzietnych. Spożywanie alkoholu jest przyczyną przestępstw, konfliktów rodzinnych i przemocy.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświłach w zakresie swoich działań obejmuje opieką 31 środowisk.

Bezdomność — to jedno z najgroźniejszych zjawisk patologii społecznej. Dla ludzi nią dotkniętych tragiczna jest wówczas, gdy się na nią godzą. W Gminie Jaświły mieliśmy dotychczas jeden przypadek bezdomności.

Na terenie Gminy Jaświły nie ma typowych placówek zapewniających noclegi dla bezdomnych. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświły może korzystać ze Schroniska dla bezdomnych —Białystok, ul. Świętojańska 2a.

BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIU GOSPODARSTWA DOMOWEGO

Zmiany ekonomiczne dokonujące się aktualnie w Polsce sprawiają, że wiele rodzin, szczególnie wielodzietnych ma trudności z dostosowaniem się do nowej rzeczywistości społecznej. Niejednokrotnie z powodu bezrobocia, rodziny te zaczynają funkcjonować nieprawidłowo. Pojawiające się kryzysy wystawiają na próbę systemy wartości, które tworzą rodzinę, a które są niezbędnymi czynnikami wpływającymi na polepszenie więzi międzyludzkich. Wiele rodzin na terenie gminy Jaświły borykając się z codziennymi problemami bywa narażonych na różne dysfunkcje rodziny, nie radzą sobie z wypełnianiem roli rodziców, szczególnie w przypadkach gdy występują problemy niepełnosprawności, choroby psychicznej, uzależnień czy stosowania przemocy. Do tego zła sytuacja mieszkaniowa, bezrobocie i ubóstwo sprawiają, że rodzina staje się niewydolna w sprawach opiekuńczo — wychowawczych. Konflikty wewnątrzrodzinne i przemoc stają się częstą przyczyną umieszczenia dzieci i młodzieży w placówkach opiekuńczo — wychowawczych i resocjalizacyjnych, a dla dorosłych ofiar przemocy, są powodem szukania pomocy, schronienia i porad. Działając w tym obszarze problemów GOPS w Jaświłach dąży do wspierania rodzin w wypełnianiu ich ról oraz stara się niwelować negatywne skutki wywołane kryzysami.

Kapitał społeczny gminy

1. Atuty i potencjał rozwojowy gminy

Gmina Jaświły ma duże walory turystyczne, dużo zieleni, czyste powietrze, piękne tereny krajobrazowe i atrakcyjne otoczenie przyrodnicze (lasy). Jaświły leżą z dala od uciążliwego przemysłu.

2 Słabe strony gminy

Najczęściej wymienianą słabością gminy Jaświły, będącą poważną niedogodnością dla jej mieszkańców, jest brak transportu kolejowego oraz środków komunikacji lokalnej. Brakuje ścieżek rowerowych i brak miejsc parkingowych. Uciążliwy dla mieszkańców gminy jest również brak dobrych rozwiązań architektonicznych dla osób niepełnosprawnych. Niewątpliwie słabością gminy Jaświły jest postępujący proces starzenia się społeczeństwa.

3 Najważniejsze problemy społeczne w gminie

Za najważniejsze problemy w gminie uznano proces starzenia społeczeństwa, bezrobocie, alkoholizm oraz postępującą biedę. Te problemy, silnie ze sobą skorelowane, z coraz większą intensywnością według respondentów dotykają mieszkańców gminy i w niedalekiej przyszłości mogą być jeszcze bardziej odczuwalne. Ponadto większość ankietowanych wskazała na tendencje wzrostowe zarówno problemów związanych z pogłębiającym się i długotrwałym bezrobociem, jak i nadużywaniem alkoholu oraz, co za tym idzie, postępującą biedą.

Poważnym i narastającym problemem, wskazanym przez respondentów, jest również ubożenie mieszkańców gminy. Jest ono spowodowane wzrostem bezrobocia i przyczynia się do pogłębiania patologii społecznych, wzrostu niewydolności opiekuńczo-wychowawczej rodzin wiejskich. Przyczyn takiego stanu rzeczy doszukuje się również w niedostatecznej organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży.

4 Szczególnie narażone grupy społeczne

Za osoby, których w największym stopniu dotykają lokalne problemy społeczne, uznano dzieci i młodzież, przede wszystkim te pochodzące z rodzin biednych, wielodzietnych. Spowodowane jest to głównie ubóstwem, brakiem miejsc pracy oraz miejsc organizujących opiekę i wsparcie.

Szczególnie narażonymi są także osoby bezrobotne, w tym młodzież
i absolwenci szkół szukający pracy oraz osoby z najniższym wykształceniem. Kolejną grupą mieszańców, która odczuwa skutki problemów społecznych, są ludzie starsi i samotni.

W kwestii związanej z wyborem odbiorców, do których powinna trafiać pomoc, uznano iż w pierwszej kolejności wspierać należy dzieci i młodzież, rodziny dysfunkcyjne, ubogie, osoby bezrobotne, osoby z problemem alkoholowym i rodziny wielodzietne.

Pomoc społeczna powinna otaczać opieką również osoby samotne i stare.

5Kwestie uznane za najistotniejsze w tworzeniu strategii

Problemy, na których powinna skupić się lokalna strategia gminy, są to następujące problemy społeczne:

Sposoby przyczyniania się do rozwiązywania lokalnych problemów społecznych

Najważniejsze inicjatywy, jakie mogą się przyczynić do rozwiązania lokalnych problemów społecznych, to: przeznaczenie środków na przeciwdziałanie bezrobociu i tworzenie nowych miejsc pracy, aktywizacja społeczeństwa, pomoc najuboższym, podejmowanie działań zmierzających do inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu podnoszenie świadomości społecznej oraz organizowanie działalności opiekuńczo-wychowawczeji socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i zagrożonych problemem alkoholowym oraz działań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie i agresji rówieśniczej.

ANALIZA SWOT

Bardzo użyteczną metodą przy określaniu priorytetów rozwojowych jest coraz powszechniej stosowana w pracach nad strategią analiza SWOT, oceniająca zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki wpływające na działania związane z programowaniem strategicznym strategii. Wnikliwe opracowanie SWOT jest istotnym etapem procesu planowania strategicznego. Przy właściwym opracowaniu stanowi punkt wyjściowy dla określania celów strategicznych oraz projektów socjalnych. Dodać należy, że w analizie SWOT odniesiono się wyłącznie do kwestii społecznych.

Analiza SWOT została przygotowana w Ośrodku Pomocy Społecznej w Jaświłach. Przedstawione poniżej czynniki obejmują:

·siły — wewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na sytuację społeczną,

· słabości — wewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na sytuację społeczną,

· szanse — zewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na realizację celów,

· zagrożenia — zewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na realizację celów.

Wynik tych prac obrazują prezentowane zestawienia.

6. ZASOBY UMOŻLIWIAJĄCE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH.

Zasobami umożliwiającymi rozwiązywanie problemów społecznych określamy instytucje znajdujące się na terenie gminy, które działają w obszarze polityki społecznej i rozwiązują dane problemy. Są to zarówno jednostki samorządowe, jak i niepubliczne, na przykład organizacje pozarządowe.

INSTYTUCJE INNE

Przy realizacji zadań z zakresu polityki społecznej niewątpliwie wskazana będzie współpraca z takimi instytucjami, jak:

·Poradnia Leczenia Uzależnień,

·Caritas

·Ośrodek Szkolenia i Wychowania przy OHP,

·Kluby sportowe,

·Szkoły.

III.
Kierunki rozwoju gminy

MISJA

ZAPEWNIENIE MIESZKAŃCOM GMINY JAŚWIŁY MOŻLIWOŚCI ROZWOJU OSOBISTEGO I ZAWODOWEGO ORAZ PRZECIWDZIAŁANIE MARGINALIZACJI I WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU

CELE STRATEGICZNE

Problem:Rodziny niewydolne wychowawczo nie w pełni zaspokajają potrzeby rozwojowe dziecka.

Cel strategiczny 1

Pomoc na rzecz rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi.

Cele szczegółowe:

1) Pomoc osobom i rodzinom, u których stwierdzono ubóstwo.

2) Pomoc niepełnosprawnym i długotrwale chorym dzieciom i ich rodzinom.

3) Pomoc rodzinie w kształceniu i wszechstronnym rozwoju dzieci i młodzieży.

4) Pomoc dzieciom z rodzin patologicznych oraz całym rodzinom.

Kierunki działania:

1) Systematyczna praca socjalna z rodzinami z problemem opiekuńczo-wychowawczym polegająca na:

a) diagnozie deficytów w zakresie pełnienia ról rodzicielskich, wydolności opiekuńczo-wychowawczej, zaniedbań względem dzieci,

b) ocenie sytuacji dziecka w rodzinie, środowisku szkolnym, rówieśniczym.

2) Pomoc materialna dla rodzin pozostających w trudnej sytuacji ekonomicznej realizowana przez Ośrodek Pomocy Społecznej:

a) z systemu pomocy społecznej,

b) z systemu świadczeń rodzinnych.

3) Rozwój sieci świetlic wiejskich, w tym środowiskowych, opiekuńczo-wychowawczych, działających w poszczególnych miejscowościach, oferujących pomoc dzieciom z rodzin z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi poprzez: dożywianie, właściwą opiekę pedagogiczną, pomoc w rozwiązywaniu trudności szkolnych, możliwość konstruktywnego spędzania czasu wolnego, nabywanie przez dzieci różnych umiejętności społecznych koniecznych do samodzielnego funkcjonowania w dorosłym życiu.

4) Systematyczna współpraca z istniejącymi w powiecie jednostkami zapewniającymi opiekę dla dzieci.

5) Systematyczna współpraca z wymiarem sprawiedliwości właściwym ze względu na położenie gminy, w szczególności:

a) sądem rodzinnym,

b) kuratorami sądowymi dla dzieci i młodzieży.

6) Współpraca z organizacjami pozarządowymi promującymi rodzinne formy opieki zastępczej.

8) Systematyczne współdziałanie Ośrodka Pomocy Społecznej z placówkami oświatowymi w celu bieżącej analizy sytuacji dzieci i młodzieży uczęszczającej do szkół, a w szczególności przeciwdziałanie pojawiającym się patologiom.

10) Systematyczny rozwój grup samopomocowych w szczególności dla samotnych matek.

11) Wspieranie działań mających na celu utworzenie na terenie gminy mieszkań socjalnych przeznaczonych w szczególności dla rodzin w kryzysie, samotnych matek i osób pozbawionych dachu nad głową.

12) Dożywianie dzieci i młodzieży z rodzin zagrożonych ubóstwem, wykluczeniem społecznym i marginalizacją.

13) Organizowanie grup wsparcia dla rodziców, którzy nie radzą sobie z problemami wynikającymi z uzależnienia ich dzieci.

14) Organizowanie warsztatów terapeutycznych promujących zdrowy styl życia.

15) Podjęcie działań w kierunku kontynuowania edukacji prozdrowotnej.

16) Organizowanie dla rodziców i ich dzieci różnych form edukacji z wykorzystaniem istniejącego systemu szkolnego, oraz tworzenie systemu poradnictwa.

17) Organizowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży przez szkołę, organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych poprzez zajęcia muzyczne, plastyczne, turnieje sportowe, festyny rodzinne, wycieczki.

18) Udzielanie rodzinom pomocy psychologicznej, prawnej i społecznej.

19) Podjęcie działań w kierunku zwiększenia ilości godzin zajęć socjoterapeutycznych, psychoterapeutycznych, zajęć terapii pedagogicznej,

20) Podjęcie działań w kierunku utworzenia Świetlicy Środowiskowej i Socjoterapeutycznej.

21) Pomoc szkołom w zagwarantowaniu dzieciom i młodzieży gorącego posiłku.

W ramach realizacji poszczególnych celów, w zależności od możliwości finansowych na dany rok, możliwa jest budowa projektów i programów socjalnych.

. Problem : Istnienie wysokiego poziomu bezrobocia na terenie gminy Jaświły skutecznie uniemożliwia realizację celów osobistych i zawodowych znacznej grupie mieszkańców, pogłębiając obszary ubóstwa.

Cel strategiczny 2

System wsparcia na rzecz osób bezrobotnych.

Cele szczegółowe:

1. Rozwijanie aktywnych form pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym, długotrwale bezrobotnym, w tym kobietom.

2. Monitoring socjalny — wypracowanie form postępowania wobec osób w sytuacji kryzysowej długotrwałego pozostawania bez pracy.

3. Większe zaangażowanie się organizacji pozarządowych w udzielaniu pomocy osobom bezrobotnym i znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej.

Kierunki działania:

1) Stała współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie monitorowania i rozwiązywania zjawiska bezrobocia na terenie gminy poprzezorganizację prac interwencyjnych i robót publicznych,

2) Objecie pracą socjalną osób długotrwale bezrobotnych, tak by zachęcać je do systematycznego poszukiwania zatrudnienia. W szczególności należy dążyć do udzielenia osobom bezrobotnym wszechstronnej pomocy w zakresie: poradnictwa, zapoznania z aktywnymi technikami poszukiwania pracy.

3) Podjęcie działań w kierunku szkoleń zawodowych mających na celu dostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracy poprzez ich nabycie, podniesienie kwalifikacji lub ich zmianę.

4) Objęcie pomocą materialną rodzin dotkniętych problemem bezrobocia.

5) Podjęcie działań w kierunku subsydiowania zatrudnienia.

6) Tworzenie na terenie gminy sprzyjającego klimatu dla potencjalnych inwestorów, mogących tworzyć nowe miejsca pracy.

7) Tworzenie na terenie gminy nowatorskich działań zmierzających do aktywizacji osób bezrobotnych.

8) Współudział w programach realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego przez instytucje rynku pracy.

9) Bieżący monitoring ofert programowych i ewentualne opracowanie projektów mających na celu rozwiązywanie problemu bezrobocia w szczególności wśród kobiet i osób długotrwale bezrobotnych.

10) Tworzenie programów lokalnych adresowanych do osób którym z różnych przyczyn nie przyznano świadczeń emerytalnych.

W ramach realizacji poszczególnych celów, w zależności od możliwości finansowych na dany rok, możliwa jest budowa projektów i programów socjalnych.

Problem : Zapewnienie właściwej opieki osobom samotnym, w podeszłym wieku
i niepełnosprawnym.

Cel strategiczny 3

Rozwijanie zintegrowanego systemu wsparcia na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych.

Cele szczegółowe

1. Zapewnienie odpowiednich form opieki osobom wymagającym takiej opieki.

2. Usprawnianie osób starszych i niepełnosprawnych.

3. Aktywizacja rodzin na rzecz zapewnienia opieki osobom najbliższym.

4. Podejmowanie działań zmierzających do ograniczenia skutków niepełnosprawności.

5. Aktywizacja osób upośledzonych i chorych psychicznie.

Kierunki działania:

1) Utrzymanie osób niepełnosprawnych i starszych w miejscu ich zamieszkania w szczególności poprzez:

a) propagowanie aktywnego i zdrowego stylu życia,

b) ułatwienie kontaktu z placówkami rehabilitacyjnymi,

c) uwrażliwienie społeczności lokalnej na potrzeby osób starszych i niepełnosprawnych,

d) rozwijanie usług opiekuńczych w szczególności poprzez podnoszenie kwalifikacji kadry, co ma bezpośredni wpływ na jakość świadczonych usług,

e) rozwój oferty kulturalnej adresowanej do osób w podeszłym wieku w celu ich aktywizacji,

f) podjęcie działań zmierzających do powołania grup samopomocowych:

- dla osób starszych,

- dla osób niepełnosprawnych.

2) Rozwój pracy socjalnej i działań na rzecz integracji osób niepełnosprawnych ze środowiskiem lokalnym:

a) budowa projektów socjalnych promujących integrację społeczną,

b) rozwój oferty kulturalnej aktywizującej osoby niepełnosprawne.

3) Wsparcie materialne dla osób samotnych, w podeszłym wieku i osób niepełnoprawnych.

4) Podejmowanie działań zmierzających do systematycznego łamania barier dla osób niepełnosprawnych ruchowo.

5) Współdziałanie z PFRON i organizacjami pozarządowymi dla skuteczniejszego rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych:

a) systematyczne pozyskiwanie środków na łamanie barier architektonicznych,

b) systematyczna działalność informacyjna dot. problemu niepełnosprawności w tym za pośrednictwem strony internetowej Urzędu Gminy.

6) Współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych.

7) Rozwój działań informacyjnych i promocyjnych związanych z pozycją osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych.

8) Wsparcie osób zaburzonych i chorych psychicznie w samodzielnym funkcjonowaniu na terenie gminy w szczególności poprzez opiekę medyczną, poradnictwo socjalne
i pomoc materialną.

9) Podejmowanie działań zmierzających do utworzenia na terenie gminy Dziennego Domu Pobytu dla osób starszych, niepełnosprawnych — dorosłych.

10) Podejmowanie działań w celu pomocy w finansowaniu zakupu leków, opału itp.

W ramach realizacji poszczególnych celów, w zależności od możliwości finansowych na dany rok, możliwa jest budowa projektów i programów socjalnych.

Problem : Choroba alkoholowa jest jednym z problemów społecznych na terenie gminy, staje się przyczyną szeregu negatywnych zjawisk, skutecznie ograniczając wydolność rodzin dotkniętych tym problemem.

Cele strategiczny 4

Budowa zintegrowanego systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie gminy.

Cele szczegółowe

1. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych.

2. Zmniejszanie rozmiarów problemów, które aktualnie występują.

3. Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi problemami.

4. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych.

4.5. Analiza zasadności udzielania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.

Kierunki działania:

1) Ograniczanie i zmiana struktury spożycia napojów alkoholowych.

2) Zmiana zachowań i postaw mieszkańców w sytuacjach związanych z alkoholem.

3) Wdrożenie stosownych form profilaktyki kierowanej w szczególności do dziecii młodzieży.

4) Budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej nad szkodliwymi formami postępowania osób nadużywających alkoholu.

5) Zwiększenie skuteczności i dostępności terapii w zakresie nowoczesnych strategii i metod rozwiązywania problemów alkoholowych.

6) Przeciwdziałanie przemocy domowej.

7) Organizacja spotkań informacyjnych dla rodzin dotkniętych problemem uzależnień.

Cele i kierunki działań są realizowane zgodnie z przyjmowanym corocznie przez Radę Gminy Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zawierającym szczegółowe działania w ww. zakresie.

Problem : Właściwa ocena możliwości lokalnego systemu pomocy społecznej i jego rozwój zgodnie i ze zmieniającymi się potrzebami społecznymi

Cel strategiczny 5

Systematyczny monitoring problemów społecznych.

Cele szczegółowe

1. Ocena stanu potrzeb społecznych.

2. Ocena możliwości skutecznego reagowania na pojawiające się kwestie społeczne.

Kierunki działania:

1) Systematyczny monitoring problemów społecznych realizowany przez pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej.

2) Systematyczna analiza zasobów finansowych przeznaczonych na realizację zadań własnych i zleconych.

3) Coroczne informowanie radnych i decydentów o istniejących potrzebach i kwestiach społecznych.

4) Analiza świadczonej pomocy ze względu na efektywność i właściwość adresatów.

5) Dostosowanie liczby pracowników socjalnych do poziomu zgodnego z ustawą.

6) Ciągłe podnoszenie kwalifikacji przez kadrę pomocy społecznej w celu lepszego rozpoznawania i reagowania na pojawiające się kwestie społeczne.

7) Systematyczny monitoring istniejących i rozpoczynających się programów celowych
i funduszy służący ewentualnemu pozyskiwaniu środków zewnętrznych na rozwiązywanie lokalnych potrzeb społecznych.

8) Doskonalenie systemu informacyjnego o możliwościach udzielania pomocy społecznej i wsparcia mieszkańcom gminy np. poprzez internet.

W ramach realizacji poszczególnych celów, w zależności od możliwości finansowych na dany rok, możliwa jest budowa projektów i programów socjalnych.

Problem : Brak koordynacji działań pomiędzy organizacjami pozarządowymi na terenie gminy.

Cel strategiczny 6

Zwiększenie koordynacji działań organizacji pozarządowych.

Cele szczegółowe

1. Ocena działań organizacji pozarządowych na terenie gminy.

2. Zwiększenie możliwości współpracy pomiędzy poszczególnymi organizacjami pozarządowymi.

Kierunki działania:

1) Kontynuacja systematycznej współpracy samorządu lokalnego z organizacjami pozarządowymi.

2) Podjęcie działań w kierunku inwentaryzacji możliwości działania i potrzeb organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie gminy.

3) Zwiększenie dostępu do informacji o działalności organizacji pozarządowych na terenie gminy.

Pomoc na rzecz rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi.

System wsparcia na rzecz osób bezrobotnych.

Rozwijanie zintegrowanego systemu wsparcia na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych.

Budowa zintegrowanego systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie gminy.

Systematyczny monitoring problemów społecznych.

Zwiększenie koordynacji działań organizacji pozarządowych.

V. REALIZACJA STRATEGII

Nad prawidłowym przebiegiem realizacji Strategii nadzór prowadzić będzie Wójt Gminy.

Skład Zespołu :

1) Ewa Pawełko - Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej - koordynator

2) Marek Jarosz - Zastępca Wójta.

3) Krystyna Chmielewska - Skarbnik Gminy

4) Halina Andrelczyk - Przewodnicząca Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Uzależnień.

5) Elżbieta Chołko pracownik socjalny GOPS.

Zadania:

a) współdziałanie w diagnozie i realizacji przy udziale osób i organizacji współpracujących i miejscowej społeczności;

b) sporządzanie sprawozdań z realizacji strategii;

c) aktualizowanie strategii

Osoby współpracujące:

1) Grzegorz Sienkiewicz - Kierownik Posterunku Policji w Jaświłach

2) Mirosław Pycz - Dyrektor Zespołu Szkół w Jaświłach

3) Janina Zajko — Dyrektor Szkoły w Dolistowie

4) Elżbieta Ostrowska - Pedagog Szkolny Szkół Podstawowych

5) Bożena Kupińska - Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury

6) Bożena Kupińska - Dyrektor Biblioteki Publicznej Gminy Jaświły

Zadania :

a) zgłaszanie Zespołowi bieżących problemów

b) pomoc w ich rozwiązywaniu

c) podejmowanie inicjatyw i form działania

Realizacja strategii przebiegać będzie pod nadzorem Wójta Gminy i Koordynatora.

Zapisy strategii określono - bez szczegółowych terminów.

Zadania szczegółowe, dotyczące finansowania, czasu i terminu wykonania oraz osób współpracujących, określane będą na posiedzeniach w/w zespołu.

Za wykonanie aktualizacji odpowiedzialny jest Koordynator.

Ocena realizacji strategii należeć będzie do Rady Gminy.