Studium uwarunkowan i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jaświły

Opracowanie zostało wykonane na zlecenie Zarządu Gminy Jaświły przez zespół w składzie:

Opracowanie zostało wykonane na zlecenie Zarządu Gminy Jaświły przez zespół w składzie:

	Nazwisko i imię	Udział w opracowaniu
1.	mgr Jerzy Chodorowski	główny projektant zagadnienia przestrzenne
2.	mgr Tadeusz Januszewski	zagadnienia programowe i przestrzenne
3.	mgr Mikołaj Patejuk	ochrona i kształtowanie środowiska
4.	mgr inż. Jan Kraszewski	komunikacja
5.	mgr inż. Czesława Kruszewska	zaopatrzenie w wodę, usuwanie nieczystości
6.	inż. Elżbieta Kępska	elektroenergetyka, gosp. cieplna, gaz, telekomunikacja
7.	mgr Anna Bielas - Conew	zagadnienia programowe
8.	Witaliusz Ostaszewski	opracowanie graficzne
9.	Katarzyna Szczerbińska	opracowanie techniczne

Spis treści

WSTĘP. 7

CZĘŚĆ l UWARUNKOWANIA ZAGOPSODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JAŚWIŁY.. 9

1.Ocena walorów i zasobów środowiska przyrodniczego oraz zagrożeń środowiskowych. 9

1.1. Położenie fizyczno - geograficzne i administracyjne, struktura użytkowania gruntów. 9

1.2. Rzeźba terenu. 9

1.3. Budowa geologiczna i surowce mineralne. 10

1.3.1. Budowa geologiczna. 10

1.3.2. Surowce mineralne. 11

1.4. Wody powierzchniowe j podziemne. 12

1.4.1. Wody powierzchniowe. 12

1.4.2. Wody podziemne. 14

1.5. Gleby - element wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej. 16

1.5.1. Waloryzacja przyrodnicza gleb. 16

1.5.2. Waloryzacja użytkowo rolnicza gleb. 16

1.5.3. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej. 17

1.6. Lasy. 18

1.7. Warunki klimatyczne. 19

1.7.1. Temperatura. 19

1.7.2. Opady atmosferyczne. 20

1.7.3. Dynamika powietrza atmosferycznego. 20

1.8. Obszary i obiekty podlegające szczególnej ochronie prawnej. 21

1.9. Zagrożenia i degradacja środowiska. 21

1.9.1. Zagrożenia wód powierzchniowych. 21

1.9.2. Zagrożenie powietrza atmosferycznego. 21

1.9.3. Zagrożenia hałasem oraz elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym. 22

1.9.4. Zagrożenia powierzchni ziemi i innych elementów środowiska przyrodniczego. 23

1.10. Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego. 23

1.10.1. Podstawowa struktura funkcjonalno - przyrodnicza gminy. 23

1.10.2. Główne wnioski do kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 24

2. Sieć osadnicza, funkcje gminy, środowisko kulturowe. 25

2.1. Sieć osadnicza, funkcje gminy. 25

2.2. Środowisko kulturowe. 25

2.2.1. Obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków. 25

2.2.2. Obiekty o wartościach kulturowych, w tym archeologiczne. 25

3. Sfera społeczna - warunki życia ludności. 27

3.1. Ludność, zasoby pracy i ich wykorzystywanie. 27

3.1.1. Ludność i obszar gminy w 1998r. na tle województwa podlaskiego i powiatu monieckiego. 27

3.1.3. Struktura płci ludności gminy. 30

3.1.4. Struktura wieku ludności. 30

3.1.5. Pracujący. 31

3.1.6. Problem bezrobocia. 32

3.1.7. Charakterystyka ludności rolniczej /gosp. indywidualna/. 33

3.1.7.1. Pracujący. 33

3.1.7.2. Wykształcenie ludności rolniczej. 33

3.2. Warunki życia ludności. 34

3.2.1. Zasoby j warunki mieszkaniowe. 34

3.2.1.1. Zasoby mieszkaniowe gminy na tle powiatu monieckiego. 34

3.2.1.2. Zmiany zasobów mieszkaniowych w gminie w latach 1970 - 1997. 35

3.2.1.3. Zmiana warunków mieszkaniowych wynikająca z potencjału mieszkaniowego. 35

3.2.1.4. Jakość mieszkań. 36

3.2.1.5. Ruch budowlany. 37

3.2.2. Urządzenia obsługi ludności. 38

3.2.2.1. Oświata i wychowanie. 38

Szkoła Podstawowa w Mikicinie. 39

3.2.2.3. Zdrowie i pomoc społeczna. 41

3.2.2.4. Handel i usługi. 41

3.2.2.5. Sport i turystyka. 42

3.2.2.6. Administracja, łączność. 42

3.2.2.7. inne usługi. 42

4. Sfera gospodarcza. 42

4.1. Wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej, gospodarka leśna. 42

4.1.2. Struktura indywidualna gospodarstw rolnych. 43

4.1.2.1. Struktura gospodarstw według liczby i grup obszarowych. 43

4.1.3. Struktura zasiewów, plony. 43

4.1.4. Hodowla. 44

4.1.5. Urządzenia obsługi rolnictwa. 45

4.1.6. Wyposażenie rolnictwa w maszyny i urządzenia. 46

4.1.7. Stan budownictwa wiejskiego i wyposażenia w urządzenia komunalne. 46

4.1.8. Gospodarka leśna. 47

4.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza. 47

4.2.1. Podmioty gospodarcze. 47

4.2.2. Budżet gminy. 47

4.2.3. Niewykorzystane obiekty. 48

4.2.3.1. Obiekty niewykorzystane. 48

5. Komunikacja. 48

5.1. Sieć drogowa. 48

5.1.1. Struktura funkcjonalno - techniczna. 48

5.1.1.1. Droga wojewódzka/była krajowa/. 48

5.1.1.2. Drogi powiatowe /byłe wojewódzkie/. 49

5.1.1.3. Drogi gminne. 49

5.1.2. Charakterystyka stanów technicznych dróg. 50

5.1.2.1. Droga wojewódzka. 50

5.1.2.2.Drogi powiatowe. 50

5.1.2.3. Drogi gminne. 51

5.1.3. Charakterystyka ogólna układu drogowego gminy. 54

5.1.3.1. Długość dróg wg stanu na dzień 31.12.1997r. i 31.12.1998r. 54

5.1.3.2. Gęstość sieci drogowej. 55

5.1.3.3. Ruch drogowy. 55

5.1.3.4. Wskaźnik motoryzacji. 55

5.2. Techniczne zaplecze motoryzacji. 55

5.3. Komunikacja autobusowa. 55

5.4. Ocena funkcjonowania komunikacji. 56

6. Infrastruktura techniczna. 56

6.1. Zaopatrzenie w wodę. 56

6.1.1. Ogólna charakterystyka systemu zaopatrzenie w wodę. 56

6.1.2. Rozwój scentralizowanych systemów zaopatrzenia w wodę. 57

6.1.3. Stan zwodociagowania poszczególnych wsi w gminie na koniec 1998r. 58

6.1.4. Charakterystyka ujęć wody i stacji wodociągowych. 59

6.1.4.1. Wodociąg wiejski Jaświły. 59

6.1.4.2. Wodociąg wiejski Dolistowo. 59

6.1.4.3. Wodociąg miejski Mikicin. 60

6.1.5. Pozwolenia wodnoprawne i ustalone strefy ochronne komunalnych ujęć wody. 60

6.1.6. Ocena wykorzystania istniejących ujęć wody. 60

6.1.7. Zakładowe i prywatne ujęcia wody głębinowej. 61

6.1.8. Ogólna ocena zaopatrzenia gminy w wodę. 61

6.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków sanitarnych. 61

6.2.1. Kanalizacja sanitarna. 61

6.2.2.Oczyszczalnie ścieków. 62

6.2.3. Ogólna ocena gospodarki ściekowej. 63

6.3. Gospodarka odpadami stałymi. 63

6.3.1. Charakterystyka stanu istniejącego. 63

6.3.2. Ogólna ocena gospodarki odpadami stałymi. 63

6.4.Elektroenergetvka. 64

6.4.1. Elementy systemu elektroenergetycznego. 64

6.5. Ciepłownictwo. 64

6.5.1. Charakterystyka stanu istniejącego. 64

6.5.2. Ocena stanu istniejącego. 65

6.6. Gazownictwo. 65

6.7. Telekomunikacja. 65

6.7.1. Stan telekomunikacji w gminie - struktura systemu. 65

6.7.2. Ocena systemu. 66

6.8. Radiokomunikacja i teletransmisja. 66

7. Syntetyczna ocena poziomu zaspokojenia potrzeb ludności j zagospodarowania gminy Jaświły. 66

8. Elementy przestrzennego zagospodarowania gminy o charakterze ponadlokalnym. 69

CZĘŚĆ II KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JAŚWIŁY.. 70

1. Polityka przestrzenna gminy. 70

1.1. Kierunki rozwoju funkcji gminy oraz wiejskich jednostek osadniczych. 70

1.2. Problemy i bariery rozwoju gminy. 70

1.3. Szansę rozwoju gminy. 71

1.4. Cele rozwoju przestrzennego gminy Jaświły. 72

1.4.1. Główne cele rozwoju. 72

1.4.2. Cele ekologiczne rozwoju. 72

1.4.3. Cele społeczne w zagospodarowaniu przestrzennym. 72

1.4.4. Cele rozwoju gospodarczego. 72

1.4.5. Cele rozwoju komunikacji. 72

1.4.6. Cele infrastruktury technicznej. 73

1.5. Obszary, dla których sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe. 73

1.6. Obszary przekształceń przestrzennych. 74

1.7. Tereny zabudowane, w tym tereny do rehabilitacji. 74

1.8. Zasady zabudowy i zagospodarowania. 75

2. Kierunki i zadania zagospodarowania przestrzennego gminy - realizacja celów rozwoju przestrzennego gminy. 76

2.1. Kierunki i zadania w zakresie ochrony, kształtowania i zagospodarowania środowiska przyrodniczego. 76

2.1.1. Sieć dolin rzecznych. 76

2.1.2. Lasy. 77

2.1.3. Zieleń urządzona. 77

2.1.4. Obiekty i obszary prawnie chronione - szczególne formy ochrony przyrody. 78

2.1.5. Kierunki j zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych. 78

2.1.6. Kierunki sanitarnej ochrony powietrza atmosferycznego. 79

2.1.7. Kierunek ochrony ludzi j środowiska przed hałasem i wibracjami oraz przed szkodliwym elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuiacym. 79

2.1.8. Kierunki i zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi. 81

2.2. Kierunki i zadania ochrony dóbr kultury. 81

2.2.1. W przypadku obiektów zabytkowych i o wartościach kulturowych: 81

2.2.2. W przypadku stanowisk archeologicznych: 82

2.2.3. Tworzenie nowych wartości kulturowych: 82

2.3. Kierunki i zadania rozwoju infrastruktury społecznej j obszarów dla tych potrzeb. 82

2.3.1. Tendencje demograficzne. 82

2.3.2. Mieszkalnictwo. 83

2.3.3. Usługi. 83

2.3.3.1. Usługi ponadpodstawowe. 83

2.3.3.2. Usługi podstawowe. 84

2.4. Kierunki i zadania rozwoju gospodarczego i terenów dla tych potrzeb. 86

2.4.1. Kierunki rozwoju przemysłu i rzemiosła oraz tereny pod zabudowę przemysłowo - rzemieślnicza. 86

2.4.2. Kierunki rozwoju rolnictwa i leśnictwa - obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, tereny leśne. 87

2.4.2.1. Rolnictwo. 87

2.4.2.2. Leśnictwo. 88

2.4.3. Kierunki rozwoju obszarów wypoczynkowych. 88

2.5. Kierunki i zadania rozwoju komunikacji. 89

2.5.1. Sieć drogowa. 89

2.5.1.1. Droga wojewódzka 670. 89

2.5.1.2. Drogi powiatowe. 90

2.5.1.3. Drogi gminne. 90

2.5.2. Techniczne zaplecze motoryzacji. 91

2.5.3. Komunikacja autobusowa. 92

2.5.4. Ścieżki rowerowe. 92

2.6. Kierunki i zadania rozwoju infrastruktury technicznej. 92

2.6.1. Zaopatrzenie w wodę. 92

2.6.1.1. Prognoza zapotrzebowania wody. 92

2.6.1.2. Kierunki działania i zadania w zakresie zaopatrzenia w wodę. 93

2.6.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków sanitarnych. 93

2.6.3. Gospodarka odpadami stałymi. 94

2.6.4. Elektroenergetyka. 96

2.6.5. Gazownictwo. 97

2.6.6. Ciepłownictwo. 98

2.6.7. Telekomunikacja. 98

2.7. Obrona cywilna i ochrona przeciwpożarowa. 98

2.7.1. Obrona cywilna. 98

2.7.2. Ochrona przeciwpożarowa. 99

2.8. Kierunki działań i zadania władz samorządowych w celu realizacji polityki przestrzennej gminy. 99

2.9. Cele i kierunki polityki przestrzennej Państwa na obszarze gminy Jaświły. 100

2.9.1. Cele j kierunki polityki przestrzennej 100

2.9.2. Zadania służące realizacji ponadlokalnych i lokalnych celów publicznych wynikających z polityki przestrzennej. 101

WSTĘP

1. Podstawa prawna opracowania.

Podstawami prawnymi opracowania "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jaświły" są:

a) art. 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994r o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity z 1999r. Dz. U. Nr 15, póz. 139, Nr 41, póz. 412),

b) uchwała Nr Rady Gminy,

c) umowa o dzieło Nr Or0221-7/98 z dnia 16.03.1999r. zawarta między Zarządem Gminy Jaświły a głównym projektantem.

2. Przedmiot studium.

Przedmiotem studium są:

1) uwarunkowania rozwoju gminy wynikające z:

a) dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenów,

b) występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów szczególnych,

c) stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, w tym rolniczej przestrzeni produkcyjnej,

d) prawa własności gruntów,

e) jakości życia mieszkańców,

f) zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

2) kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy:

a) obszary środowiska przyrodniczego i kulturowego objęte i wymagające objęcia ochroną oraz ograniczenia zagrożeń degradacji środowiska,

b) obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wyłączone z zabudowy,

c) obszary zabudowane,

d) obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę,

e) kierunki rozwoju infrastruktury technicznej i komunikacji, w tym tereny do wytyczenia ścieżek rowerowych,

f) obszary, dla których sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe,

g) polityka przestrzenna gminy i zadania dla realizacji celów rozwoju, h) obszary przewidywane do realizacji zadań i programów wynikających z polityki przestrzennej państwa na obszarze województwa.

3. Części składowe Studium.

Na studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jaświły składają się:

a) rysunek uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy Jaświły w skali 1:25000,

b) rysunek kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jaświły w skali 1:25000,c) tekst studium. 4. Podstawowe informacje o gminie.

Gmina Jaświły położona jest w powiecie monieckim w województwie podlaskim w odległości ok. 65 km na północ od Białegostoku i graniczy z następującymi gminami: Jasionówka, Mońki, Goniądz, Suchowola, Korycin, Sztabin.

Powierzchnia gminy w granicach administracyjnych wynosi 1754 km², co stanowi 0,87% powierzchni województwa podlaskiego i 12,7% obszaru powiatu monieckiego.

Gmina podzielona jest na 24 sołectwa (24 miejscowości) i liczyła w 1998r. 5866 mieszkańców. Na 100 mężczyzn przypada 90,2 kobiet.

Ludność gminy stanowi 0,48% ludności województwa podlaskiego i 12,8% ludności powiatu monieckiego. Gęstość zaludnienia na obszarze gminy wynosi 33,4 osoby na 1 km².

Dominującymi gruntami w gminie są użytki rolne, które zajmują ogółem 15081 ha, co stanowi 86,0% powierzchni gminy (w woj. podlaskim użytki rolne stanowią 59,7%, a w powiecie monieckim 57,2%). na 1 mieszkańca gminy przypada 2,55 ha użytków rolnych, a więc 2,6 razy więcej niż w województwie podlaskim i 1,5 razy więcej niż w powiecie monieckim.

Gmina jest uboga w lasy, których powierzchnia wynosi zaledwie 7,8 % powierzchni gminy (w województwie podlaskim lasy stanowią 29,3% powierzchni, zaś w powiecie monieckim 20,5 %).

Podstawową formą własności użytków rolnych jest gospodarka indywidualna, do której należy 98,7% areału.

Środowisko przyrodnicze gminy nie jest zdegradowane. Gmina jest bogata w wody powierzchniowe, na które składa się rzeka Biebrza z jej dopływami.

Najcenniejszym obszarem przyrodniczym jest obszar doliny Biebrzy położony w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Liczba ludności gminy wskazuje od szeregu lat tendencję spadkową. W ostatnich 10 latach (1989-1998) liczba ludności zmalała o 308 osób.

Przyrost naturalny w gminie w ostatnich latach jest dodatni, zatem o spadku zaludnienia decyduje ujemne saldo migracji.

Niepokojącym zjawiskiem w zakresie demografii jest starzenie się ludności. W latach 1989 - 1998 udział ludności poprodukcyjnej w gminie wzrósł z 21,2 % w 1988r. do 22,1 % w roku 1998,przy wzroście udziału dzieci i młodzieży do 17 lat z 27,2 % w roku 1988 do 27,4 % w r. 1998.

Ludność rolnicza stanowi w gminie 85,3 % ogółu ludności, dlatego też głównym źródłem utrzymania jest praca w rolnictwie. W działach pozaroimczych zatrudnionych jest zaledwie 319 osób.

Wykształcenie ludności rolniczej jest w gminie nieco gorsze niż na terenach byłego województwa białostockiego. Wykształcenie wyższe posiada 0,9% ludności rolniczej (w byłym woj. białostockim wynosiło ono 1,4 %).

Warunki mieszkaniowe ludności gminy według wskaźnika ilości mieszkań na 1000 mieszkańców są gorsze niż w woj. podlaskim i powiecie monieckim (w województwie 308,1, zaś w powiecie monieckim 281,4).

W gminie są większe (średnie) mieszkania (91,8 m²) niż w województwie podlaskim (64,5 ) i w powiecie monieckim (76,4).

CZĘŚĆ l
UWARUNKOWANIA ZAGOPSODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JAŚWIŁY

1.Ocena walorów i zasobów środowiska przyrodniczego oraz zagrożeń środowiskowych.

1.1. Położenie fizyczno - geograficzne i administracyjne, struktura użytkowania gruntów.

Gmina Jaświły za wyjątkiem niewielkiego fragmentu północnej części obszaru (Kotlina Biebrzańska) położona jest w obrębie Wysoczyzny Białostockiej będącej jednostką fizyczno - geograficzną w randze mezoregionu obszaru województwa wchodzącej w skład makroregionu Niziny Północnopodlaskiej.

W układzie administracyjnym gmina Jaświły położona jest w powiecie Mońki województwa podlaskiego i graniczy z gminami : od północnego wschodu z gm. Suchowola, od wschodu z gm. Korycin, od południa z gminami Jasionówka i Mońki, od zachodu z gminą Goniądz i od północy z gminą Sztabin.

Strukturę użytkowania gruntów gminy Jaświły z 1997r. charakteryzują dwa poniższe zestawienia tabelaryczne.

Tabela 1.

Lp.

Wyszczególnienie

użytkowanie gruntów w granicach administracyjnych gminy

ha

%

1.

Powierzchnia ogólna

17541

100,00

2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Użytki rolne, w tym: grunty orne sady łąki pastwiska

15076

85,95

9427 21 2969 2659

53,74 0,12 16,93 15,16

3.

Lasy i grunty leśne

1368

7,80

4.

Pozostałe grunty i nieużytki

1097

6,25

Tabela 2.

Lp.

Wyszczególnienie

użytkowanie gruntów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w granicach administracyjnych gminy

ha

%

1.

Powierzchnia ogólna

16698

100,000

2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Użytki rolne, w tym: grunty orne sady łąki pastwiska

14889

89,17

9274 21 2949 2645

55,54 0,13 17,66 15,84

3.

Lasy i grunty leśne

1215

7,28

4.

pozostałe grunty i nieużytki

594

3,55

Źródło - Rocznik statystyczny woj. białostockiego, urząd Statystyczny w Białymstoku 1998r.

1.2. Rzeźba terenu.

Rzeźbę terenu gminy Jaświły kształtują dwie jednostki fizyczno -geograficzne: Kotlina Biebrzańska i Wysoczyzna Białostocka.

Kotlina Biebrzańska obejmuje niewielki fragment północnej części obszaru gminy (ca 20 km²), który charakteryzuje się płaską zabagnioną i znacznie zmeliorowaną powierzchnią wyniesioną ca 109 - 110 m n.p.m. oraz przebiegiem koryta rzeki Biebrzy. Jest to obszar położony ca 10 m niżej od krawędzi tarasu plejstoceńskiego (Wysoczyzny).

Pozostała dominująca część obszaru gminy Jaświły położona jest w obrębie Wysoczyzny Białostockiej charakteryzującej się znacznym urozmaiceniem morfologicznym. Istotne znaczenie w układzie rzeźby terenu odgrywają moreny czołowe i pagóry kemowe.

Strefę występowania moren czołowych od Kotliny Biebrzańskiej oddziela niezbyt szeroki pas równiny wodnolodowcowej sięgający do drogi Goniądz -Dąbrowa Białostocka. Obszar równiny wodnolodowcowej charakteryzuje się stosunkowo płaską powierzchnią wyniesioną od 120 do 130 m n.p.m. Równina ta opada w kierunku doliny Biebrzy tworząc w morfologii terenu wyraźnie zarysowaną krawędź, szczególnie w okolicy Dolistowa Starego. Na południe od równiny wodnolodowcowej (od w/w drogi) rozciągają się tereny, którym główny rys morfologiczny nadają wzgórza czołowo - morenowe. Wzgórza te tworzą kilka ciągów morenowych o przebiegu NW - SE, oddzielonych od siebie niewielkimi obniżeniami i wypełnionymi piaskami. Wysokości bezwzględne występujących tu form przekraczają 150 m n.p.m. a w okolicy Jaświł dochodzą do 210 m n.p.m. Ponadto wzgórza te odznaczają się znaczną długością, wysokością względną i nachyleniem zboczy.

W południowej części gminy wzgórza czołowo morenowe ustępują miejsca pagórkom kemowym. koncentrują się one głównie w okolicy wsi Rutkowskie Duże, Szpakowe, Bagno i Starowola. Wysokości bezwzględne w obrębie tych wzgórz przekraczają 180 m n.p.m. W okolicy wsi bagno pagórkom tym towarzyszą liczne zatorfione zagłębienia, z dużą ilością drobnych, zarastających jezior.

Rzeźba terenów wysoczyznowych poza niewielką częścią form marginalnych nie stanowi ograniczeń dla rozwoju i funkcjonowania rolnictwa. Średni wskaźnik bonitacji rzeźby terenu w skali 10 punktowej JUNG wynosi 7,4 pkt. (średni wskaźnik dla byłego woj. białostockiego 7,7, pkt.).

Współczesne procesy geomorfologiczne na obszarze gminy nie powodują istotnych zmian w rzeźbie terenu - zmiany powodowane erozją wodną są znikome i nie wpływają na istotne zmiany w konfiguracji terenu, jedynie niewielkie zmiany w jej krajobrazie powodowane są stosunkowo chaotyczną powierzchniową eksploatacją surowców mineralnych.

1.3. Budowa geologiczna i surowce mineralne.

1.3.1. Budowa geologiczna.

Pod względem tektonicznym obszar gminy Jaświły położony jest w obrębie dużej jednostki geostrukturalnej zwanej wyniesieniem mazursko - podlaskim wchodzącej w skład prekambryjskej platformy wschodnioeuropejskiej. Podłoże prekambryjskie terenu, na którym leży gmina Jaświły należy do Polskiego Kompleksu metamorficznego zaliczanego do archaiku zbudowanego z migmatytów, gnejsów, amfibolitów i innych skał metamorficznych.

Osady przedczwartorzędowe w miejscu usytuowania obszaru gminy Jaświły licząc od podłoża prekambryjskiego w górę przedstawiają się następująco:

jura środkowa - iły, iłowce, mułowce, margle, wapienie muszlowe lub zwięzłe,
kreda górna - wapienie piaszczysto - glaukonitowe z fauną, wapienie z fauną i kredą pisząca,
utwory trzeciorzędowe reprezentowane przez osady oligocenu - pisaki kwarcowe glaukonitowe przewarstwione przeważnie mułkami lub iłami piaszczystymi oraz przez osady miocenu - piaski drobnoziarniste lub pylaste kwarcowe, miejscami mułkowate z wkładkami węgli brunatnych, przykryte mułkami ilastymi.

Maksymalna miąższość osadów oligoceńskich wynosi ca 75 m a nawiercona miąższość osadów mioceńskich wynosi 20 m.

Na w/w podłożu zalega pokrywa utworów czwartorzędowych, których miąższość dochodzi do 213 m.

Czwartorzęd reprezentowany jest przez osady kolejno po sobie następujących zlodowaceń - od podlaskiego do północno-polskiego (bałtyckiego), które przedzielają osady interglacjalne.

Strefa powierzchniowa gminy zbudowana jest głównie z osadów zlodowacenia środkowopolskiego stadiału północnomazowieckiego, a ich rozmieszczenie przestrzenne przedstawia się następująco:

Najstarszym utworem tego okresu występującym na powierzchni terenu gminy są utwory zastoiskowe (pisaki, iły, mułki). Występują one w niewielkim obniżeniu między Jaświłami i Romejkami, a ich miąższość dochodzi do 20 m.

Glina zwałowa o miąższości kilkudziesięciu metrów występuje na obszarze położonym między wsią Mikicin i kolonią Dolistowo Stare oraz między kolonią Bobrówka, Jaświły i Moniuszki.

Piaski, żwiry i głazy lodowcowe o miąższości dochodzącej do kilkunastu metrów występują na obszarze położonym między wsią Bobrówka i Brzozowa (strefa towarzysząca morenom czołowym).

Piaski, żwiry, głazy i gliny moren czołowych i moren martwego lodu stanowią dominujące osady na obszarze środkowej i południowej części gminy. Miąższość osadów czołowo morenowych dochodzi do 40 m.

Obszar południowo - zachodniej części gminy, zbudowany jest z piasków drobnoziarnistych, iłów, mułków oraz piasków z wkładkami żwirów tworzących tzw. pagórki kemowe. których zbocza często są przykryte płatami gliny zwałowej o miąższości dochodzącej do 2 m. Miąższość osadów kemowych jest znaczna i waha się w granicach 20 - 30 m.

Utwory wodnolodowcowe - piaski drobnoziarniste i różnoziarniste na powierzchni obszaru gminy występują w jej północnej części oraz na przedpolu moren czołowych. Miąższość tych osadów wynosi ca 15 m.

Natomiast występowanie utworów holoceńskich na terenie gminy ogranicza się do dolin cieków wodnych oraz zagłębień bezodpływowych i tak:

- osady rzeczne (mady, mułki, piaski i żwiry) występują sporadycznie we wschodniej części gminy, wzdłuż doliny Brzozówki. Miąższość ich nie przekracza 6-8 m.

Najczęściej w dolinie Biebrzy, Brzozówki i w innych drobnych ciekach oraz zagłębieniach bezodpływowych występują namuły (pisaki drobnoziarniste, mułkowate i ilaste z domieszką części organicznych) o miąższości dochodzącej do 5 m oraz torfy, które w dolinie Biebrzy zajmują rozległe przestrzenie o miąższości dochodzącej do 5-6 m.

1.3.2. Surowce mineralne.

Występowanie surowców mineralnych na obszarze gminy Jaświły ściśle wiąże się z przestrzennym rozmieszczeniem przypowierzchniowych form utworów czwartorzędowych. Wydobywane są piaski, piaski ze żwirem, żwir i torf. Eksploatacja odbywa się metoda odkrywkową ręcznie lub przy pomocy sprzętu mechanicznego, zazwyczaj dorywczo na bieżące potrzeby lokalnego drogownictwa oraz budownictwa indywidualnego.

Na terenie gminy Jaświły brak jest złóż surowców stałych o zasobach udokumentowanych.

Na terenie gminy znajduje się 60 czynnych punktów (wyrobisk) eksploatacji surowców mineralnych stałych, w tym: 34 wyrobiska piasków, 22 piasków ze żwirem, 3 wyrobiska żwirów i 1 wyrobisko torfu oraz 3 wyrobiska nieczynne. Spośród w/w wyrobisk z uwagi na stopień wyeksploatowania i złą jakość surowca 14 wyrobisk wnioskuje się do rekultywacji.

Na terenie gminy Jaświły wydzielono (na potrzeby lokalne) 4 obszary perspektywicznego występowania złóż surowców mineralnych stałych - głównie piaski ze żwirem, zlokalizowane w okolicy Jaświł (2 obszary), Słomianki i Bobrówki.

Materiały źródłowe: - inwentaryzacja złóż surowców mineralnych stałych na terenie gminy Jaświły, wyk. przez Przedsiębiorstwo Geologiczne w Warszawie, Zakład w Warszawie "POLGEOL" - 1992r.

1.4. Wody powierzchniowe j podziemne.

1.4.1. Wody powierzchniowe.

a) Hydrografia

Pod względem hydrograficznym obszar gminy Jaświły należy do dorzecza Wisły i za wyjątkiem fragmentu południowo zachodniej części gminy (rz. Nereśl - zlewnia rz. Narew) położony jest w obrębie zlewni Biebrzy.

Główny układ sieci hydrograficznej gminy tworzy rzeka Biebrza oraz jej lewobrzeżny dopływ rzeka Bobrzozówka wraz ze swoim dopływem rz. Biebłą. Rzeka Biebrza usytuowana jest w północnej części gminy i płynie z północnego - wschodu na południowy zachód silnie meandrując i pozostawiając liczne starorzecza powstałe głównie w okresie prostowania koryta rzeki w związku z budową Kanału Augustowskiego w XIX wieku.

Rzeka Brzozówka zachowuje południkowy kierunek płynięcia i mimo swojego usytuowania w stosunku do obszaru gminy (stanowi jej wschodnią granicę ) odwadnia wraz ze swoim największym lewobrzeżnym dopływem rz. Biebłą dominującą część obszaru gminy.

Fragment południowo - zachodniej części obszaru gminy odwodniany jest przez górny odcinek rzeki Nereśl.

Przez teren południowo - zachodniej części gminy przebiega wododział wód powierzchniowych III rzędu wyodrębniający obszar zlewniowy rzeki Nereśl i rzeki Biebrzy.

Tereny źródłowe cieków wodnych, a głównie rzeki Nereśl i Biebły, z uwagi na ochronę wód powierzchniowych powinny pozostawać w dotychczasowym użytkowaniu.

Doliny cieków wodnych charakteryzują się odpowiednimi warunkami fizjograficznymi do lokalizacji i budowy zbiorników wodnych małej retencji. W związku z czym przewiduje się budowę następujących obiektów i urządzeń małej retencji wodnej:

ˇ 42/Zz/B/585 w. Jaświłki rz. Biebła, pow. zalewu 0,5 ha, doadt. objętość retencyjna 1,5 tyś. m³. Funkcja- retencyjna, ekologiczna i p. poż.

ˇ 43/C/B/585 w. Zabiele, rz. Biebrza - Kanał Wogzalski, pow. zalewu 10,0 ha objętości retencyjnej 9,0 tyś. m³. Funkcja - retencyjna, gospodarcza i ekologiczna.

b) Wielkości przepływowe rzek,

Przepływy charakterystyczne i spływy jednostkowe w podstawowych przekrojach głównych rzek gminny Jaświły ilustruje poniższe zestawienie tabelaryczne.

Tabela 3.

rzeka przekrój

Pow. w km

przepływy w m³/sek

Spływy jednostkowe l/sek/km²

ywy jednostkowe 1/sek/km²

NNQ

SNQ

SQ

SWQ

WQ

NN

SN

S

SW

W

Biebrza

-uj.Brzo-

2329,6

1,63

3,50

12,4

248,0

358,0

0,699

1,502

5,322

106.456

153,672

zówki

-Dolistowo -gr.b.woj.

3065,1 31411,2

2,14 2,19

3,83 3,92

15,2 15,57

326,0 330,04

471,0 480,0

0,698 0,697

1,249 1,248

4,959 4,956

106,358 105,055

153,665 152,807

łomżyń-

skiego

Brzozówka

-uj.Kumia-

411,8

0,065

0,36

1,52

66,3

89,5

0,437

0,874

3,961

161,0

217.338

łki (włącz-

nie)

-Karpowi-

649,8

0,104

0,58

3,26

93,3

129,0

0,160

0,892

5,017

143,582

198,522

cze (gm.

Suchowola)

-uj. do

696,8

0,111

0,621

3,495

94,0

127,0

0,159

0,891

5,015

134,902

182,261

Biebrzy

Przepływy dyspozycyjne (95 %) wód powierzchniowych w gminie Jaświły ilustruje poniższe zestawienie tabelaryczne.

Tabela 4.

Przekrój

Pow. w km²

Przepływy w m²/sek z obszaru

SNQ (95 %)

QN^x⁾

Q dyspozycyjne

Biebrza

-pon. uj. Brzozówki

-gr.b.woj. łomżyńskiego

Brzozówka

-uj. Kumianki włącznie

-uj. do Biebrzy

3065,1

3141,2

411,8

696,8

3,5

3,92

0,36

0,621

1,9

2,45

0,4

0,62

+1,6

+1,47

-0,04

+0,001

x) przepływ nienaruszalny (wielkość wg kryterium hydrobiologicznego - JM i GW Warszawa 1980r.) w podstawowych przekrojach SNQ - 95 %.

Źródło - Uwarunkowania rozwoju woj. białostockiego w zakresie gosp. wodno-ściekowej -J. Staniaszek - T. UP. B-stok 1986r.

Obszar gminy Jaświły położony w dorzeczu Brzozówki znajduje się w grupie zlewni deficytowych (potrzeby poboru wody przekraczają wyżej określoną wielkość zasobów dyspozycyjnych).

Natomiast fragment obszaru północno - zachodniej części gminy powiązany bezpośrednio z doliną Biebrzy zalicza się do grupy zlewni o ograniczonych niewystarczających zasobach wodnych (spływ jednostkowy poniżej 0,5 l/sek/km²).

c) Zagrożenie powodziowe

Rzędne zasięgu fali powodziowej rzeki Biebrzy i Brzozówki w obrębie obszaru gminy lub w bezpośrednim jej sąsiedztwie przedstawiają się jak niżej:

Tabela 5.

rzeka przekrój

rzędna fali powodziowej

spadek lustra wody

kilometr rzeki

Biebrza

-Dolistowo

-uj. Brzozówki

Brzozówka

-ujście do Biebrzy

-Karpowicze

-Kol. Jatwieź

-uj. Biebły

111,20

111,46

115,17

115,89

116,69

0,34

0,40

84+200

9+200

12+00

14+00

Pozostała sieć rzeczna funkcjonująca w obrębie wysoczyznowej części obszaru gminy z uwagi na swoją nieznaczną wielkość wynikająca głównie ze źródłowego położenia jak i według informacji miejscowej ludności nie stwarza zagrożenia powodziowego dla istniejącej sieci osadniczej gminy.

d) Stan czystości wód powierzchniowych.

Przestrzenny układ istniejącego i projektowanego (zarządzenie 18/71 Prezydium WRN w Białymstoku z dn. 27.05.19971 r.) stanu czystości wód powierzchniowych przedstawia się jak niżej:

- rz. Biebrza

stan istniejący - II kl. czystości,

stan projektowany - II kl. czystości,

- rz. Brzozówka

stan istniejący - II kl. czystości,

stan projektowany - l kl. czystości na całej długości. W pozostałych mniejszych ciekach wodnych brak jest badań kontrolnych co nie pozwala na dokładne określenie stanu czystości tych rzek. Tym niemniej należy podkreślić, że aktualnie nie obserwuje się tu wpływu zanieczyszczeń ściekowych związanych z działalnością gospodarczą. Zgodnie z w/cytowanym zarządzeniem wody tych rzek powinny znajdować się w II kl. czystości.

1.4.2. Wody podziemne.

Wody podziemne o znaczeniu użytkowym występują głównie w piaszczysto-żwirowych utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych ora z w węglanowych utworach kredowych.

Wodonośność utworów kredowych jest słabo rozpoznana i nie pozwala na bliższe ich określenie.

Natomiast występowanie wód w utworach trzeciorzędowych ma ścisłe powiązanie z piaszczystą serią oligocenu i miocenu o miąższości ca 50 m. Warstwa wodonośna w tych utworach występuje na głębokości 120 - 250 m, a wydajność średnia kształtuje się w granicach 40-50 m³/h przy depresji 10-15 m.

Głównym źródłem ujmowania wód podziemnych dla celów użytkowych na obszarze gminy są utwory czwartorzędowe.

W obrębie tych utworów wyróżnia się kilka poziomów wodonośnych charakteryzujących się zróżnicowaną zasobnością i zasięgiem przestrzennym. Są to następujące poziomy wodonośne:

ˇ poziom l - przypowierzchniowy,

ˇ poziom II - międzymorenowy (IIb i IIa),

ˇ poziom III - spągowy (najniższy).

Poziom III - spągowy -rzędne stropy wahają się w granicach 36-73 m n.p.m., a rzędne spągu warstw wodonośnych najczęściej występują w przedziale rzędnych 25-45 m n.p.m. i mogą łączyć się z wodami występującymi w utworach trzeciorzędowych. Miąższość tego poziomu jest zróżnicowana i wynosi od 15 - 25 m. Uzyskiwane wydajności kształtują się w granicach 45 do 60 m³\h, a wydajności jednostkom od 4 do 10 m³/h/1 m.s. Pod względem bakteriologicznym wody tego poziomu nie budzą zastrzeżeń.

Poziom II - Międzymorenowy - ujmowane wody z tego poziomu stanowią podstawowe źródło zaopatrzenia ludności w wodę pitna na terenie gminy Jaświły. W obrębie tego poziomu z uwagi na formę rozprzestrzeniania i warunki hydrologiczne wyróżnia się dwa poziomy - IIb i IIa

- poziom międzymorenowy IIb charakteryzuje się: zachowaniem ciągłości występowania w przedziale rzędnych 70-100 m n.p.m., miąższością warstwy wodonośnej wynoszącej od 4 do 36 m, średnią wydajnością wynoszącą 12-43 m³/h i wydajnością jednostkową osiągającą wartość 11 m³/h/1 m.s. Pod względem bakteriologicznym wody poziomu llb nie budzą zastrzeżeń.

- poziom międzymorenowy IIa występuje w przedziale rzędnych 100-130 m m.n.p. i nie zachowuje ciągłości rozprzestrzeniania się. Miąższość warstwy wodonośnej na terenach wysoczyznowych najczęściej wynosi 10-20 m, a średnia wydajność ca 33,0 m³/h, wydajność jednostkowa 8,2 m³/h/1 m.s. Warstwy wodonośne poziomu międzymorenowego (llb i Ha) tworzą naprzemianległe z glinami piaski i żwiry znajdujące się na znacznych głębokościach.

Rzeczywistą głębokość zalegania warstw wodonośnych i ich wydajność ilustrują poniższe zestawienia ujęcia wód podziemnych:

- w. Jaświły - 2 st. o głębokości 48m i 46m i wydajności 51,6 m³/h przy depresji s=18,0 m,

- w. Dolistowo - 2 st. o głęb. 51 m i wydajności 22 m³/h, s=27,5 m oraz o głęb. 45 m i wydajności 45 m³/h przy s=28,0 m,

- w. Mikicin - 2 st. o głęb. 60 m i 57 m i wydajności 109 m³/h, s=8,6 m.

Poziom l-przypowierzchniowy - w zakresie warunków hydrogeologicznych tego poziomu na terenie gminy wyodrębniają się dwa główne obszary występowania wód gruntowych:

- obszary wysoczyznowe zbudowane z utworów plejstoceńskich, głównie z glin oraz lokalnie z piaszczysto - żwirowych i pylastych utworów pochodzenia wodno - lodowcowego, w obrębie których wody gruntowe występują na głębokości od 3,0 do 6,0 m, lokalnie głębiej niż 6,0 m. Na terenach budowanych z glin zwałowych wody gruntowe mogą występować w przewarstwieniach piaszczystych wśród tych glin oraz tzw. wody zamieszone zajmujące lokalne obniżenia stropu glin zwałowych wypełnione łatwo przepuszczalnymi piaskami. Wody obszarów wysoczyznowych charakteryzują się stosunkowo korzystnymi parametrami fizykochemicznymi, natomiast budzą zastrzeżenia w zakresie zanieczyszczeń bakteriologicznych. W dolinach rzecznych i zagłębieniach terenowych tego obszaru zbudowanych z utworów holoceńskich (piaski, namuły, torfy) wody gruntowe zalegają przeważnie na głębokościach od 0,2 -1,0 m, lokalnie 1,5-2,0 m.

- obszar doliny rz. Biebrzy, gdzie wody występują we utworach bagienne -torfowych i akumulacji rzecznej tworząc jeden poziom o swobodnym zwierciadle wody. Zalegają one zazwyczaj płyciej niż 1 m p.p.t. i są szczególnie narażone na zanieczyszczenia bakteriologiczne. Przy czym należy nadmienić, że wykonane prace melioracyjne na tych terenach znaczenie zmieniły układ hydrologiczny doliny powodując trwałe obniżenie poziomu wód gruntowych.

Cała dolina Biebrzy będąca w granicach gminy Jaświły objęta jest zasięgiem występowania głównego zbiornika wód podziemnych (G.Z.W.P.) o znaczeniu krajowym.

Jest to zbiornik Pradoliny Biebrzy charakteryzujący się znaczną miąższością utworów wodonośnych dochodzących do 50 m oraz wysoką zasobnością wynikającą z dużej odnawialności zasobów i drenującego charakteru (do głębokości 150 m) w stosunku do otaczających obszarów wysoczyznowych. Jest odkryty, dostępny dla zanieczyszczeń -zbiornik otwarty do powierzchni. Charakterystyczne dane dot. G.Z.W.P. nr 217 "Pradolina Biebrza" są następujące :

ogólna powierzchnia - 1295 km² (łącznie z obszarami poza granicami gminy),

obszar wysokiej ochrony (OWO) - 900 km²,

klasa czystości wód - Ic, bardzo nieznacznie zanieczyszczone (nieznacznie odbiegające od normy), łatwe do uzdatnienia,

średnia głębokość ujęć - 45m,

szacunkowe zasoby dyspozycyjne - 200,00 tyś. m³/d, moduł zasobów l/s/km² - 1,79.

Obszar G.Z.W.P. Pradolina rz. Biebrza podlega szczególnej ochronie wód podziemnych polegającej głównie na niedopuszczeniu do zanieczyszczenia wód oraz zapobieganiu i przeciwdziałaniu szkodliwym wpływom na obszary ich zasilania.

Obszar doliny rz. Biebrzy i obszar położony w rejonie wsi Mikicin, Brzozowa, Bobrówka, Jaświły należy do obszarów o dobrych zasobach wód podziemnych -jednostkowe zasoby wód podziemnych w m/24h/km² wynoszą od 200-350 (do 4.06 l/sek/km²). pozostałe obszary gminy należą do obszarów o ograniczonych lokalnie, dobrych zasobów wód podziemnych - od 50-2000 (do 2.318 l/sek/km²) Zaopatrzenie ludności w dobrą wodę pitną powinno odbywać się na bazie ujmowania wód z poziomu międzymorenowego utworów czwartorzędowych względnie z osadów oligocenu (trzeciorzędowych).

G.Z.W.P. - materiały źródłowe - Strategia Ochrony G.Z.W.P. w Polsce - Instytut H i GJ Akademii Górniczo - Hutniczej, Kraków 1990r.

1.5. Gleby - element wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

W podziale byłego woj. białostockiego na regiony glebowo-rolnicze (wg. JUNG Puławy - 1988r.) obszar gminy Jaświły położony jest w obrębie dwóch regionów: Nadbiebrzańskiego i Moniecko - Dąbrowskiego.

Region Nadbiebrzański obejmuje niewielki fragment północnej części obszaru gminy ca 20 km², będącego częścią doliny Biebrzy. Obszar ten z uwagi na swój unikalny ekosystem wodnobagienny i wysoki potencjał biotyczny o charakterze naturalnym został objęty statusem ochronnym w formie Biebrzańskeigo Parku Narodowego. Użytki zielone (łąki i pastwiska), które wykorzystywane są rolniczo znajdują się w strefie brzegowej doliny w okolicy wsi Dolistowo Nowe, Dolistowo Stare, Kol. Zabiele i Kol. Karpiniec. Tereny te w większości zostały zmeliorowane.

Region Moniecko - Dąbrowski obejmuje pozostałą, dominującą część obszaru gminy. W całym regionie dominuje rzeźba niskofalista, miejscami tylko niskofalista pagórkowata z licznymi obniżeniami dolinnymi. Wśród gruntów ornych przeważają gleby kompleksów żytnich. Użytki zielone w większości mają uregulowane stosunki wodne.

Cechą charakterystyczną regionu jest duża kamienistość i nie tylko gruntów ornych, lecz także i użytków zielonych położonych w obniżeniach śródpolnych.

Skałą macierzystą gleb obszaru gminy są utwory czwartorzędowe pochodzenia lodowcowego i wodnolodowcowego wykształcone w postaci glin, piasków, lokalnie pyłów oraz w dolinach i zagłębieniach namułów, torfów i piasków rzecznych. Stąd też pod względem składu mechanicznego gleby obszaru gminy zaliczone są do glin lub piasków gliniastych względnie piasków słabogliniastych całkowitych lub podścielonych piaskami luźnymi i piasków luźnych całkowitych.

1.5.1. Waloryzacja przyrodnicza gleb.

Pod względem typologicznym gleby gminy Jaświły są mało zróżnicowane. Charakteryzują się one zdecydowaną dominacją gleb brunatnych wyługowanych i kwaśnych (Bw) występujących na obszarze prawie całej gminy przy bardzo minimalnym udziale gleb brunatnych właściwych. Drugim pod względem zajmowanej powierzchni są gleby piaskowe różnych typów genetycznych (bielicowe, rdzawe, brunatne kwaśne) - AB. Występują one w rozrzuceniu na obszarze całej gminy tworząc jednak niewielkie kompleksy wśród w/w gleb. Gleby pseudobielicowe (A) występują lokalnie, a ich większe powierzchnie znajdują się w okolicy wsi Jadeszki i Mikicin oraz na zachód od wsi Moniuszki i na południe od wsi Bobrówka.

Natomiast na użytkach zielonych położonych w dolinach cieków wodnych i obniżeniach terenowych występują głównie czarne ziemie (D), gleby murszowo -mineralne (M) oraz gleby torfowe i murszowo - torfowe (T).

1.5.2. Waloryzacja użytkowo rolnicza gleb.

a) Udział powierzchniowy i procentowy klas bonitacyjnych w gruntach ornych i użytkach zielonych wg stanu na 1 stycznia 1990 roku przedstawiał się jak niżej:

Tabela 6.

grunty orne + sady

użytki zielone

klasa

ha

%

klasa

ha

%

II

-

III a

123

1,3

II

3

0,05

III b

1012

10,4

III

475

8,1

IV a

3179

32,7

IV

2816

48,3

IV b

2997

30,8

V

1753

30,1

V

1991

20,5

VI

774

13,3

VI

407

4,2

VI z

11

0,2

VI z

11

0,1

razem

9720

55,4

razem

5832

33,2

Źródło - Rocznik statystyczny woj. białostockiego - WUS Białystok 1994r.

Lepsze klasy gleb odpowiadają przestrzennemu rozmieszczeniu głównie gleb brunatnych wyługowanych, brunatnych właściwych, pseudobielicowych, czarnych ziem i murszowo - torfowych.

b) Kompleksy przydatności rolniczej gleb ilustruje poniższe zestawienie tabelaryczne:

Tabela 7.

Nr

Nazwa kompleksu

ha

%

kompl.

1

2

3

4

grunty orne

1

pszenny b. dobry

-

2

pszenny dobry

220

2,1

3

pszenny wadliwy

7

0,1

4

żytni b. dobry

4573

42,6

5

żytni dobry

3030

28,4

6

żytni słaby

20980

19,6

7

żytni b. słaby

360

3,4

8

zbożowo - pastewny mocny

263

2,5

9

zbożowo - pastewny słaby

143

1,3

razem

10686

59,1

użytki rolne

1 z

uż. zielone b. dobre i dobre

-

2z

uż. zielone średnie

2409

49,1

3z

uż. zielone słabe i b. słabe

2501

50,9

razem

4910

27,21

Nazwa kompleksu

ha

%

razem użytki rolne

15596

86,3

grunty rolne nieprzydatne

48

0,3

tereny pozostałe

2422

13,4

ogólna pow. geodezyjna

18066

100%

Źródło - Warunki przyrodnicze produkcji rolnej woj. białostockiego - JUNG Puławy 1988r.

Niewielkie rozbieżności wynikające z porównania powyższych danych ze strukturą użytkowania gruntów z 1997r. nie mają istotnego znaczenia w ich rozmieszczeniu przestrzennym na terenie gminy ani też nie rzutują na ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy - wynikają m.in. z korekty granic administracyjnych gminy.

Przestrzenne rozmieszczenie kompleksów przydatności rolniczej gleb ściśle wiąże się z przestrzennym występowaniem poszczególnych typów gleb oraz ich bonitacja.

Na terenie gminy dominują kompleksy 4 i 5 przy znacznym udziale kompleksu 6. W strukturze użytków zielonych zarysowana jest nieznaczna przewaga kompleksu 3 z nad kompleksem 2 z.

1.5.3. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

a)

Tabela 8.

ocena gleb w punktach

bonitacja

przydatność rolnicza

wskaźnik syntetycznej jakości

gr. orne

uż. zielone

gr. orne

uż. zielone

gr. orne

uż. zielone

46,9

37,5

54,9

34,7

51,0

36,2

b)

Tabela 9.

wskaźnik bonitacji

ogólny wskaźnik jakości rolniczej przydatności produkcyjnej

jakości i przydatności rolniczej

agroklimatu

rzeźby terenu

warunków wodnych

46,0

7,8

3,7

3,4

60,9

Źródło - JUNG Puławy 1988r

Powyższy wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej (60,9) lokuje gminę Jaświły na 12 miejscu w skali gmin (52) byłego woj. białostockiego, którego średni wskaźnik wynosił 56,5 punkta.

A więc gmina Jaświły w skali byłego woj. białostockiego posiada korzystne warunki przyrodnicze do rozwoju produkcji rolnej - (l grupa gmin o wskaźniku 70-60).

1.6. Lasy.

Według podziału kraju na regiony przyrodniczo - leśne lasy gminy Jaświły położone są w Krainie II-giej Mazursko - Podlaskiej Dzielnicy Wysoczyzny Bielsko -Podlaskiej (Dz. Puszcz Podlaskich) charakteryzujące się występowaniem prawie wszystkich typów siedliskowych lasu oraz zróżnicowanym drzewostanem.

W podziale administracyjnym lasy gminy Jaświły wchodzą w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, Nadleśnictwa Knyszyn, obręb leśny Trzcianne.

Lesistość gminy Jaświły wg danych z 1977r. przedstawia się jak niżej:

Tabela 10.

ogólna pow. gminy w ha

powierzchnia lasów

%udział lasów w ogólnej powierz-chni gminy

Skarbu Państwa

prywatne^x⁾

razem ha

ha

%

ha

%

17541

153

11,2

1215

88,8

1368

7,8

x) lasy występujące w indywidualnych gospodarstwach rolnych w granicach gminy wg danych Urzędu Statystycznego w Białymstoku, 1998r.

Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa będący w Zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwa Knyszyn, które zajmują 11,2 % ogólnej powierzchni gminy oraz lasy prywatne stanowiące 88,8% ogólnej powierzchni lasów gminy i 6,9 % ogólnej powierzchni gminy występują w znacznym rozdrobnieniu, koncentrując się głównie w południowej i środkowej części gminy. Największe izolowane kompleksy leśne położone są w okolicy wsi Romejki i Szpakowe (Las Nereśl).

Niewielkie kompleksy leśne znajdują się również w rejonie wsi Brzozowa i Mikicin oraz w dolinach niewielkich cieków wodnych środkowej i zachodniej części gminy.

Lasy Skarbu państwa (państwowe) położone są w następujących uroczyskach: Starowola, Jaświły, Mikicin i Zabiele.

W układzie typów siedliskowych dominują siedliska borowe i olszowe w dolinach rzecznych i obniżeniach terenowych.

W siedliskach tych występują głównie drzewostany sosnowe z domieszką świerka, brzozy i dębu; brzozowe z domieszkami sosny, świerka i olszy lub olszowe z domieszkami brzozy oraz świerka. Klasa wieku drzewostanów jest zróżnicowana od l do VII.

Za lasy wodochronne będące własnością Skarbu Państwa na terenie gminy uznana jest część lasów uroczyska Mikicin.

pozostałe wszystkie lasy zarówno państwowe jak i prywatne zaliczone są do lasów ll-giej grupy tj. lasów gospodarczych, których podstawową funkcja jest produkcja surowca drzewnego na potrzeby gospodarcze, a głównie na drewno tartaczne i opałowe.

Przy czym należy podkreślić, że istniejące drobne kompleksy leśne i zadrzewienia śródpolne stanowią ostoje dla drobnej zwierzyny i ptactwa oraz wzbogacają walory środowiska przyrodniczego i krajobrazu gminy.

Warunki przyrodniczo - leśne uzasadniają potrzebę opracowania granicy polno - leśnej.

Lasy na obszarze gminy Jaświły nie są zagrożone szkodliwym oddziaływaniem gazów i pyłów.

1.7. Warunki klimatyczne.

W podziale byłego woj. białostockiego na krainy klimatyczne obszar gminy Jaświły zalicza się do Krainy Wysoczyzn Północnopodlaskich. Warunki klimatyczne gminy Jaświły odpowiadają warunkom panującym na Wysoczyźnie Białostockiej wchodzącej w skład w/w krainy przy nieznacznej ich modyfikacji wpływem warunków Kotliny Biebrzańskiej, która charakteryzuje się nieco odmiennym reżymem opadowym, wilgotnością powietrza, częstotliwością występowania burz i gradów, okresem zalegania pokrywy śnieżnej oraz swoistym przebiegiem zachmurzenia.

Klimat Kotliny Biebrzańskiej wywiera swój wpływ na przyległą nisko położona północną część obszaru Wysoczyzny Białostockiej, co uwidacznia się przez zwiększoną wilgotność powietrza, niższe temperatury wiosny i lata oraz nieco wyższe w listopadzie i grudniu.

Poniższą charakterystykę klimatu obszaru gminy oparto głównie o dane meteorologiczne ze stacji: Białystok, Mońki, Biebrza i Dębowo z okresu lat 1948-1967 wg opracowania S. J. Pióro "Klimat woj. białostockiego".

1.7.1. Temperatura.

Rozkład roczny temperatury w °C, średnie oraz absolutne maksyma i minima ilustruje poniższe zestawienie tabelaryczne.

Tabela 11.

L p.

Stacja meteorologiczna

Rodzaj obser.

miesiące

Śre dnia rocz na

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

1.

Bie

brza

śr.

max

min.

-4,4

6,9

-

-4,6

11,9

-35,3

-1,2 16,6 -30,0

6,5

25,7

-8,2

11,9

30,7

-6,4

15,8

31,4

0,9

17,1

34,8

1,7

16,0

35,1

0,7

12,1

30,8

-4,8

7,0

24,4

-12,4

2,0

16,3

-20,3

-1,6

13,5

-27,1

6,4

2.

Białystok

śr.

max

min.

-4,3 7,7

-38,4

-4,2

9,9

-30,8

-0,6

17,2

-22,6

7,2

29,3

-6,9

12,9

31,7

-4,3

16,7

32,4

-0,7

18,0

36,0

5,3

16,7

34,6

-0,8

12,6

30,9

3,8

7,5

25,5

-11,2

2,2

16,5

-20,7

-1,6

13,8

-22,5

6,9

Istotnym uwarunkowaniem wynikającym głównie z rozkładu temperatury jest to, że:

- przejście średniej temperatury dobowej przez tzw. progi termiczne przypada dla 0°C (okres gospodarczy) w Białymstoku na ca 20 marca i ca 30 listopada a w Biebrzy na 23.III i 26.XI; dla 5°C (okres wegetacyjny ) w Białymstoku na 7.IV i 3.Xt, w Biebrzy na 9.IV i 27.X; dla 15°C w Białymstoku na 25.V i 5.IX, w Biebrzy na 4.VI i 25.VIII,

- okres wegetacyjny trwa średnio w Białymstoku 200 dni, a w Biebrzy kształtuje się w przedziale 196-186 dni,

- średni okres bezprzymrozkowy w Białymstoku wynosi 155 dni ca w Biebrzy ca 124 dni,

- pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio w Białymstoku ca 96 dni, a w Biebrzy ca 74,7 dni i ca 86 w Dębowie.

1.7.2. Opady atmosferyczne.

Średni roczny rozkład opadów atmosferycznych, minimalne oraz wskaźnik opadów okresu wegetacyjnego zestawienie tabelaryczne:

Tabela 12.

L p.	Stacja metoro-logiczna	Rodzaj obs er.	miesiące												Śr. roc zna	Wsk ażnik % v-x
L p.	Stacja metoro-logiczna	Rodzaj obs er.	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	Śr. roc zna	Wsk ażnik % v-x
1.	Biebrza	śr.	22	23	23	37	48	60	84	76	45	38	43	36	535	65,3
2.	Dębowo	śr. max min.	21 49 7	24 42 3	23 56 2	35 60 14	49 96 14	63 116 19	67 115 12	73 167 6	53 141 13	35 113 1	38 85 18	31 77 11	510 672 302	66,7
3.	Osowiec	śr. max min.	28 50 12	31 51 6	27 54 6	39 70 13	51 111 18	66 123 16	78 134 9	71 14522	52 170 9	35 92 1	48 113 16	39 110 9	565 753 369	62,5
4.	Mońki	śr.	30	35	30	37	53	71	76	79	52	42	45	39	587	63,5

Ponadto:

- średnia roczna częstotliwość burz (okres 1953-1967) wynosiła: w Biebrzy -13,7; w Osowcu - 11,6 i w Mońkach - 14,9,

- obszar na kierunku Osowieć - Mońki charakteryzuje się dużą częstotliwością gradów do 6 przypadków,

- średnia roczna wilgotność powietrza w Kotlinie Biebrzańskiej wynosi 84 %, a na wysoczyźnie utrzymuje się w granicach 82-83 %,

- średnie roczne zachmurzenie na pograniczu wysoczyzny z doliną Biebrzy wynosi 6,8 pokrycia nieba. Ilość dni pochmurnych od 166 do 166, a pogodnych 26-27 dni,

- średnia suma godzin usłonecznienia (okres 1955-1967) w miesiącach VI-VIII w Biebrzy wynosiła 634,0 (43,9%), a w Białymstoku 661,2 (43,3%).

1.7.3. Dynamika powietrza atmosferycznego.

Rozkład średniej częstotliwości wiatrów i prędkości w m/sek na poszczególne kierunki oraz częstotliwość cisz za okres obserwacji 1953-1967 ilustruje poniższe zestawienie tabelaryczne:

Tabela 13.

L p.	Stacja meteorolog.	% Vm/sek	Cisza								Cisza w%
L p.	Stacja meteorolog.	% Vm/sek	N	NE	E	SE	S	SW	W	NW	Cisza w%
1.	Biebrza	%	10,6	7,5	10,9	11,0	10,7	16,2	18,8	14,3	20,0
1.	Biebrza	V	3,3	3,4	3,3	3.5	3,7	4,3	4,4	3,4	20,0
2.	Białystok	%	8,9	6,7	8,2	12,3	13,1	17,5	20,4	12,9	12,9
2.	Białystok	V	2,9	3,0	3,4	3,7	3,5	3,5	3,5	3.6	12,9

Częstotliwość wiatrów z kierunków zachodnich (NW, W, SW) w Biebrzy osiąga 49,3 %, w Białymstoku 50,8 %, a wiatrów wschodnich (NE, E, SE) w Biebrzy 29,4 % i w Białymstoku 27,2%.

Reasumując należy stwierdzić, że warunki klimatyczne gminy Jaświły nie stanowią bariery w rozwoju gospodarczym, a w szczególności w rozwoju rolnictwa i turystyki.

1.8. Obszary i obiekty podlegające szczególnej ochronie prawnej.

Na terenie gminy Jaświły znajduje się następujące obszary i obiekty prawnie

chronione:

- Fragment Biebrzańskeigo Parku Narodowego wraz z jego strefą ochronną (otuliną) obejmujący północną część obszaru gminy położonej w Kotlinie Biebrzańskiej, która charakteryzuje się specyficzną dla dolin rzecznych strefowością roślinności, bogactwem ornitofauny oraz największymi i najbardziej naturalnymi w Środkowej Europie Kompleksami torfowisk.

Biebrzański Park Narodowy ma rekomendacje do uznania za Obiekt Dziedzictwa Światowego, wydane przez Komisję Parków Narodowych i Obszarów Chronionych JUCN (Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych) oraz Fundację parków Narodowych i Parków Natury Europy. Są to tereny rozwoju głównie turystyki krajoznawczej i kwalifikowanej oraz badań naukowo - dydaktycznych na skalę krajową i międzynarodową. W strefie ochronnej B.P.N. położone są dwie duże jednostki osadnicze - Dolistowo Stare i Zabielę. Podstawę prawną działania Biebrzańskiego Parku Narodowego stanowi rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 września 1993r. w sprawie utworzenia B.P.N. (Dz. U. Nr 86, póz. 399).

1.9. Zagrożenia i degradacja środowiska.

Obszar gminy Jaświły charakteryzuje się stosunkowo niewielkim stopniem przekształcenia środowiska. Źródła powstania konfliktów ze środowiskiem przyrodniczym wynikają głównie z rozwoju i funkcjonowania wsi gminnej oraz innych większych jednostek osadniczych położonych w obrębie obszaru gminy oraz intensyfikacji rolnictwa (nawożenie i ochrona roślin), a także ze wzrostu ruchu i transportu komunikacyjnego.

1.9.1. Zagrożenia wód powierzchniowych.

Stan czystości wód powierzchniowych został omówiony w pkt. 1.4.1.d niniejszego tekstu. Potencjalne zagrożenia zarówno dla wód powierzchniowych, jak i gruntowych, może stanowić brak oczyszczalni ścieków w rejonach grupowego zwodociągowania wsi. Na stan czystości wód może także negatywnie wpływać działalność związana z produkcją rolną, a zawłaszcza intensywne stosowanie nawozów sztucznych i środków chemicznej ochrony roślin.

Zagrożeniem dla wód, a zwłaszcza wód podziemnych może być również nieprawidłowa utylizacja odpadów, a w szczególności tych odpadów, które zawierają różnego rodzaju niebezpieczne związki toksyczne. Przy czym nadmienia się, że szczególnej ochronie wód podziemnych podlega obszar G.Z.W.P. - Pradolina Biebrza.

1.9.2. Zagrożenie powietrza atmosferycznego.

Gmina Jaświły, jak i całe województwo, charakteryzuje się stosunkowo czystym powietrzem atmosferycznym.

Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego jest przemysł, kotłownie lokalne i paleniska indywidualne oraz transport. W strukturze zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego dominują zanieczyszczenia pyłowe i gazowe pochodzące z procesów energetycznego spalania paliw stałych, głównie węgla kamiennego, koksu i drewna.

Stosunkowe wielkości emisji zanieczyszczeń w roku 1993 pochodzących z procesów energetycznych w gminie Jaświły i gmin najbliżej jej położonych (wg obliczeń P.I.O.Ś. w Białymstoku na podstawie danych W.O.S. UW, przedstawiają się jak niżej:

Tabela 14.

Gmina

Wielkość emisji zanieczyszczeń w UG/rok

% udział S gminie w s1 całego wo

0; i pyłu w x>sunku do ewództwa

802

N02

CO

pył

S02

pył

Jaświły

Mońki

Knyszyn

Jasionówka

235,8

22,9

4,9

6,9

78,8

18,4

2,3

1,3

262,2

85,8

15,7

22,0

273,0

34,8

9,0

11,6

1,635

0,159

0,034

0,048

3,475

0,443

0,115

0,148

województwo

14425,68

6923,26

12713,03

7857,1

100%

Gmina Jaświły pod względem wielkości pyłu znajdowała się na 30 miejscu w byłym województwie białostockim oraz pod względem emisji dwutlenku siarki także na 30 miejscu.

Z uwagi na tendencje wzrostowe natężenia ruchu kołowego na terenie gminy należy liczyć się ze skażeniami pochodzenia komunikacyjnego, zwłaszcza wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 670 Osowieć - Goniądz - Suchowola.

Aktualnie zanieczyszczenia dwutlenkiem azotu i ołowiu wzdłuż tras komunikacji kołowej są znikome i nie stwarzają zagrożenia dla środowiska przyrodniczego i zdrowia ludzi.

Ogólnie rzecz biorąc zanieczyszczenia atmosferyczne na terenie gminy Jaświły są o wiele niższe od wartości dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

Listę substancji zanieczyszczających, dopuszczalne wartości stężeń tych substancji w powietrzu oraz czas ich obowiązywania na terenie gminy poza obszarem Biebrzańskiego Parku Narodowego określa załącznik Nr 1 do rozporządzenia Ministra O.Ś.Z.N. i L. z dnia 28 kwietnia 1998r. (Dz. U. Nr 55, póz. 355).

Natomiast na obszarze BPN listę substancji zanieczyszczających dopuszczalne wartości stężeń tych substancji w powietrzu określa żarz. nr 2 do w/w rozporządzenia.

Jednocześnie nadmienia się, że ocena sytuacji radiologicznej w oparciu o wyniki pomiarów skażeń dokonanych przez specjalistyczne jednostki nie wykazała żadnych zagrożeń dla środowiska i ludzi na terenie gminy i całego województwa.

1.9.3. Zagrożenia hałasem oraz elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym.

Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku zostały określone w Tabeli 1 i 2 stanowiących załącznik do rozporządzenia Ministra O.Ś,Z.N. i L. z dnia 13 maja 1998r. (Dz. U. Nr 66, póz. 436 z 1998r.).

Główne źródła hałasu stanowią zazwyczaj przemysł i komunikacja. Zagrożenia tego rodzaju hałasem na terenie gminy praktycznie są znikome. Pewne lokalne możliwości mogą występować głównie w miejscach funkcjonowania istniejących zakładów produkcyjnych (np. OSM w Mońkach filia w Dolistowie Nowym) oraz usługowych działających na podstawie wpisu do ewidencji zakładów prowadzących działalność gospodarczą. W takich przypadkach należy przestrzegać zasadę, iż hałas przekraczający dopuszczalne natężenie nie może wychodzić poza obręb działki, na której jest wytwarzany.

Natomiast w celu ograniczenia ew. uciążliwości wynikających z nadmiernego hałasu komunikacyjnego należy dążyć m. in. do budowy obwodnic, utrzymywania dobrej nawierzchni dróg, ulic, a w miejscach ich szczególnej uciążliwości stosować zabezpieczenia techniczne.

Dopuszczalne poziomy hałasu powodowane przez w/w źródła określa Tabela 1, a hałas powodowany przez linie elektroenergetyczne określa Tabela 2 - zał. do w/w rozporządzenia.

Przez teren gminy Jaświły nie przebiegają linie elektroenergetyczne WN, stąd też nie ma zagrożeń promieniowaniem niejonizującym . Tym niemniej nadmienia się, że szczegółowe zasady ochrony przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska dopuszczalne poziomy promieniowania jakie mogą występować w środowisku oraz wymagań obowiązujących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania określa rozporządzenie Ministra OŚ.ZNiL z dnia 11 sierpnia 1998r. (Dz. U. Nr 107, poz. 676).

1.9.4. Zagrożenia powierzchni ziemi i innych elementów środowiska przyrodniczego.

a) Zagrożenia spowodowane eksploatacją surowców mineralnych.

Powierzchniowa degradacja i dewastacja terenów, a zwłaszcza rzeźby terenu związana jest głównie z eksploatacją surowców mineralnych.

Wielkość i zakres eksploatacji surowców mineralnych wraz z określeniem potrzeb rekultywacji wyrobisk szczegółowo przedstawiono w pkt. 1.3.2. niniejszego tekstu.

Ponadto w zależności od głębokości eksploatacji surowców oraz sposobu ich wydobywania (np. przy pomocy sprzętu mechanicznego) istnieje możliwość zarówno zakłócenia układu funkcjonowania wód wgłębnych jak i ich chemicznego (smary) zanieczyszczenia.

b) Zagrożenia odpadami.

Jednym z poważnych zagrożeń i degradacji środowiska są odpady komunalne i przemysłowe. Odpady te, a w szczególności, które nie są odpowiednio składowane (utylizowane) wywierają negatywny wpływ na stan środowiska przyrodniczego, głównie w formie skażenia wody, gleby, powietrza, niszczenia walorów krajobrazowych łącznie z wyłączeniem z użytkowania określonych terenów rolnych lub leśnych.

Odpady stałe składowane są na zalegalizowanym wysypisku gminnym o pow. 0,4 ha położonym na gruntach wsi Jaświły. Wysypisko to jest eksploatowane od 1987r, ilość odpadów - 1,5 tys.m³/ rok, wykorzystana w 20%. Pełni również funkcję Mogilnika na terenie gminy.

Ponadto na terenie gminy funkcjonują także wysypiska wiejskie nieurządzane zajmujące przeważnie wyrobiska poeksploatacyjne. Zagrożenia odpadami wynikają także z faktu, że na przedmiotowe wysypiska trafiają różne substancje niebezpieczne codziennego użytkowania np. leki, środki owadobójcze, baterie, lampy rtęciowe, smary, rozpuszczalniki, metale ciężkie itp. Celem uniknięcia takich zagrożeń niezbędny jest rozdzielczy system gromadzenia odpadów. Trudności w znalezieniu odpowiednich miejsc pod wysypiska, wysoki koszt ich urządzania a także sposób składowania i utylizacji tych nieczystości stanowi realne przesłanki do pogarszania stanu środowiska. Dlatego też należy organizować składowiska przejściowe z pełną segregacją odpadów t.j. ustawianie kontenerów w miejscach wytwarzania odpadów z docelowym ich wywożeniem na wysypisko komunalne a także do zakładów bezpiecznego przetwarzania.

We wsiach zwodociągowanych brak jest kanalizacji sanitarnych w tym małych oczyszczalni ścieków: co w konsekwencji może doprowadzić do lokalnego zanieczyszczenia zarówno wód powierzchniowych jak podziemnych.

W związku z powyższym czasowo nieczystości płynne (ścieki) powinny być unieszkodliwiane poprzez ich gromadzenie w lokalnych szczelnych zbiornikach a następnie wywożone do punktu zlewnego na funkcjonującej komunalnej oczyszczalni ścieków w Jaświłach względnie do punktu zlewnego oczyszczalni filii O.S.M. w Dolistowie Nowym.

1.10. Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego.

1.10.1. Podstawowa struktura funkcjonalno - przyrodnicza gminy.

W strukturze obszaru gminy Jaświły istotną rolę odgrywają jej przyrodnicze struktury funkcjonalno - przestrzenne tworzące tzw. system ekologiczny gminy. Do głównych obszarów (struktur) systemu ekologicznego gminy należą:

a) doliny rzek, a w tym:

- dolina rzeki Biebrzy jako element wielkoprzestrzenny tworzący układ powiązań przyrodniczych o znaczeniu ponadregionalnym (K.E.S.O.CH) i funkcjach:

ekologicznej, bioklimatycznej, dydaktyczno - naukowej, krajobrazowej, turystycznej i gospodarczej.

- dolina rzeki Brzozówka - wielkoprzestrzenny element systemu przyrodniczego o znaczeniu regionalnym i funkcjach: ekologicznej, krajobrazowej i gospodarczej.

- dolina rzeki Biebły i innych bezimn lennych mniejszych cieków wodnych jako elementy drobnoprzestrzenne systemu przyrodniczego gminy o znaczeniu lokalnym i funkcjach: ekologicznych, krajobrazowych i gospodarczych.

Szczegółowa charakterystyka i znaczenie w/w elementów została omówiona w pkt.

1.4.1. niniejszego tekstu.

b) Wszystkie kompleksy leśne jako istotne elementy systemu przyrodniczego gminy o znaczeniu lokalnym i funkcjach ekologicznych, gospodarczych i krajobrazowych. W większości lasy te w powiązaniu z ciągami ekologicznymi ekosystemu dolin rzecznych zachowują układ ciągłości przestrzennej systemu.

Szczegółowa charakterystyka i znaczenie tych elementów została zawarta w pkt. 1.6. niniejszych uwarunkowań.

c) Elementami wspomagającymi i współdziałającymi w zakresie funkcjonowania systemu ekologicznego gminy są tereny otwarte o charakterze rolno -osadniczym, głównie tereny upraw polowych i zieleni towarzyszącej osadnictwu ze szczególną funkcją wsi Jaświły.

d) Podstawowym warunkiem rozwoju gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego gminy jest zachowanie walorów w/w struktur środowiska przyrodniczego z jednoczesnym zapewnieniem możliwości jego właściwego funkcjonowania.

W związku z powyższym obszary systemu ekologicznego (strefy ekologicznej) gminy podlegać powinny ochronie przed zainwestowaniem degradacją, głównie sanitarną.

e) Wszystkie pozostałe obszary tj. poza systemem przyrodniczym (terenami otwartymi) posiadają warunki abiotyczne do rozwoju różnych form osadnictwa i zabudowy. Przy czym należy podkreślić, że są to zarazem obszary o podstawowych wartościach rolniczej przestrzeni produkcyjnej stwarzających odpowiednie warunki do rozwoju określonych form gospodarki żywnościowej.

1.10.2. Główne wnioski do kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

1) Utrzymanie wartości i walorów terenów aktywnych biologicznie tworzących system ekologiczny w strukturze przestrzennej obszaru gminy.

2) Utrzymanie naturalności i ciągłości terenów systemu ekologicznego jako warunku nie kolizyjnego ich funkcjonowania z rozwojem zainwestowania gminy.

3) Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, w szczególności ujęć wód komunalnych, wód rzeki Biebrzy i Brzozówki oraz G.Z.W.P. - "Pradolina Biebrza" przed zanieczyszczeniami sanitarnymi i nadmierną eksploatacją -stosownie do ustalonych klas czystości i nienaruszalności przepływów biologicznych rzeki i jakości wód G.Z.W.P. W tym także wnioskuje się o potrzebę:

- skutecznego rozwiązywania unieszkodliwiania ścieków w rejonach grupowego zwodociągowania wsi,

- poprawy dyspozycyjności wód w elementarnych zlewniach obszaru gminy.

4) Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery pochodzących ze źródeł energetycznych i zakładów przemysłowych oraz komunikacji. Ochrona zabudowy mieszkaniowej i walorów przyrodniczych przed negatywnym wpływem zanieczyszczeń atmosferycznych

- stosownie do obowiązujących norm państwowych.

Zmniejszenie emisji energetycznych można będzie osiągnąć m.in. poprzez

gazyfikację gminy.

5) Niwelacja zagrożeń hałasem głównie w obszarach stałego zamieszkania ludzi i obszarach rekreacji.

6) Ochrona i racjonalne zagospodarowanie rolniczą przestrzenią produkcyjną, a w tym ochrona przed:

- zanieczyszczeniami odpadami stałymi i płynnymi,

- nieuzasadnionym przeznaczeniem wartościowych gruntów rolnych na cele inne niż rolnicze,

- negatywnymi skutkami powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych.

Preferowanie z ew. ukierunkowaniem rozwoju rolnictwa ekologicznego zapewniającego produkcję "zdrowej żywności", szczególnie w regionie rozwoju turystyki powiązanej z funkcjonowaniem Biebrzańskiego Parku Narodowego.

2. Sieć osadnicza, funkcje gminy, środowisko kulturowe.

2.1. Sieć osadnicza, funkcje gminy.

Sieć osadniczą w gminie tworzy 24 miejscowości wiejskich, będących jednocześnie sołectwami.

Pod względem układów przestrzennych wsie mają przeważnie charakter ulicówek i wielodrożnic.

Rozpowszechniona jest również rozproszona zabudowa kolonijna.

Wszystkie wsie pełnią funkcje rolnicze z niewielkim programem usług podstawowych.

W Dolistowie Starym występuje funkcja turystyczno - wypoczynkowa w oparciu o wysokie walory przyrodnicze Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Jaświły jako lokalny ośrodek rozwoju pełni następujące funkcje:

- usługi lokalne z zakresu kultury, oświaty zdrowia, handlu, administracji samorządowej i gospodarczej, finansów itp.

- obsługi rolnictwa,

- obsługi komunikacyjnej.

2.2. Środowisko kulturowe.

2.2.1. Obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków.

Z terenu gminy Jaświły do rejestru zabytków wpisano następujące obiekty:

a) we wsi Brzozowa - kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, mur - kam, 1859 -1869, dęć. nr KL.WKZ - 5340/11 z 26.04.1999r., nr rej. 700,

b) we wsi Mikicin:

- dwór, mur. 1847 r., dęć. nr Kult.V-2b- 109-7-58 z dn. 12.01.1958r., nr rej. 103,

- pozostałości parku, XVII w, dęć. nr KL.WKZ-5340/13/84 z dn. 18.12.1986r, nr rej. 574,

c) we wsi Stare Dolistowo - kościół par. pw. św. Wawrzyńca, mur. 1789 - 1791 r., dęć. nr Kl. 111-1/206/66 z dn. 20.10.1966r., nr rej. 201.

2.2.2. Obiekty o wartościach kulturowych, w tym archeologiczne.

Na terenie gminy Jaświły znajduje się szereg obiektów o wartościach kulturowych, niemniej są one w kręgu zainteresowań Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Są to budynki, pozostałości parków dworskich, cmentarze, stanowiska archeologiczne.

a) Budynki (wymienione niżej łącznie z obiektami wpisanymi do rejestru zabytków, wymienionymi w pkt. 2.2.1.).

W. BAGNO

1. DOM Z OBORĄ NR 6,drewn.,pocz.XX.

2. DOM NR 7, drewn.,l.20XX.

W. BOBRÓWKA

3. DOM NR 47,drewn., 1945.

4. WIATRAK PALTRAK, drewn., 1948.

W. BRZOZOWA

5. ZESPÓŁ KOŚCIOŁA PAR. P. W. ŚW. JANA CHRZCIECIELA:

a) kościół, mur. (kam.), 1859-1869, remont.,

b) dzwonnica, mur. (kam.), 1859-1869, remont,

c) ogrodzenie z bramą, mur. (kam.), k. XIX.

6. ZAGRODA NR 93:

a) dom z oborą, drewn., k. XIX, remont, l. 80 XX,

b) obora, drewn., k. XIX,

c) stodoła, drewn., k. XIX.

7. DOM Z OBORĄ NR 13, drewn., 1917.

8. DOM Z OBORĄ NR 57, drewn., k. XIX, remont.

9. DOM Z OBORĄ NR 89, drewn., k. XIX, remont.

W. DZIĘCIOŁOWO

10. ZESPÓŁ KAPLICY P. W. ŚW. FLORIANA:

a) kaplica, mur. (kam.) -drewn., 1830-1835, remont, po 1836 i po 1945,

b) ogrodzenie, mur. (kam.), pocz. XX.

11.WIATRAK HOLENDERSKI, drewn., pocz. XX.

12. WIATRAK PALTRAK, drewn., pocz. XX.

W. JAŚWłŁKI

13. SPICHLERZ DWORSKI, mur. (kam.), 2 pół. XIX.

W. MIKICIN

14. ZESPÓŁ DWORSKI, mur. (kam.), 2 pół. XIX.

a) dwór, ob. dom mieszkalny nr 48, mur., 1847, remont. 1958,

b) pozostałości parku, XVII, przekompowany XIX.

W. MOCIESZE

15. WIATRAK PALTRAK, drewn., 1948.

W. NOWE DOLISTOWO

16. KAPLICZKA NAJŚW. MARII PANNY, mur., po 1945, odbud. wiaty l. 70/80 XX.

17. KAPLICZKA, mur., l. 30 XX.

18. KAPLICZKA, drewn., k. XIX, zniszczona przed 1945, odbud. po 1945, remont. 1980.

19. ZAGRODA NR 16:

a) dom z oborą, drewn., 2 pół. XIX,

b) spichlerz l, drewn., k. XIX,

c) spichlerz II, drewn., po 1850,

d) piwnica l, mur. (kam.)-drewn., 2 pół. XIX,

e) piwnica II, mur. (kam.)-drewn., po 1850.

20. SPICHLERZ w zagrodzie nr 43, drewn., po 1850.

W. STARE DOLISTOWO

21.ZESPÓŁ KOŚCIOŁA PAR. P. W. ŚW. WAWRZYŃCA:

a) KOŚCIÓŁ, MUR., 1789-1791, arch. J. G. Zschoring, przebud. pół. XIX,

b) dzwonnica, mur. (kam.), XIX,

c) ogrodzenie z bramą, mur., pół. XIX,

d) plebania, mur., l. 20 XX, przebud. 1979-1983,

e) dom parafialny, drewn., XIX/XX, przebud. 1979-1982.

22. ZESPÓŁ KOŚCIOŁA CMENTARNEGO P. W. ŚW. JERZEGO:

a) kościół, mur., ok. 1820, remont.,

b) ogrodzenie, kam., ok. 1803, remont., 1859,

c) brama, mur., 1859.

W. STAROWOLA

23. KAPLICZKA, mur., pocz. XX.

24. ZESPÓŁ DWORSKI:

a) dwór, ob. dom mieszkalny, drewn., 1920, odbud. ganku l. 50 XX, remont, l. 60 XX, dobud. przybudówki l. 70 XX,

b) obora, mur., 1920, remont.

W. STOŻNOWO

25. ZESPÓŁ DWORSKI:

a) dwór, ob. dom mieszkalny, drewn., 1936, remont, l. 60 XX,

b) obora, mur. (kam.), k. XIX,

c) pozostałości parku, XVII, przekomponowany XVIII i po 1909.

W. SZPAKOWO

26. DOM NR 20,drewn., k. XIX.

27.WIATRAK KOŹLAK, drewn., 1868.

W. ZABIELE

28. WIATRAK HOLENDERSKI, drewn., 1928.

29. WIATRAK HOLENDERSKI, drewn., 1955.

b) Parki,

We wsi Stożnowo - pozostałości parku.

c) Cmentarze.

- we wsi Brzozowa:

cmentarz rzymskokatolicki,

cmentarz przykościelny,

- we wsi Dolistowo Stare:

cmentarz rzymskokatolicki,

cmentarz przykościelny,

- we wsi Jaświły - cmentarz rzymskokatolicki,

- na Uroczysku Tołkaczewo - mogiła żołnierska z 1945r.

d) Stanowiska archeologiczne.

Na terenie gminy znajduje się 267 stanowisk archeologicznych. W poszczególnych wsiach występuje następująca ilość stanowisk:

- we wsi Zabielę 47 stanowisk,

- we wsi Dolistowo Stare 47 stanowisk,

- we wsi Dolistowo Nowe 43 stanowiska,

- we wsi Brzozowa 35 stanowisk,

- we wsi Dzięciołowo 7 stanowisk,

- we wsi Mikicin 54 stanowiska,

- we wsi Jadeszki 12 stanowisk,

- we wsi Moniuszki 15 stanowisk,

- we wsi Radzie 4 stanowiska,

- we wsi Szaciły 3 stanowiska,

Dotychczas przebadano powierzchniowo w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski ok. 30% terenu gminy. Korzystne warunki glebowe i bliskość cieków wodnych sprzyjały osadnictwu od epoki kamienia po średniowiecze i czasy nowożytne.

Dokładny spis stanowisk archeologicznych z terenu gminy znajduje się w dokumentacji "Studium".

3. Sfera społeczna - warunki życia ludności.

3.1. Ludność, zasoby pracy i ich wykorzystywanie.

3.1.1. Ludność i obszar gminy w 1998r. na tle województwa podlaskiego i powiatu monieckiego.

Gmina Jaświły obejmuje obszar 175,4 km², co stanowi w 1997r. 0,87% powierzchni województwa podlaskiego i 12,7% pow. monieckiego. Liczba ludności w 1998r. wynosiła 5866 osób, co stanowi 0,48% ludności województwa podlaskiego i 12,8% ludności powiatu monieckiego. Na 1 km² przypadają 34 osoby / woj. 61 osób, pow. moniecki 33 osoby. W strukturze płci ludności, kobiety w liczbie 2785 osób stanowiły 47,5% ogółu ludności / w województwie podlaskim kobiety stanowią 50,8%, w pow. monieckim 49,5 %. Na 100 mężczyzn przypadają w gminie 90,4 kobiety, podczas gdy w województwie przypada ich 103,3, a w pow. monieckim 97,9. Administracyjnie gmina dzieli się na 24 sołectwa, w których występują 24 miejscowości. Ludność rolnicza stanowi 85,3% ogółu ludności gminy.

3.1.2. Ogólne tendencje demograficzne.

Zaludnienie gminy w latach 1946 - 1997 kształtowało się następująco:

1946 - 7969 1978 - 6864

1950 - 8111 1988 - 6174

1960 - 8200 1997 - 5921

1970 - 7887 1998 - 5866

W powojennym okresie stan ludności gminy systematycznie maleje z wyjątkiem lat 46 - 60, w których przybyło 231 osób. W latach 1946 - 1998 stan ludności zmniejszył się o 2103 osoby, tj. o 26,4% i jest to proces ciągły, zmieniający się w poszczególnych okresach.

Ubytek ludności w latach 1946 - 1997 kształtował się następująco:

- w latach 1946 - 1950 przybyły 142 osoby, tj. średnio rocznie 28 osób,

- w latach 1951 - 1960 przybyło 89 osób, tj. średnio rocznie 9 osób,

- w latach 1961 - 1970 ubyło 313 osób, tj. średnio rocznie 31 osób,

- w latach 1971 - 1978 ubyły 1023 osób, tj. średnio rocznie 128 osób,

- w latach 1979 - 1988 ubyło 690 osób, tj. średnio rocznie 69 osób,

- w latach 1989 - 1998 przybyło 308 osób, tj. średnio rocznie 31 osób.

Jak widać największe ubytki ludności notuje się w latach 1971 - 1978 i 1979 - 1988. Rozmieszczenie ludności na terenie gminy jest nierównomierne i zmieniające się, jak pokazuje to analiza stanu ludności w poszczególnych wsiach na przestrzeni ostatnich 28 lat zawarta w tabeli 15.

Zmiany ludnościwe w gminie Jaświły w latach 1970 -1998.

Tabela 15.

L P.

Miejscowości

Lata

Zmiana w latach 1970-1998

1970

1978

1988

1998

w osobach

1970-100%

1

2

3

4

5

6

7

8

GMINA RAZEM

7887

6864

6174

6209

1.

Bagno

355

286

260

248,

-107

69,9

2.

Bobrówka

603

515

413

393

-210

65,2

3.

Brzozowa l

623

521

680

429

-194

68,9

4.

Brzozowa II

305

284

215

-90

70,5

5.

Dolistowo Nowe

372

344

325

333

-39

89,5

6.

Dolistowo Stare l

656

510

647

487

-169

74,2

7.

Dolistowo Stare II

265

234

205

-60

77,4

8.

Dzięciołowo

388

351

278

276

-112

71,1

9.

Gurbicze

64

47

50

-14

78,1

10.

Jadeszki

128

129

114

110

-18

85,9

11.

Jaświłki

58

59

50

48

-10

82,7

12.

Jaświły

573

531

559

625

+52

109,0

13.

Mikicin l

877

807

733

573

-304

65,3

14.

Mikicin II

191

15.

Mociesze

359

319

271

268

-91

74,7

16.

moniuszki

180

151

133

131

-49

72,8

1Z4

Radzie

125

109

114

127

+2

101,6

18.

Romejki

169

148

124

137

-32

81,1

19.

Rutkowskie Duże

246

259

263

259

+13

105,2

20.

Rutkowskie Małe

55

54

46

40

-15

72,7

21.

Strowola

120

77

84

83

-37

69,2

22.

Szaciły

62

47

30

31

-31

50,0

23.

Szpakowe

303

269

233

245

-58

80,8

24.

Zabielę

896

724

689

705

-191

78,7

25.

Krzywa

105

89

81

-

* obliczenia wg danych Urzędu Gminy w Jaświłach.

Źródło: 1) Spisy Powszechne 1970, 1978, 1988r.

2) Materiały Urzędu Gminy w Jaświłach.

Największe ubytki ludności w osobach notują wsie: Mikicin, Bobrówka, Brzozowa l, Zabielę, Dolistowo Stare l.

Największe procentowe ubytki ludności wystąpiły we wsiach: Szaciły /ubytek w 50%/, Bobrówka /ubytek w 34,8%/.

Jedną z przyczyn spadku liczby ludności w gminie są niekorzystne tendencje w ruchu naturalnym ludności.

Ruch naturalny w gminie Jaświły w latach 1988 - 1997.

Tabela 16.

L P-

Wyszczególnienie

Lata

1988

1990

1994

1996

1997

1

2

3

4

5

6

7

1.

Małżeństwa w liczbach bezwzględnych - na 1000 ludności

27

4,1

54 8,4

38 6,2

45

7,3

31 5.1

2.

Urodzenia w liczbach bezwzględnych - na 1000 ludności

110

16,8

101

15,8

88

14,3

89

14,5

92

15,1

3.

Zgony w liczbach bezwzględnych - na 1000 ludności

86

13,2

94

14,7

80

13,0

78

12,7

86

14,1

4.

Przyrost naturalny w liczbach bezwzględnych -na 1000 ludności

24

3,6

7

1,1

8

1,3

11

1,8

6

1,0

Źródło: Roczniki statystyczne województwa białostockiego.

Na obszarze gminy nie występuje zjawisko przewagi zgonów nad liczbą urodzeń, czyli ujemne saldo przyrostu naturalnego. W 97r. dodatni przyrost naturalny w gminie wynosi 1,0 na 1000 ludności /w pow. monieckim 1,2 na 1000 ludności/. Główną przyczyną spadku liczby ludności w gminie w minionych latach jest ujemne saldo migracji, aczkolwiek w 1997r. jest ono ca 4 razy niższe niż w 1988. Ludność migruje głównie do miast.

Zjawisko migracji w gminie ilustruje tabela 17.

Migracja ludności w gminie Jaświły w latach 1988 -1997.

Tabela 17.

L p.

Wyszczególnienie

Lata

1988

1992

1994

1996

1997

1

2

3

4

5

6

7

1.

Napływ ludności ogółem

w tym: z miast

ze wsi

z zagranicy

77

40

37

75

45

30

62

35

27

59

26

27

6

71

27

42

2

2.

Odpływ ludności ogółem w tym: do miast

na wieś

zagranicę

203

143

60

163

113

49

1

82

59

21

2

95

64

29

2

100

74

26

3.

Saldo migracji

-126

-88

-20

-36

-29

Źródło: Roczniki statystyczne woj. białostockiego.

3.1.3. Struktura płci ludności gminy.

Struktura płci ludności gminy Jaświły zmieniała się w latach 1946 - 1997 w sposób następujący:

Tabela 18.

Lata

Razem

Mężczyźni

Kobiety

Kobiety na 100 M

Ogółem

%

Ogółem

%

1

2

3

4

5

6

7

1946

7969

3833

48,1

4136

51,9

108

1950

8111

3929

48,4

4182

51,6

106

1960

8200

4001

48,8

4199

51,2

105

1970

7887

3972

50,4

3915

49,6

99

1978

6864

3537

51,5

3327

48,5

94

1988

6174

3221

52,2

2953

47,8

94

1990

6155

3162

51,4

2953

48,6

93

1994

6010

3109

51,7

2901

48,3

93

1996

5970

3100

51,9

2870

48,1

93

1997

5921

3082

52,1

2839

47,9

92

1998

5866

3081

52,5

2785

47,5

90

1946-1997

-2048

-751

+4,0

-1297

-4,0

-16

Źródła: a) Ludność i zasoby mieszkaniowe w latach 1946 - 1974 wg podziału

administracyjnego kraju z 1 czerwca 1975r., GUS Warszawa 1976r.

b) Roczniki statystyczne województwa białostockiego i podlaskiego.

W 1998r. udział kobiet wyniósł 47,5 % ogółu ludności gminy. W latach powojennych statystycznie maleje udział kobiet. W wyniku czego występuje dziś w gminie ich dysproporcja.

3.1.4. Struktura wieku ludności.

Biorąc pod uwagę strukturę wieku ludności zamieszkującej obszar gminy, należy zwrócić uwagę na nieco wyższy niż w woj. podlaskim i pow. monieckim odsetek ludzi starych /ludzi w wieku emerytalnym/.

Na przestrzeni lat 1988 - 1998 odsetek ludności w wieku emerytalnym w gminie wzrósł nieznacznie z 21,2% do 22,1%.

Ludność w gminie Jaświły według wieku w latach 1988 -1998.

Tabela 19.

Wiek

1988

1997

1998

Zmiany w latach

ogółem

%

ogółem

%

ogółem

%

osoby

1988= 100%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1. Wiek przedprodukcyjny ogółem w tym: 0 - 17 l. M

0 - 17 l. K

1679

869

810

27,2

51,8

48,2

1631

824

807

27,6

50,5

49,5

608

823

785

27,4

51,2

48,8

-71

-46

-25

95,8

94,7

96,9

2. Wiek produkcyjny ogółem

w tym: 18-64 l. M

18-59 1. K.

3184

1860 1324

51,6

58,4 41,6

2980

1780 1200

50,3

59,7 40,3

2959

1770 1189

50,5

59,8 50,2

-225

-90 -135

92,9

95,2 89,8

3. Wiek poprodukcyjny ogółem

w tym: 65 i więcej l. M

60 i więcej l. K

1311

492 819

1,2

37,5 62,5

1310

478 832

22,1

36,5 63,5

1299

488 811

22,1

37,6 62,4

-12

-4 -8

99,1

99,2 99,0

4. OGÓŁEM w tym: MĘŻCZYŹNI

KOBIETY

6174 3221 2953

100,0 52,2 47,8

5921 3082 2839

100,0 52,1 47,9

5866 3081 2785

100,0 52,5 47,8

-308 -140 -168

95,0 95,7 94,3

Źródło: a) Spis powszechny 1988r.

b) Ludność w woj. białostockim w 1997r. US B-stok, 1998r.

c) Ludność w województwie podlaskim w 1998r., US Białystok 1999r.

Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym w woj. podlaskim w 1998r. wynosił 15,6%, zaś w powiecie monieckim 18,1%.

Struktura ludności w gminie Jaświły charakteryzuje się dość wysokim udziałem dzieci i młodzieży w wieku do lat 17 w ogólnej liczbie ludności. Udział ten w 1998r. wyniósł 27,4%. W latach 1988 - 1998 nastąpił spadek liczby ludności w grupie przedprodukcyjnej i produkcyjnej, zaś liczebność grupy osób w wieku poprodukcyjnym w zasadzie nie zmieniła się. W wyniku tych zmian, w 1998r. wzrósł współczynnik obciążenia demograficznego liczonego ilością osób w wieku nieprodukcyjnym, przypadających na 1000 osób w wieku produkcyjnym.

Otóż w 1998r. na każde 1000 osób w wieku produkcyjnym przypadały w gminie 982,4 osoby w wieku nieprodukcyjnym /w woj. 745,5 osób/, podczas gdy w 1988r. współczynnik ten wyniósł 939 osób /1000 osób produkcyjnych/.

3.1.5. Pracujący.

W 1997r. liczba ludności gminy wynosiła 3074 osoby, co stanowiło 51,9% ogółu ludności. W rolnictwie indywidualnym pracowało 2755 osób, co stanowiło 54,1 % ludności z użytkownikiem gospodarstwa rolnego.

Z terenu gminy w 1997r. pracowało poza rolnictwem indywidualnym 319 osób, w tym 146 kobiet. W stosunku do 1996r. nastąpił wzrost zatrudnienia o 11 osób. Struktura pracujących według sekcji EKD była w latach 1996 - 1997 następująca:

Tabela 20.

SEKCJE EKD	1996r.			1997r.
SEKCJE EKD	ogółem	sektor publiczny	sektor prywatny	1997r.
1	2	3	4	5
Ogółem	308	178	130	319
w tym:
-rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo	4	4	-	9
-działalność produkcyjna	94	2	92	88
-zaopatrzenie w en. elektryczną	3	3	-	3
gaz, wodę
-budownictwo		-	-	27
-handel i naprawy	26	-	26	21
-transport, składowanie i	16	16	-	15
łączność
-pośrednictwo finansowe	11	-	11	10
-obsługa nieruchomości	5	5	-	5
-administracja publiczna i	27	27	-	25
obrona narodowa
-edukacja	105	105	-	98
-ochrona zdrowia i opieka	10	10	-	9
socjalna
-pozostała działalność usługowa		6	1	9

Źródło: a) Podstawowe dane statystyczne według miast i gmin za 1996r. US Białystok 1997r. b) Rynek pracy w woj. białostockim w latach 1996-1997, US Białystok 1998r. 1/ brak danych według sektorów w 1997r.

W 1997r. notuje się pewne zmiany w strukturze zatrudnienia. Nastąpił wzrost zatrudnienia w budownictwie.

3.1.6. Problem bezrobocia.

Wprowadzenie mechanizmów gospodarki rynkowej zmieniło w zasadniczy sposób sytuację na rynku zatrudnienia. Po wieloletnim okresie występowania niedoboru pracowników /niezależnie od bezrobocia ukrytego/ nastąpiło radykalne zmniejszenie zatrudnienia.

W wyniku tego od 1990r. obserwuje się wzrost bezrobocia. Aż do 1994r. utrzymuje się ono na wysokim poziomie. W latach 1995 - 1998 nastąpił spadek bezrobocia. Jedną z przyczyn jest zmiana przepisów o statucie bezrobotnego. W l. 1992 - 1998 liczba bezrobotnych kształtowała się następująco:

1992r. - 178

1993r. - 219

1994r. - 249

1995r. - 202

1996r. - 171

1997r. - 140

1998r. - 115

Struktura bezrobotnych w 1997r. kształtowała się następująco:

Tabela 21.

WYSZCZEGÓLNIENIE

OSOBY

%

1

2

3

Ogółem

140

100,0

w tym:

-kobiety

62

44,3

-absolwenci

1

0,7

-zwolnieni z przyczyn zakładu pracy

6

3,1

-z prawem do zasiłku

36

25,7

-w wieku 18 - 44 lata

118

84,2

-pozostający bez pracy powyżej 12

76

54,2

miesięcy

Źródło: Rynek pracy w województwie białostockim w latach 1996 - 1997 US Białystok, wrzesień 1998r.

Bezrobotnymi w gminie są głównie ludzie młodzi, a spośród zarejestrowanych bezrobotnych 54,2% pozostawało bez pracy dłużej niż 12 miesięcy.

3.1.7. Charakterystyka ludności rolniczej /gosp. indywidualna/.

3.1.7.1. Pracujący.

Niektóre dane demograficzne ludności w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego /łącznie z działkami rolnymi/ w gminie Jaświły w 1996r. na tle ludności wiejskiej byłego województwa białostockiego kształtowały się następująco /brak danych dla woj. podlaskiego/:

Tabela 22.

WYSZCZEGÓLNIENIE

BYŁE WOJEWÓDZWO/WIEŚ/

GMINA JAŚWIŁY

1

2

3

1. Ludność ogółem

w tym: mężczyźni

kobiety

254834

128555

126279

5970

3100

2870

2. Ludność zamieszkała w gospodarstwach domowych z uż. gosp. rolnego

w tym: mężczyźni

kobiety

191391

98181

93210

5093

2656

2437

3. Pracujący /pow. 15 lat życia/ w gosp. domowych z uż. gosp. rolnego / działki rolnej/

w tym: w swoim gosp. ronym

poza swoim gosp. ronym

125710

105347

20363

2998

2755

243

4. Bezrobotni w gosp. domowym w uż. gosp. rolnego /dz. rolnej/

1318

17

5. Bierni zawodowo w gosp. domowym z uż. gosp. rolnego

w tym: 0 - 14 lat

powyżej 15 lat

64363

42278

22085

1951

1417

534

6. Pełnozatrudnieni w ind. gosp. rolnym

w gosp. pow. 1 ha

w tym: mężczyźni

kobiety

79879

45409

34470

2360

1386

974

Źródło: Powszechny Spis Rolny 1996r. US Białystok 1997r.

Jak wynika z tabeli 22 ludność zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w liczbie 5093 osób stanowi 85,3% ludności gminy. We wsiach byłego województwa ludność rolnicza stanowiła 75,1%. Aktywność zawodowa ludności rolniczej /licząc łącznie z bezrobotnymi, którzy są gotowi do podjęcia pracy/ wynosiła w gminie 59,2%, z tego aktywność zawodowa w swoich gospodarstwach rolnych wynosiła 54,1%. Odpowiednie wskaźniki we wsiach byłego województwa wynosiły 66,4% i 55,0%.

3.1.7.2. Wykształcenie ludności rolniczej.

Ludność w wieku 15 i więcej lat zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego /działki rolnej/ według poziomu wykształcenia w 1996r. w gminie Jaświły na tle byłego województwa białostockiego kształtowała się następująco:

Tabela 23.

OBSZAR

Ludność ogółem pow.15 lat

WYKSZTAŁCENIE

wyższe

policealne

średnie

średnie ogólne

zasadnicze zawodowe

podstawowe

podstawowe nieuk.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

BYŁE WOJEWÓDZTWO

%

179854

100,0

4309

2,4

2591

1,5

23960

13,3

6857

3,8

34613

19,2

78474

436

29050

16,2

w tym: mężczyźni

%

kobiety

%

91668

100,0

88186

100,0

1969

2,1

2340

2,6

579

0,6

2012

2,3

12245

134

11715

13,3

2038

2,2

4819

5,5

22813

24,9

11800

13,4

41025

44,8

37449

42,5

10999

12,0

18051

20,4

woj. wieś

%

151963

100,0

2470

1,6

1592

1,0

17434

11,5

5509

3,0

29254

19,3

69614

45,8

27090

17,8

w tym: mężczyźni % kobiety

%

78023 100,0 73940 100,0

1116

1,4

1354

1,8

354

0,5

1238

1,7

9015

11,6

8419

11,4

1308

1,7

3201

4,3

19237

24,6

10017

13,6

36706

47,0

32908

44,5

10287

13,2

16803

22,7

Gmina Jaświły

%

3760

100,0

35

0,9

39

1

317

8,5

110

2,9

810

21,4

1808

48,0

650

17,3

w tym: mężczyźni

%

kobiety

%

1998

100,0

1762

100,0

16

0,8

19

1,1

6

0,3

33

1,9

186

9,3

131

7,4

28

1,4

82

4,6

545

27,3

256

14,5

971

48,6

837

47,5

246

12,3

404

22,9

Źródło: Powszechny Spis rolny 1996r. US Białystok, 1997r.

Ludność rolnicza zamieszkująca gminę jest nieco gorzej wykształcona niż średnio ludność we wsiach byłego województwa białostockiego.

Wykształcenie wyższe posiada w gminie 0,9% ludności rolniczej /1,6% w województwie/, wykształcenie średnie 8,5% /11,5% w województwie/. Podobnie, jak we wsiach byłego województwa odsetek kobiet posiadających wykształcenie wyższe i policealne jest większy niż mężczyzn. Wśród ludności nie posiadającej wykształcenia podstawowego również przeważają kobiety.

3.2. Warunki życia ludności.

3.2.1. Zasoby j warunki mieszkaniowe.

3.2.1.1. Zasoby mieszkaniowe gminy na tle powiatu monieckiego.

Zasoby mieszkaniowe gminy Jaświły na tle zasobów mieszkaniowych powiatu monieckiego oraz podstawowe wskaźniki mieszkaniowe w 1997r. i 1998r. ilustrują następujące dane:

Tabela 24.

	1997		1998
WYSZCZEGÓLNIENIE	Gmina	Powiat	Gmina	Powiat
	Jaświły	Mońki	Jaświły	Mońki
1	2	3	4	5
Mieszkania	1583	12874	1587	12897
Izby	6333	*	6361	502928
Pow. użytkowa mieszkań /m²/	145104	980999	145699	985516
Przeciętne:
-liczba mieszkań na 1000	267,4	279,6	270,5	281,4
M
-liczba izb w mieszkaniu	4,0	*	4,0	3,9
-pow. uż. mieszk. w	24,5	21,5	24,8	21,5
m²/osobę
-liczba osób na	3,74	3,58	3,7	3,55
mieszkanie
-liczba osób na izbę	0,93	*	0,92	0,89
-pow. uż. mieszkania w m²	91,7	76,2	91,8	76,4

Źródło: 1) Rocznik statystyczny woj. białostockiego 19998r. US Białystok, 1998r. 2) Polska w nowym podziale terytorialnym GUS, Warszawa 1998.

W 1998r. zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Jaświły liczyły 1587 mieszkań, 6361 izb mieszkalnych i 145699 m² pow. użytkowej. Na tle województwa podlaskiego i pow. monieckiego ilość zasobów mieszkaniowych w gminie w przeliczeniu na 1000 mieszkańców /nasycenie/ przedstawiała się mniej korzystnie. Było tu 267,4 mieszkania na 1000 mieszkańców /pow. Mońki - 270,5;

woj. podlaskie - 304,8/.

3.2.1.2. Zmiany zasobów mieszkaniowych w gminie w latach 1970 - 1997.

W okresie ostatnich 27 lat /1970 - 1997/ liczba mieszkań w gminie zmalała o 56 przy jednoczesnym wzroście ilości izb mieszkalnych /o 1187/ i powierzchni użytkowej /o 38537 m²/. Oznacza to, że nowo wybudowane mieszkania są o wiele większe od tych, które ubyły w tym okresie.

Natomiast analiza zasobów mieszkaniowych w poszczególnych wsiach w latach 1970 -1998 wskazuje, że w kilku wsiach przybyło mieszkań /najwięcej we wsi Jaświły - 58; Rutkowskie Duże - 11; Bobrówka - 15/ - analiza wg danych Urzędu Gminy w Jaświłach.

Zmiany zasobów mieszkaniowych w gminie Jaświły w latach 1970 - 1998 ilustruje tabela 25.

Tabela 25.

LATA

MIESZKANIA

IZBY

POW.UZYTKOWA WM²

1

2

3

4

1970

1978

1988

1997

1998

1643

1571

1531

1583

1587

5174

5502

5929

6333

6361

107162

118942

133957

145104

145699

Zmiany 1970r.-1998r.

-56

+1187

+38537

3.2.1.3. Zmiana warunków mieszkaniowych wynikająca z potencjału mieszkaniowego.

Wraz ze spadkiem ilości mieszkań, przy jednoczesnym wzroście ilości izb mieszkalnych i wzroście powierzchni użytkowej, w powiązaniu ze spadkiem liczby mieszkańców gminy, obserwuje się zmiany w podstawowych wskaźnikach mieszkaniowych, świadcząca o poprawie sytuacji mieszkaniowej ludności gminy. Zjawisko ilustruje tabela 26.

Warunki mieszkaniowe w gminie Jaświły w latach 1970 -1998.

Tabela 26.

Wyszczególnienie

1970

1978

'1988

1998

1970=100%

1

2

3

4

5

6

-liczba mieszkań na 1000 M

208,3

228,9

248,0

270,5

129,9

-liczba izb w mieszkaniu

3,15

3,50

3,87

4,00

127,0

-pow. użytkowa mieszkania w m²/osobę

13,6

17,4

21,7

24,8

182,4

-liczba osób w mieszkaniu

4,79

4,36

4,03

3,70

77,2

-liczba osób na izbę

1,52

1,24

1,04

0,92

60,5

-pow. użytkowa mieszkania w m²

65,2

75,7

87,5

91,8

140,8

Źródło: Obliczenia własne na podstawie materiałów statystycznych.

3.2.1.4. Jakość mieszkań.

O jakości mieszkań świadczy okres ich budowy, jakość materiałów budowlanych, jak też wyposażenie w podstawowe urządzenia infrastruktury technicznej. Brak jest aktualnych danych statystycznych, aby można było dokładnie ocenić ten stan. Ostatnie dane pochodzą ze Spisu powszechnego z 1988r. Nie są one dziś miarodajne, gdyż od tamtego okresu dokonano w gminie wiele w zakresie wyposażenia i poprawy ich stanu technicznego.

Pewne światło na jakość mieszkań w gminie może rzucić analiza zasobów mieszkaniowych indywidualnych gospodarstw rolnych. Dane pochodzą z Powszechnego Spisu Rolnego z 1996r.

Analiza tej grupy zasobów mieszkaniowych jest reprezentatywna, ponieważ 85,3% ludności gminy stanowi ludność rolnicza. Z danych spisowych wynika, że w 1996r. w gminie było 1145 gospodarstw rolnych. Można z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że mieszkań rolników indywidualnych było także 1145. Mieściły się ono w 1118 budynkach mieszkalnych. W mieszkaniach tych zamieszkiwały 5093 osoby, czyli w 1 mieszkaniu zamieszkiwały średnio 4,45 osoby /średnio w gminie 3,74 osoby w mieszkaniu/. Na 1000 osób ludności rolniczej przypada 224,8 mieszkania /267,4 w całej gminie/. Wiek budynków mieszkalnych rolników indywidualnych w gminie Jaświły na tle byłego województwa białostockiego przedstawia się następująco:

Tabela 27.

Okres budowy

Gmina Jaświły

Wsie byłego woj. białostockiego

ogółem

%

ogółem

%

1

2

3

4

5

Razem

1118

100,0

46242

100,0

przed 1944r.

157

14,0

8464

18,3

1945-1960

287

25,7

14415

31,2

1961-1970

220

19,7

8596

18,6

1971-1980

218

19,5

8097

17,5

1981-1990

189

16,9

5201

11,2

1991-1996

47

4,2

1488

3,2

Źródło: Powszechny Spis Rolny 1996r., US Białystok 1997r.

W gminie Jaświły udział mieszkań wybudowanych przed 1944r. /a więc najstarszych/ w ogólnej ilości mieszkań rolników, jest mniejszy niż średnio we wsiach byłego województwa białostockiego.

Natomiast w zasobach najmłodszych /wybudowanych po 1980r udział mieszkań ludności rolniczej w ogólnej ilości mieszkań rolników , jest większy niż średnio we wsiach byłego województwa białostockiego.

Wyposażenie mieszkań w instalacje sanitarne i inne urządzenia komunalne stanowi jeden z podstawowych elementów jakości zasobów mieszkaniowych. Sytuację w gminie w tym zakresie można ocenić na podstawie Powszechnego Spisu Rolnego z 1996r., przedstawiającego stan wyposażenia mieszkań rolników indywidualnych.

Wyposażenie indywidualnych gospodarstw rolnych w podstawowe urządzenia komunalne w gminie Jaświły na tle byłego województwa białostockiego /danych dla woj., podlaskiego brak/.

Tabela 28.

Urządzenia komunalne

BYŁE WOJ. BIAŁOSTOCKIE

GMINA JAŚWIŁY

Ogółem

W tym wsie

Razem

%

Razem

%

Razem

%

1

2

3

4

5

6

7

Liczba gospodarstw rolnych /łącznie z działkami rolnymi/

66805

100,0

56240

100,0

1145

100,0

W tym posiadające: a) wodociąg sieciowy

262666

39,3

22570

40,1

556

48,6

b)wodociąg zagrodowy

8924

13,4

8098

14,4

246

21,5

c)kanalizację sieciową

1142

1,7

450

0,8

-

d) kanalizację do dołu gnilnego

25536

38,2

22121

39,3

656

57,3

e) sieć elektryczną 380V

39023

58,4

35145

62,5

955

83,4

f) korzystający z gazu z butli

26383

39,5

22532

40,1

694

60,0

g) posiadający telefon

12781

19,1

10389

18,5

339

29,6

Źródło: 1) Powszechny Spis Rolny 1996r., Urząd Statystyczny w B-stoku 1997r. 2) Obliczenia własne.

Z powyższych danych wynika, że mieszkania ludności rolniczej w gminie Jaświły są lepiej wyposażone niż średnio we wsiach byłego województwa białostockiego Iz wyjątkiem wyposażenia w kanalizację sieciową/.

3.2.1.5. Ruch budowlany.

Na terenie gminy istnieje niewielki ruch budowlany w zakresie budownictwa mieszkaniowego. W latach 1994 - 1997 oddano do użytku następującą ilość mieszkań:

Tabela 29.

Lata

Mieszkania oddane do użytku

Ogółem

W tym w bud. indywidualnym

1994

6

1995

13

1996

9

1997

4

Razem

1994-1997

32

Źródło: 1) Roczniki statystyczne woj. białostockiego lata 96 i 98, WUS Białystok.

2) Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin za 1994r. i 1996r, WUS w Białymstoku.

W latach 94 - 97 oddano do użytku 32 mieszkania /średnio 8 mieszkań na rok/.

3.2.2. Urządzenia obsługi ludności.

3.2.2.1. Oświata i wychowanie.

Sytuacja w szkolnictwie podstawowym i placówkach wychowania przedszkolnego w latach 1988 - 97 w gminie Jaświły przedstawiała się następująco:

Tabela 30.

WYSZCZEGÓLNIENIE

1988/89

1995/96

1997/98

1. Placówki wychowania przedszkolnego / oddziały, w tym:

6/10

9/9

8/8

-przedszkola / oddziały / placówki

-

-oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych

6/10

9/9/

8/8

-dzieci w placówkach

144

115

92

-nauczyciele

11

9

7

2.Szkoły podstawowe w tym:

6

9

8

-z klasami l -VIII

*

4

3. Uczniowie ogółem

796

817

800

4. Pomieszczenia do nauczania, w tym:

71

74

68

-izby lekcyjne

*

53

40

5.Oddziały szkolne

47

50

47

6.Nauczyciele

55

58

7. Liczba uczniów na pomieszczenie

11

12

8.Liczba uczniów na oddział

17

16

17

9.Absolwenci w poprzednim roku.

120

88

95

Źródło: Roczniki statystyczne woj. białostockiego 1989, 1995,1998, US Białystok.

W latach 1988 - 1997 uległa zmianie się placówek oświatowych w gminie.

W latach 1997/98 w 8 szkołach podstawowych / w tym 4 VIII - klasowych/ uczyło się

800 dzieci.

Od 1988 liczba uczniów w szkole wzrosła o kilka osób I4I.

Krótka charakterystyka istniejących w gminie szkół podstawowych.

Szkoła Podstawowa w Jaświłach

- liczba uczniów - 374

- liczba nauczycieli - 24 /w tym 16 osób z wyższym wykształceniem/

- liczba sal lekcyjnych - 19

- liczba pracowni - 3

Szkoła Podstawowa w Jaświłach jest zaprojektowana i wybudowana do prowadzenia nauki szkolnej dla około 600 uczniów. Wnętrze budynku jest w dobrym stanie technicznym. Szkoła ma m. in.: salę gimnastyczną z wyposażeniem i zapleczem sanitarnym, stołówkę, gabinet stomatologiczny, gabinet medyczny pracy, świetlicę, salę pamięci narodowej, bibliotekę, salę komputerową, pracownię biologii, pracownię do nauczania chemii, fizyki, historii, techniki. Przy szkole znajdują się boiska do gry w piłkę nożną i siatkówkę. Nauczanie przedszkolne /tzw. klasy "07 prowadzone jest w wydzielonej części budynku /korytarza/.

W budynku szkolnym są też pomieszczenia do nauczania matematyki 12 sale/, religii, pokój nauczycielski i pomieszczenia administracyjne. Rada Gminy, za zgodą Kuratorium Oświaty w Białymstoku założyła publiczne Gimnazjum w Jaświłach i określiła obwód jego działania /uchwała z dn. 10.03.1999r.

Szkoła Podstawowa w Bobrówce

- liczba uczniów - 86

- liczba nauczycieli - 10 /w tym 5 osób z wykształceniem wyższym/

- liczba sal lekcyjnych - 6

- pracowania techniczna - 1

- biblioteka - 1

- boisko szkolne

- wyposażenie w sprzęt audiowizualny - telewizor, wideo, radiomagnetofon.

Szkoła wybudowana w 1968r., remont w 1996r., wymiana więźby dachowej, wymiana ogrzewania węglowego na olejowe/.

Szkoła Podstawowa w Brzozowej

- liczba uczniów - 23

- liczba nauczycieli - 2

- liczba sal lekcyjnych - 4

- boisko szkolne

- sprzęt audiowizualny.

Adaptowana w 1992r. z klubu, klasy o, 1-3.

Szkoła Podstawowa w Dolistowie

- liczba uczniów- 152

- liczba nauczycieli -11/w tym 10 osób z wyższym wykształceniem/

- liczba sal lekcyjnych - 11

- biblioteka - 1

- boisko szkolne

- wyposażenie w sprzęt audiowizualny.

Wybudowana w 1934 roku, rozbudowana w 1972 roku, modernizacja z rozbudową w 1994r. /wymiana ogrzewania z węglowego na olejowe, dobudowa dwóch sal lekcyjnych/.

Szkoła Podstawowa w Mikicinie

- liczba uczniów - 78

- liczba nauczycieli - 9 /w tym 5 osób z wyższym wykształceniem/

- liczba sal lekcyjnych - 6

- boisko szkolne

- wyposażenie w sprzęt audiowizualny.

Wybudowana w 1960 r., remont i rozbudowa o 2 sale lekcyjne w 1997r. oraz w tym samym roku wymiana ogrzewania węglowego na olejowe.

Szkoła Podstawowa w Radziach

- liczba uczniów - 47

- liczba nauczycieli - 6 /w tym 2 osoby z wykształceniem wyższym/

- liczba sal lekcyjnych - 5

- boisko szkolne

- biblioteka

- wyposażenie w sprzęt audiowizualny.

Wybudowana w 1991 roku, ogrzewanie na węgiel.

Szkoła Podstawowa w Szpakowie

- liczba uczniów-19

- liczba nauczycieli 2

- liczba klas - 3.

Wybudowana w 1959 roku, remont wraz z przebudową i wymianą ogrzewania z piecowego na centralne ogrzewanie olejowe.

Szkoła podstawowa w Zabielu

- liczba uczniów - 90

- liczba nauczycieli - 9

- liczba sal lekcyjnych - 9

- wyposażenie w sprzęt audiowizualny, telewizor, magnetowid, radiomagnetofon.

Rozbudowa szkoły w 1996r. połączona z wyminą ogrzewania węglowego na olej opałowy.

3.2.2.2. Kultura.

Sytuacje w kulturze określa sieć placówek kultury oraz ich działalność.

Tabela 31.

L P-

Wyszczególnienie

Lata

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1.

Placówki biblioteczne

17

3

2.

Księgozbiór /tyś. wól

23,3

18,1

18,4

18,6

17,7

17,8

17,7

3.

Czytelnicy

1059

460

436

410

467

451

471

438

4.

Wyposażenia /tyś. wól

20,2

10,3

9,8

12,1

13,8

13,0

10,0

6,5

5.

Księgozbiór na 1000 M

3810

2983

3035

3069

2945

2965

2979

2983

6.

Liczba osób na bibliotekę /dotyczy bibliotek i filii/

1529

2022

2019

2014

2003

2001

1990

1974

7.

Wyposażenia w wól. na 1 czytelnika

19,1

22,4

22,5

29,5

29,6

28,8

21,2

14,9

8.

Instytucje kultury

*

1

*

2

*

2

9.

Imprezy zorganizowane

*

26

*

83

*

42

Źródło: a) Kultura w województwie białostockim w latach 1990-1995 US Białystok 1996. b) Roczniki statystyczne woj. białostockiego 1996, 1997r.

Jak widać z tabeli czytelnictwo w gminie w latach 1990 - 1997 uległo znacznemu ograniczeniu. Jest to rezultat min. coraz większej dostępności innych środków masowej kultury /telewizja, radio/. Koordynatorem działalności kulturowej w gminie jest Gminny Ośrodek Kultury w Jaświłach. W GOK prowadzone są: dziecięcy zespół plastyczny, dziecięcy zespół małych form poetyckich. Podstawową działalnością Gminnego Ośrodka Kultury jest organizowanie konkursów dla dzieci oraz spotkań z ciekawymi ludźmi. W Jaświłach działa zespół ludowy "Kadzielnica" i dziecięcy zespół kolędniczy przy Szkole Podstawowej. Najbardziej znaną twórczynią ludową jest poetka Melania Burzyńska mieszkająca w Jaświłach. Poza GOK działalność kulturową na terenie gminy prowadzi przede wszystkim WOK w Dolistowie /podstawową działalnością jest organizowanie dyskotek dla dzieci i młodzieży/. Biblioteki na terenie gminy organizują konkursy nagradzające najlepszych czytelników, ponadto prowadzone są cotygodniowe spotkania z dziećmi pt. "Wieczory baśni". Spotkania urozmaicone są zabawami, czytaniem bajek, minikonkursami.

Na terenie gminy rozwija się rzemiosło artystyczne:

- tkactwo artystyczne /Jaświły, Brzozowa, Romejki, Rutkowskie Duże/,

- kowalstwo artystyczne /Brzozowa, Dziędołowo, Jaświły/,

plecionki ze słomy /Jaświły/.

Ogółem w 1997r. zorganizowano 42 imprezy kulturalne, w których uczestniczyło 920 osób. W podstawowej działalności kulturowej zatrudnione są 2 osoby.

Na terenie gminy znajdują się następujące obiekty sakralne:

- Kościół p. w. Św. Jana Chrzciciela w Brzozowej

- Kościół p. w. Św. Wawrzyńca w Dolistowie

- Kościół p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jaświłach

- Kościół p. w. Matki Odkupiciela w Bobrówce

- w budowie kościół w miejscowości Bagno

- Kaplice w Dolistowie Nowym, Mikicinie, Szpakowie.

3.2.2.3. Zdrowie i pomoc społeczna.

Na terenie gminy funkcjonują następujące urządzenia z tego zakresu:

a) Ośrodek Zdrowia w Jaświłach posiada:

- gabinet lekarza ogólnego

- gabinet pediatryczny

- gabinet stomatologiczny

- poradnię K /raz w tygodniu/

- gabinet zabiegowy. Personel Ośrodka Zdrowia to:

- 3 lekarzy ogólnych

- lekarz ginekolog

- 2 pielęgniarki (oraz 1 położna)

- 1 higienistka

- 2 pracowników gospodarczych.

b) Ośrodek Zdrowia w Dolistowie posiada:

- gabinet lekarza ogólnego

- gabinet stomatologiczny

- gabinet zabiegowy. Personel Ośrodka Zdrowia:

- lekarz pediatria

- lekarz stomatolog

- 2 pielęgniarki

- 2 pracowników gospodarczych.

c) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświłach. Kadrę Ośrodka tworzą:

- kierownik GOPS

- 2 starszych pracowników socjalnych

- 1 aspirant pracy socjalnej

- 2 opiekunki wykonujące specjalistyczne usługi opiekuńcze u osób z zaburzeniami psychicznymi na terenie gminy

- 3 opiekunki zatrudnione na umowę zlecenie, które wykonują usługi opiekuńcze

w ramach tzw. pomocy sąsiedzkiej na terenie gminy. W 1998 roku z różnych form pomocy skorzystało 480 osób z 211 rodzin, na łączną kwotę 338626 zł.

d) Dom Spokojnej Starości Kombatantów we wsi Mociesze o charakterze regionalnym.

3.2.2.4. Handel i usługi.

Wg danych Urzędu Gminy w Jaświłach na terenie gminy zarejestrowane są 93 podmioty gospodarcze prowadzące następującą działalność gospodarczą:

- usługi transportowe - 14

- sprzedaż art. różnych - 25

- murarstwo - 5

- zakłady stolarskie - 3

- mechanika pojazdowa - 3

- usł. remontowo - budowlane - 7

- usł. weterynaryjne - 2

- inne - 34.

Część podmiotów gospodarczych jest zarejestrowana w gminie, zaś działalność prowadzi w formie obwoźnej /również na terenach innych gmin/. Na terenie gminy funkcjonuje 25 sklepów, w tym 19 ogólnospożywczych. Sklepy spożywcze znajdują się we wsiach: Jaświły 171, Dolistowo Nowe 121, Dolistowo Stare /3/, Brzozowa 121, Bobrówka /1/, Mikicin /1/, Mociesze /1/, Rutkowsie Duże IM, Dzięciołowo IM.

3.2.2.5. Sport i turystyka.

Na terenie gminy istnieją boiska sportowe przy szkołach podstawowych we wsiach:

Bobrówka, Dolistowo, Jaświły, Mikicin, Radzie, Szpakowe, Zabielę.

W gminie rozwija się agroturystyka. Gospodarstwa agroturystyczne są we wsiach:

Dolistowo Stare l /5 gospodarstw/ i Zabielę /1 gospodarstwo/. W gminie znajdują się szlaki turystyczne Biebrzańskiego Parku Narodowego.

3.2.2.6. Administracja, łączność.

a) Z zakresu administracji istnieją we wsi Jaświły nastp. obiekty:

- Urząd Gminy

- Bank Spółdzielczy

- Komisariat Policji

- Administracja Parafii Rzymsko - Katolickiej

- Przedstawicielstwa firm ubezpieczeniowych /PZU, Warta, Hestia/.

b) z zakresu łączności istnieją Urzędy Pocztowe we wsiach: Jaświły, Dolistowo, Bobrówka oraz Telekomunikacja Polska we wsi Jaświły.

Gmina Jaświły jest bardzo dobrze wyposażona w sieć telefoniczną. Jest tu 958 abonentów telefonicznych. W 1997r. na 1000 mieszkańców przypadało 161,8 abonenta /we wsiach byłego woj. białostockiego 108/.

3.2.2.7. inne usługi.

Na terenie gminy występują następujące inne usługi:

a) 9 jednostek OSP we wsiach: Jaświły, Bobrówka, Brzozowa, Dolistowo, Dzięciołowo, Mikicin, Mociesze, Szpakowe, Zabielę. Wszystkie wsie posiadają sieć hydrantową o wydajności 1740 m³/dobę.

b) cmentarze we wsiach: Bobrówka, Brzozowa, Dolistowo, Jaświły.

4. Sfera gospodarcza.

4.1. Wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej, gospodarka leśna.

Gmina Jaświły dysponuje znacznymi zasobami rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Na 1 mieszkańca gminy przypada tu 2,55 ha użytków rolnych, a więc ca 2,6 razy więcej niż w województwie podlaskim /0,98 ha/.

Użytki rolne o pow. 15081 ha stanowią 86,0% całego obszaru gminy /w województwie 59,7%/.

W użytkach rolnych dominującą pozycję stanowią grunty orne, które zajmują 62,4 % areału.

Gmina ma mało lasów. Ich powierzchnia wynosi 1368 ha, co stanowi 7,8% ogólnej powierzchni gminy /w województwie podlaskim lasy zajmują ok. 29,3% powierzchni/. Podstawową formą własności użytków rolnych jest gospodarka indywidualna, we władaniu której znajduje się 98,7% powierzchni. Struktura użytkowania gruntów w gminie przedstawiona została szczegółowo w pkt. 1.1. niniejszego tekstu.

Według Instytutu Upraw, Nawożenia i Gleboznastwa wartość ogólnego wskaźnika rolniczej przestrzeni produkcyjnej uwzględniającego wartość gleb, agroklimat, rzeźbę terenu i warunki wodne wynosi dla gminy Jaświły 60,3 punkta.

Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej została omówiona szczegółowo w pkt. .... niniejszego tekstu.

Rolnicza przestrzeń produkcyjna gminy wykorzystana jest głównie do uprawy zbóż, ziemniaków, buraków, rzepaku oraz chowu trzody chlewnej i bydła.

4.1.2. Struktura indywidualna gospodarstw rolnych.

4.1.2.1. Struktura gospodarstw według liczby i grup obszarowych.

Indywidualne gospodarstwa i działki rolne wg grup obszarowych użytków rolnych w gminie Jaświły na tle byłego woj. białostockiego w 1996r. /liczba i powierzchnia/.

Tabela 32.

Grupy obszarowe uż. rolnych	GOSPODARSTWA gm. Jaświły				BYŁE WOJ. BIAŁOSTOCKIE
	ilość	%	ha	%	Ogółem l. gosp.		Ogółem pow. w ha
	ilość	%	ha	%	Razem	%	Razem	5
1	2	3	4	5	6	7	8	9
OGÓŁEM	1145	100,0	17782	100,0	66805	100,0	612424	100,0
do 1 ha	48	4,2	37	0,2	14460	21,6	7846	1,3
1-2 ha	24	2,1	43	0,2	5923	8,9	11176	1,8
2-3 ha	22	1,9	66	0,4	3662	5,5	11656	1,9
3-5 ha	35	3,1	178	1,0	6148	9,2	31272	5,1
5-7 ha	73	6,4	512	2,9	6489	9,7	48684	7,9
7-10 ha	190	16,6	1891	10,6	9825	14,7	101039	16,5
10-15 ha	370	32,3	5303	29,8	11323	17,0	165878	27,1
15-20 ha	228	19,9	4479	25,2	5134	7,7	103980	17,0
20-30 ha	123	10,7	3314	18,6	2990	4,5	83056	13,6
30-5 ha	29	2,5	1146	6,4	733	1,1	30439	5,0
50 i >	3	0,3	813	4,7	118	0,1	17399	2,8

Źródło: Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 1996r., Urząd Statystyczny w Białymstoku 1997r.

W gminie funkcjonuje ogółem 1145 gospodarstw i działek rolnych, zaś gospodarstw pow. 1 ha /bez działek rolnych/ jest 1097. Średnie gospodarstwo rolne /łącznie z działkami/ w gminie liczy 15,5, ha. Średnie gospodarstwo rolne /bez działek rolnych/ liczy 16,2 ha, w pow. monieckim 12,1 ha. Dominantę stanowią gospodarstwa rolne o powierzchni 10-15 ha, których jest w gminie 32,3% i które obejmują 29,8% areału użytków rolnych.

We wsiach byłego województwa białostockiego również dominowały gospodarstwa o powierzchni 10-15 ha, ale było ich tylko 17,0% i zajmowały one 27,1 % areału użytków rolnych.

4.1.3. Struktura zasiewów, plony.

Struktura zasiewów w gminie Jaświły w latach 1988,1996.

Tabela 33.

Zasiewy		1988				1996
		/gosp. ind		ogółem		gosp. ind.		gosp. uspoł.
1		2		3		4		5
Zasiewy ogółem		9355		9299		9299		-
w tym: 1 .Zboża ogółem		4158		7196		7196		-
w tym: a)pszenica		922		842		842		-
b)żyto		1740		1957		1957		-
c)inne zboża		*		1607		1607		-
w tym: -jęczmień		*		308		308		-
-owies		*		942		942		-
-pszenżyto		78		357		357		-
d)mieszanki zbożowe		*		2788		2788		-
e)inne		*		2		2		-
2.Ziemniaki		1916		1469		1469		-
3.Przemysłowe		146		25		25		-
w tym: a)buraki cukrowe		24		21		21		-
b)rzepak		5		3		3		-
c)inne		117		1		1		-
4,Uprawy pozostałe		*		609		609		-
w tym: a)pastewne		*		414		414
b)warzywa		*		62		62		-
c)truskawki		*		88		88		-
d)kukurydza	*		42		42		-
e)inne	*		3		3		-

Źródło: 1)Rocznik statystyczny Woj. Białostockiego 1989r.

2)Powszechny Spis Rolny 1996.

Plany zbóż i ziemniaków w indywidualnych gospodarstwach rolnych w gminie Jaświły na tle terenów wiejskich byłego województwa w latach 1988,1997 /w q z 1 ha/.

Tabela 34.

Wyszczególnienie	1988		1997
Wyszczególnienie	woj. / wsie /	gm. Jaświły	woj. / wsie /	gm. Jaświły
1	2	3	4	5
1 .Zboża ogółem	24,2	25,4	25,0	25,3
w tym:
-pszenica	26,8	26,0	30,8	32,0
-żyto	21,0	25,0	21,4	22,0
-jęczmień	24,9	26,0	26,0	24,0
-owies	23,7	24,0	22,3	23,0
-pszenżyto	25,4	27,0	29,7	34,2
-mieszanki zbożowe	*	*	24,5	25,0
2.Ziemniaki	185	200	159	170

Źródło: a)Rocznik statystyczny woj. białostockiego 1989r.

b)Rocznik Statystyczny Województwa Białostockiego Urząd Statystyczny w Białymstoku 1998r.

Plony uzyskiwane z 1 ha w gminie Jaświły w 1988r. i 1997r. są wyższe niż średnio na trenach wiejskich byłego woj. białostockiego.

4.1.4. Hodowla.

Pogłowie zwierząt gospodarskich w indywidualnych gosp. rolnych w gminie Jaświły w latach 1988,1996.

Tabela 35.

Wyszczególnienie	1988		1996			gosp. indywidualna
	ogółem wszt.	na -lOOha uż. roln.	ogółem wszt.		na 100ha uż. roln.	1988=100%
						ogółem		na 100ha uż. roln.
1	2	3	4		5	6		7
1. Bydło-ogółem w tym: krowy	8965 4574	58,0 29,6	7972 4362		51,1 28,0	88,9 95,4		88,1 94,6
2.Trzoda chlewna w tym: lochy	18520 1689	119,7 11,3	15251 1466		97,8 9,4	82,3 86,8		81,7 83,2
3. Owce	2667	17,2	233		1,5	8,7		8,7
4. Konie	566	3,7	223	1,5		39,4	40,5

Źródło: a)Rocznik statystyczny Woj.. Białostockiego 1989r.

b)Powszechny Spis Rolny 1996r. US w B-stoku 1997.

Głównym kierunkiem produkcji zwierzęcej w gminie jest hodowla bydła i trzody chlewnej. W latach 1988 - 1996 nastąpił w gminie regres w zakresie hodowli zwierząt gospodarskich. Spadło pogłowie wszystkich zwierząt gospodarskich zarówno w sztukach fizycznych, jak też w przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych. Jednak w gminie Jaświły spadek produkcji zwierząt w tym czasie jest mniejszy niż w byłym województwie białostockim. Podczas, gdy na terenach wiejskich byłego województwa odnotowano spadek:

- w pogłowiu bydła o 17,3%, to w gminie Jaświły 11,1%,

- w pogłowiu trzody chlewnej o 25,7%, to w gminie Jaświły 17,7%. Jedynie w pogłowiu owiec notuje się w gminie większy spadek niż w województwie;

spadek ten wynosi w gminie 91,3%, zaś w byłym województwie 83,3%.

Można mówić o tendencji całkowitej likwidacji hodowli owiec, bo jeżeli w 1988r.

obsada tych zwierząt na 100 ha użytków rolnych wynosiła 17,2 sztuki, to w 1998r.

tylko 1,5 sztuki.

Pozostałe dziedziny hodowli zwierząt odgrywały stosunkowo niewielkie znaczenie.

Ilustruje to tabela 36.

Pogłowie pozostałych zwierząt hodowlanych w gminie Jaświły w 1996r.

Tabela 36.

WYSZCZEGÓLNIENIE	OGÓŁEM	GOSP. INDYWIDUALNA	GOSP. USPOŁECZNIONA
1	2	3	4
-kozy	2	2	-
-króliki	59	59	-
-zw. futerkowe	-	-	-
-drób ogółem	15247	15247	-
w tym: kury gęsi kaczki indyki pozostały	14760 184 189 113 1	14760 184 189 13 1	- - - - -

Źródło: Powszechny Spis Rolny 1996r.

4.1.5. Urządzenia obsługi rolnictwa.

Na tereni gminy Jaświły istnieją następujące urządzenia i obiekty obsługi rolnictwa:

- punkty skupu żywca we wsiach: Dolistowo Nowe, Brzozowa, Mikicin II, Zabiele, Jaświły, Rutkowskie Duże,

- zlewnie mleka we wsiach: Bobrówka, Brzozowa l, Dolistowo Nowe, Jaświły, Mikicin l, Rutkowskie Duże, Zabielę,

- punkty skupu truskawek i innych owoców we wsiach: Boborówka, Brzozowa l, Dzięci&łowo, Mikicin l, Mikicin II

- młyn elektryczny we wsi Dolistowo Stare l,

- piekarnia we wsi Jaświły,

- firma STAN - RÓL z siedzibą w Jaświłach /materiały budowlane, mieszanki i pasze, nawozy mineralne, skup złomu, usługi transportowe/.

4.1.6. Wyposażenie rolnictwa w maszyny i urządzenia.

Wyposażenie gospodarstw rolnych w maszyny i urządzenia w 1996r. ilustruje tabela 37.

Wyposażenie rolnictwa w maszyny i urządzenia w gminie Jaświły w 1996r.

Tabela 37.

Lp.	URZĄDZENIA, MASZYNY	OGÓŁEM	W TYM GOSP. IND.
1	2	3	4
1.	ciągniki	1221	1217
2.	samochody osobowe	697	684
3.	samochody ciężarowe do 2 ton ład.	52	52
4.	samochody ciężarowe pow. 2 ton ład.	27	27
5.	przyczepy samochodowe	407	407
6.	kombajny zbożowe	56	56
7.	kombajny ziemniaczane	67	67
8.	rozsiewacze nawozów	559	559
9.	rozrzutniki obornika	749	749
10.	kosiarki ciągnikowe	646	646
11.	kopaczki do ziemniaków	819	819
12.	sadzarki do ziemniaków	631	631
13.	przyczepy zbierające	17	17
14.	prasy zbierające	266	266
15.	opryskiwacze polowe	310	310
16.	opryskiwacze sadownicze	5	5
17.	dojarki bankowe	447	447
18.	dojarki rurociągowe	10	10
19.	schładzarki do mleka konwiowe	153	153
20.	schładzarki do mleka zbiornikowe	29	29
21.	sortowniki	5	5
22.	linie technologiczne	-	-
23.	agregaty uprawowe	4	4

Źródło: Powszechny Spis Rolny 1996r. Urząd Statystyczny w Białymstoku 1997r.

4.1.7. Stan budownictwa wiejskiego i wyposażenia w urządzenia komunalne.

Stan budynków w indywidualnych gospodarstwach rolnych w gminie Jaświły wg stanu z 1996r.

Tabela 38.

OKRES BUDOWY	BUDYNKI MIESZKALNE		BUDYNKI INWENTARSKIE		BUDYNKI WIELOFUNKCYJNE		STODOŁY
1	2	3	4	5	6	7	8	9
Razem	1118	100%	1383	100%	723	100%	926	100%
Wybudowane przed 1944r.	157	14,0	88	6,4	53	7,3	67	7,2
1945-1960r.	287	25,7	278	20,1	189	26,1	231	24,9
1961-1970r.	220	19,7	378	27,3	191	26,4	282	30,5
1971 -1980r.	218	19,5	368	26,6	182	25,2	234	25,3
1981-1990r.	189	16,9	198	14,3	88	12,2	90	9,7
1991-1996r.	47	4,2	73	5,3	20	2,8	22	2,4

Źródło: Powszechny Spis Rolny 1996r., Urząd Statystyczny Białystok 1997r.

O stanie technicznym zabudowy w indywidualnych gospodarstwach rolnych w dużej

mierze decyduje okres ich budowy.

Stan zabudowy mieszkaniowej został omówiony w pkt. 3.2.1.4. Zasoby budynków gospodarskich w gminie pochodzą głównie z lat 1945 - 1990. Od 1991 r. ilość nowowznoszonych obiektów rolniczych uległa wyraźnemu spadkowi.

Jak zauważono w pkt. 3.2.1.4. niniejszego tekstu wyposażenie indywidualnych gospodarstw rolnych w podstawowe urządzenia komunalne jest w gminie lepsze niż średnio na terenach wiejskich byłego województwa białostockiego /z wyjątkiem wyposażenia w kanalizację sieciową/.

4.1.8. Gospodarka leśna.

Tereny leśne w gminie zajmują 1368 ha, co stanowi 7,8% powierzchni gminy. Gospodarka leśna na terenie gminy nie ma większego znaczenia, problematyka leśna została omówiona w pkt. 1.6. niniejszego tekstu.

4.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza.

4.2.1. Podmioty gospodarcze.

Na terenie gminy Jaświły działalność gospodarczą prowadzą ogółem 102 podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON, w tym 12 w sektorze publicznym i 90 w sektorze prywatnym Iz tego 80 to osoby fizyczne/ - według następujących sekcji EKD1998r.

Tabela 39.

Wyszczególnienie

Ogółem

Spółki prawa cywilnego

Osoby fizyczne

Inne

1

2

3

4

5

Razem

102

3

80

19

w tym: sektor publiczny

sektor prywatny

12

90

-

3

-

80

12

7

SEKCJE EKD -rolnictwo, łowiectwo, leśn.

8

6

2

-działalność produkcyjna

8

-

8

-

-budownictwo

10

-

10

-

-handel i naprawy

37

1

35

1

-hotele i restauracje

1

-

1

-

-transport i łączność

5

1

4

-

-pośrednictwo finansowe

2

-

1

-obsługa nieruchomości

7

-

6

1

-administracja publiczna

1

-

1

-edukacja

10

-

1

9

-ochrona zdrowia

4

-

4

-

-pozostała działalność usługowa

9

1

4

Źródło: Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie REGON, US Białystok, lipiec 1998r.

4.2.2. Budżet gminy.

Budżet gminy Jaświły zarówno po stronie dochodów, jak też i wydatków wykazuje tendencję rosnącą, co ilustruje tabela 40.

Budżet gminy Jaświły w latach 1995 - 1997.

Tabela 40.

Lata	DOCHODY				WYDATKI
	ogółem w tyś. zł	w zł na IM	w tym podatki i opłaty lokalne		ogółem w tyś. zł	w zł na IM	w tym na inwestycje
	ogółem w tyś. zł	w zł na IM	ogółem w tyś. zł	w zł na 1 M	ogółem w tyś. zł	w zł na IM	ogółem w tyś. zł	w zł na 1 M
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1995	1666,3	277,8	560,0	93,3	1678,9	279,7	553,7	92,2
1996	3762,0	626,4	724,0	120,5	3640,0	606,1	571,0	95,2
1997	5537,9	927,8	895,4	150,0	6146,0	1029,7	2391,9	400,7

Źródło: a) Rocznik statystyczny Woj. Białostockiego 1996r.

b) Budżety gmin w latach 1996 - 1997r., US w Białymstoku 1998r.

W 1997r. dochody i wydatki budżetowe gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy w porównaniu do powiatu monieckiego i województwa podlaskiego kształtowały się następująco:

Tabela 41.

WYSZCZEGÓLNIENIE

GM. JAŚWIŁY

Powiat Mońki

Woj. Podlaskie

1

2

3

4

-Dochody ogółem na 1 M w zł

w tym podatki i opłaty lokalne

927,8

150,0

805,0

193,0

854,0

273,0

-Wydatki ogółem na 1 M w zł

w tym na inwestycje

1029,7

400,7

841,0

206,0

864,0

206,0

Warto zaznaczyć, że dochody ogółem i wydatki budżetowe w przeliczeniu na jednego mieszkańca są w gminie Jaświły większe niż średnio w województwie podlaskim i w powiecie monieckim.

Szczególnie duże są w gminie wydatki na inwestycje, które stanowiły w 1997r. 38,9% wszystkich wydatków budżetowych, podczas gdy w województwie podlaskim stanowiły one 23,9%, a w powiecie monieckim 24,5%.

4.2.3. Niewykorzystane obiekty.

Na terenie gminy istnieją obiekty nieużytkowe.

4.2.3.1. Obiekty niewykorzystane.

a) we wsi Jaświły:

- baza magazynowo - składowa,

- budynek po byłej restauracji "Zdrój",

b) we wsi Mikicin:

- budynek po byłym sklepie spożywczo - przemysłowym,

- zespół dworsko - pałacowy,

c) we wsi Dolistowo Nowe:

- budynek po byłym sklepie przemysłowym.

5. Komunikacja.

System komunikacyjny gminy Jaświły stanowią:

- sieć drogowa

- komunikacja autobusowa PPKS.

5.1. Sieć drogowa.

5.1.1. Struktura funkcjonalno - techniczna.

5.1.1.1. Droga wojewódzka/była krajowa/.

Nr 670 Osowieć - Dąbrowa Białostocka - Nowy Dwór - granica państwa - wg rozporządzenia Rady ministrów z dnia 15 grudnia 199r. w sprawie ustalenia wykazu dróg krajowych i wojewódzkich (Dz. U. Nr 760, póz. 1071), IV klasy technicznej z dopuszczeniem kursowania pojazdów o nacisku 80 kN/oś.

5.1.1.2. Drogi powiatowe /byłe wojewódzkie/.

Wg rozporządzenia Ministra Komunikacji z dnia 14 lipca 1986r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg wojewódzkich (Dz. U. Nr 30, póz. 151, załącznik nr 1 z dnia 29 sierpnia 1986r.) oraz art. 103 ustawy z dnia 13 października 1998r. przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, póz. 872) na obszarze gminy są następujące drogi powiatowe:

03211 (Jasionowe) - granica województwa - Stare Dolistowo - droga 670

03212 Karpowicze - Jatwieź Duża - Mikicin - Jedeszki

03213 Stare Dolistowo - Zabielę - Dzięciołowo - droga 03212

03214 Mikicin - Brzozowo - Skindzierz

03215 (Dolistówka) - granica województwa - Radzie - Moniuszki

03216 Radzie - Szaciły - Maciesze

03217 (Białosuknia) - granica gminy - Gurbicze - Jedeszki

03218 (Białosuknia) - granica gminy - droga 03219

03220 Rutkowskie Wielkie - Starowola - Jasionóweczka

03221 Starowola - Koziniec - Słomianka - Jasionówka

03222 Brzozowo - Bobrówka - Romejki

03223 Bobrówka - Kamionka - droga 671

03226 Jaświły - Brzozowo

03227 droga przez wieś Szpakowe

03351 Knyszyn - Kalinówka Kościelna - Starowloa - Jaświły - droga 670

03359 Mońki - Potoczyzna - Krzeczkowo - Rutkowskie Wielkie- Jaświły

5.1.1.3. Drogi gminne.

Wg uchwały Nr XVI/ 105/ 86 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 21 października 1986r.w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg gminnych oraz lokalnych miejskich w województwie białostockim (Dz. Urz. Woj. Biał. nr 12, póz. ) oraz art. 103 ustawy z dnia 13 października 1998r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. u. nr 133, póz. 872) na obszarze gminy są następujące drogi gminne:

1. 0331001 droga wojewódzka nr 670 - Zabielę

2. 0331002 droga wojewódzka nr 670 - Stare Dolistowo

3. 0331003 droga wojewódzka nr 670 - Nowe Dolistowo

4. 0331004 droga wojewódzka nr 670 - Radzie

5. 0331005 droga powiatowa nr 351 - droga powiatowa nr 215

6. 0331006 droga powiatowa nr 359 - Szpakowe - granica gminy (Łupichy)

7. 0331007 droga powiatowa nr 359 - granica gminy (Białosukna)

8. 0331008 droga powiatowa nr 217 - Stożnowo

9. 0331009 Maciesze - Rutkowskie Duże

10.0331010 Szpakowe - droga powiatowa nr 220

11.0331011 Szpakowe - droga powiatowa nr 220

12.0331012 droga powiatowa nr 359 - droga powiatowa nr 351

13.0331013 Romejki - granica gminy (Kamionka)

14.0331014 droga powiatowa nr 223 - Krzywa - droga powiatowa nr 223

15.0331015 Brzozowa - "Syberia"

16.0331016 droga powiatowa nr 222 - granica gminy (Kumiała)

17.0331017 droga powiatowa nr 214 - droga powiatowa nr 226

18.0331018 droga powiatowa nr 226 - Bobrówka

19.0331019 droga powiatowa nr 226 - Romejki

20.0331020 Jaświły - Mikicin

21.0331021 droga powiatowa nr 212 -droga powiatowa nr 351

22.0331022 Jaświły - Jaświłki - Jadeszki

23.0331023 Moniuszki - Dzięciołowo

24.0331024 droga wojewódzka nr 670 - Dzięciołowo

5.1.2. Charakterystyka stanów technicznych dróg.

5.1.2.1. Droga wojewódzka.

Długość drogi i rodzaj nawierzchni przedstawiono w poniższej tabeli:

Tabela 42.

Nr drogi	Odcinek drogi		Długość	Nawierzchnia twarda ulepszona, bitumiczna
Nr drogi	od km	do km	km	km
670	17+000	25+800	8,800	8,800

5.1.2.2.Drogi powiatowe.

Długość dróg i rodzaj nawierzchni przedstawiono w poniższej tabeli:

Tabela 43.

Lp.

Nr drogi

Nazwa drogi

Długość drogi [km]

Rodzaj nawierzchni

Grunt natura

Twarde

gruntowe ulepszone

nieulepszone

ulepszone

tłuczniowe żwirowe 24cm

bruko wcowe

powierzeń. utrwal.

A

S

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

1.

03211

(Jasionowo)-granica gminy- Stare Dolistowo-droga 670

6,503

4,274

2,229

2.

03212

Karpowicze-Jatwieź Duża-Mikicin-Jedeszki

7,900

3.

03213

Stare Dolistowo-Zabiele-Dzięciotowo-droga 03212

9,857

2,000

2,015

1,981

3,861

4.

03214

Mikicin-Brzozowo-Skindzierz

5,800

5.

03215

(Dolistówka)-granica gminy-Radzie-Moniuszki

2,800

1,680

0,720

0,400

6.

03216

Radzie-Szcaiły-Maciesze

3,200

1,700

1,500

7.

03217

(Biatosuknia)-granica gminy-Gurbicze-Jedeszki

3,700

3,300

0,400

8.

03218

(Biatosuknia)-granica gminy-droga 03359

0,900

9.

03220

Rutkowskie Wielkie-Starowola-Jasionówe-czka

6,650

2,000

0,450

3,400

0,800

10.

03221

Starowola-Koziniec-Słomianka-Jasinówka

1,150

11.

03222

Brzozowo-Bobrówka-Romęjki

8,200

0,800

7,400

12.

03223

Bobrówka-Kamionka-droga 671

1,900

13.

03226

Jaświły-Brzozowo

7,400

14.

03227

droga przez wieś Szpakowe

1,500

0,850

0,650

15.

03351

Knyszyn-Kalinówka Kościelna-Starowfoa-Jaświty-droga 670

13,076

16.

03359

Mońki-Krzeczkowo-Rutkowskie Wielkie-Jaświły

8,300

88,836

9,074

32,195

13,076

2,701

17,790

2,850

11,150

5.1.2.3. Drogi gminne.

Długość i rodzaj nawierzchni przedstawiono w poniższej tabeli:

Tabela 44.

Lp.

Nr drogi

Nazwa drogi

Długość drogi [km]

Rodzaj nawierzchni

gruntowe ulepszone

Twarde

nieulepszone

ulepszone

bitumiczne

żwirowe 24cm

brukowce we

pow. utrw.

A

l

2

3

4

5

6

7

8

9

1.

0331001

droga wojewódzka nr 670-Zabiele

1,250

2.

0331002

droga wojewódzka nr 670-Stare Dolistowo

1,620

3.

0331003

droga wojewódzka nr 670-Nowe Dolistowo

3,080

1,210

1,870

4.

0331004

droga wojewódzka nr 670-Radzie

2,380

5.

0331005

droga powiatowa nr 351-droga powiatowa nr 215

1,500

6.

0331006

droga powiatowa nr 359-Szpakowo-granica gminy (Łupiony)

2,300

7.

0331007

droga powiatowa nr359-granica gminy (Biato-suknia)

1,440

8.

0331008

droga powiatowa nr 217-Stożnowo

1,010

9.

0331009

Maciesze-Rutkowskie Duże

2,400

10.

0331010

Szpakowo-droga powiatowa nr 220

2,730

11.

0331011

Szpakowo-droga powiatowa nr 220

2,290

12.

0331012

droga powiatowa nr 359-droga powiatowa nr 351

2,400

13.

0331013

Romęjki-granica gminy (Kamionka

0,690

14.

0331014

droga powiatowa nr 223-Krzywa-droga powiatowa nr 223

1,130

15.

0331015

Brzozowa-"Syberia"

1,87

1,870

16.

0331016

droga powiatowa nr 222-granica gminy (Kumiała)

2,975

17.

0331017

droga powiatowa nr 214-droga powiatowa nr 226

1,510

18.

0331018

droga powiatowa nr 351-Bobrówka

1,850

19.

0331019

droga powiatowa nr 226-Romęjki

1,400

20.

0331020

Jaswity-Mikicin

4,995

21.

0331021

droga powiatowa nr 212-droga powiatowa nr 351

1,890

1,89-

22.

0331022

Jaświły-Jaświłki-Jadeszki

2,810

23.

0331023

Moniuszki-Dzięciołowo

4,700

24.

0331024

droga wojewódzka nr 670-Dzięciołowo

3,385

Predestynowane do dróg gminnych:

25.

droga 0331003-granica gminy (Wroceń)

1,000

26.

droga wojewódzka 670-Mikicin

5,430

27.

Jaświły-Mociesze

1,660

28.

droga powiatowa 03359-Bagno-droga powiatowa 03220

4,690

4,070

0,620

66,385

48,51

2,060

11,935

2,870

1,010|

5.1.3. Charakterystyka ogólna układu drogowego gminy.

5.1.3.1. Długość dróg wg stanu na dzień 31.12.1997r. i 31.12.1998r.

- wojewódzkiej nr 670 o twardej ulepszonej powierzchni 8,8 km

- powiatowych 88,836 km; o twardej nawierzchni 74,836 km /w tym ulepszonej 33,567/ oraz gruntowych 14 km

- gminnych 66,385 km; o twardej nawierzchni 65,375 km /w tym ulepszonej 14,805 km/ oraz gruntowych 1,01 km

5.1.3.2. Gęstość sieci drogowej.

Gęstość sieci drogowej o twardej nawierzchni wynosiła w 1997r. i 1998r. - 82,9 km²/'! 00 km² w tym ulepszonej 32,7km/100km², natomiast w skali województwa białostockiego wskaźniki te w 1997r. na drogach zamiejskich wynosiły 48,8km/ 100 km² i 26,9km/ 100km² oraz na drogach ogółem 54,4km/1000km² i 32,1 km/ 100km².

5.1.3.3. Ruch drogowy.

Średni ruch drogowy w pojazdach rzeczywistych na dobę (p/d) na drodze Nr 670 wynosił:

	1990r.	1995r.
Granica województwa - Dolistowo	500	650
Dolistowo - Suchowola	350	450

Średni ruch drogowy na drodze 670 w gminie wynosił: w 1990r. - 425 p/d (w województwie białostockim 4337 p/d, w kraju 2280 p/d) oraz w 1995r. - 550 p/d /w województwie białostockim 1876p/d, w kraju 3227 p/d).

5.1.3.4. Wskaźnik motoryzacji.

Wskaźnik motoryzacji w gminie i w województwie białostockim, liczony w samochodach osobowych na 1000 mieszkańców przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 45.

Wyszczególnienie	Lata			Prognoza
	1996	1997	1998	2005	2010
Wskaźnik motoryzacji	143	161	168	340	400
w gminie
ilość samochodów	853	953	987
osobowych w gminie
ilość ludności w gminie	5970	5921	5866
Wskaźnik motoryzacji	157	169	182	263	310
w województwie
białostockim
Ilość samochodów	110232	118965	127433	1907000	234700
osobowych w
województwie
białostockim
Ilość ludności w	701164	701684	701393
województwie
białostockim

5.2. Techniczne zaplecze motoryzacji.

a) Parkingi, Lokalizacja parkingów w Jaświłach:

- przy Urzędzie Gminy 65 szt.

- przy kościele 120 szt.

b) Stacje paliw.

Na obszarze gminy istnieją 2 stacje zlokalizowane w Jaświłach i Mikicinie.

c) Zakłady naprawy pojazdów.

Na obszarze gminy istnieją 3 zakłady naprawy pojazdów zlokalizowane w

Moniuszkach, Szpakowie i Zabielach.

5.3. Komunikacja autobusowa.

Obszar gminy Jaświły obsługiwany jest następującymi liniami autobusowymi:

1509 Mońki - Kalinówka - Jaświły - Korycin

Suchowola

1511 Knyszyn - Dolistowo - Goniądz - Mońki

1514 Mońki - Jasinówka - Korycin - Suchowola Jaświły - Dolistowo

Przewóz pasażerów przedstawiono w poniższej tabeli:

Tabela 46.

Przewóz pasażerów w min.	Lata
Przewóz pasażerów w min.	1990	1992	1994	1995	1996	1997
w województwie	35,5	26,5	21,6	18,8	1,68	16,3
w kraju	2084,7	1513,1	1215,3	1113,3	1085,4	1065,4

5.4. Ocena funkcjonowania komunikacji.

Z analizy układu dróg publicznych - prawnie usankcjonowanych - wynika, że nie zapewnia on dogodnej obsługi wsi Jaświły oraz niektórych jednostek osadniczych i połączeń z sąsiednią gminą Goniądz.

W celu poprawienia tej sytuacji proponuje się zaliczyć do dróg gminnych następujące drogi:

- ulica bez nazwy, przy Urzędzie Gminy w Jaświłach,

- droga gminna 0331003 - granica gminy (Wroceń),

- droga wojewódzka 670-Mikicin,

- Jaświły - Mociesze,

- droga powiatowa 03359 - Bagno - droga powiatowa 03220,

- droga powiatowa 03216 - granica gminy (Smogorówka Dolistowska),

- droga powiatowa 03216 - Szaciły - droga 03216,

- droga powiatowa 03217 - Kolonia Gurbicze - granica gminy (Smogorówka Goniądzka),

- droga gminna 0331022 - Jadeszki - droga powiatowa 03212.

Z przedstawionych danych w pkt. 5.1.3.2. wynika, że gęstość dróg w gminie o nawierzchni twardej była większa o 69,9% oraz o nawierzchni twardej ulepszonej o 21,6% od gęstości dróg pozamiejskich w województwie białostockim. Stan techniczny dróg ogólnie można uznać za pozytywny za wyjątkiem niezadawalającej 23,3% dróg gminnych o nawierzchni twardej ulepszonej oraz 15,8% dróg powiatowych gruntowych.

Z porównania przepustowości drogi 670 przy poziomie swobody ruchu D wynoszącej 400-650 P/h przy szerokości jezdni 5 m z natężeniem ruchu z 1995r. wynoszącym 62 P/h /0,0950x650=62/ wynika, że istniejący przekrój drogowy posiada duże rezerwy przepustowości.

Do oceny zaspokojenia potrzeb w zakresie parkingów stacji paliw i zakładów naprawy samochodów przyjęto następujące wskaźniki:

- miejsca krótkiego postoju w Jaświłach 16,7 na 1000 mieszkańców

- 1 stacja o 4- 6 dystrybutorach może obsłużyć 5000 samochodów

- 1 stanowisko obsługowo - naprawcze na 300 - 400 samochodów.

Potrzeby w zakresie krótkiego postoju w Jaświłach szacuje się na 0,0167x625+0,1x0,0167x5241=10+9=19 stanowisk, przy istnieniu 185 stanowisk uważa się, że potrzeby w tym zakresie są zaspokojone.

Obsługa podróżnych odbywa się na poszczególnych przystankach linii autobusowych. Przy przyjętym w projekcie studium zagospodarowania przestrzennego województwa białostockiego, standardzie dostępności 2 km do przystanku, część wsi Zabielę znajduje się poza przyjętym promieniem obsługi.

6. Infrastruktura techniczna

6.1. Zaopatrzenie w wodę.

6.1.1. Ogólna charakterystyka systemu zaopatrzenie w wodę.

W gminie Jaświły znajduje się 24 miejscowości, z których na koniec 1997r. zwodociągowanych było 21, co stanowi 87,5% ogółu miejscowości, znacznie powyżej średniej województwa białostockiego wynoszącej dla gmin 65,35. Długość sieci wodociągowej (bez przyłączy do budynków) wynosiła 69,5 km o podłączonych było 715 budynków mieszkalnych. Odsetek budynków podłączonych do sieci wodociągowej stanowił 45,9% ich ogółu, poniżej średniej województwa białostockiego wynoszącej dla gmin 53,5,%.

Zużycie wody wodociągowej w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca gminy wynosiło 11,9 m³/rok (32,6 dm³/d) i jest niższe od średniej województwa białostockiego - 14,8 m3/r (40,5 dm³/d). W roku 1998 prowadzona była rozbudowa wodociągów do zabudowy rozproszonej w zwodociągowanych miejscowościach, a w 1999r. podłączono 1 wieś i odsetek zwodociągowanych miejscowościach wzrósł do 91,7%.

Zaopatrzenie w wodę zwodociągowanych wsi odbywa się z 3 ujęć i stacji wodociągowych, stanowiących własność Gminy Jaświły, a eksploatowanych przez Wojewódzki Zakład Konserwacji Urządzeń Melioracyjnych z siedzibą w Zaściankach, ul. Usługowa 6, znajdujących się w miejscowościach:

Jaświły - zaopatruje w wodę 13 miejscowości: Bagno, Bobrówkę, Gurbicze, Jadeszki, Jaświły, Jaświłki, Mociesze+kol., Moniuszki+kol., Radzie Romejki, Rutkowskie Duże, Rutkowskie Małe, Szpakowe, Starowolę,

Mikicin - zaopatruje w wodę 4 miejscowości: Brzozowa l, Dzięciołowo+kol., Mikicin l, Mikicin II,

Dolistowo - zaopatruje w wodę 4 miejscowości: Dolistowo Nowe, Dolistowo Stare

l, Dolistowo Stare II, Zabiele+kol.

W 2 miejscowościach Brzozowa II i Szaciły mieszkańcy zaopatrują się w wodę z ujęć lokalnych przede wszystkim ze studni kopanych.

6.1.2. Rozwój scentralizowanych systemów zaopatrzenia w wodę.

Zwodociągowanie gminy od 1985r. przedstawia tabela 47.

Tabela 47.

Wyszczególnienie

Stan na koniec roku

1985

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Długość sieci wodociągowej w km

8,8

12,9

19,4

30,1

38,0

55,2

69,8

69,5

75,1

Połączenia wodociągowe do budynków mieszkalnych w szt.

161

179

251

302

413

518

606

701

715

753

Ilość zwodociągo-wanych miejscowości

3

6

9

11

13

17

20

21

% zwodocią-gowanych miejscowości

12,5

25,0

37,5

45,8

54,2

70,8

83,3

8,75

87,5

% budynków podłączonych do sieci wodociągowej

10,0

11,8

19,9

26,4

33,5

39,1

44,7

45,9

48,3

Miejsce gminy w województwie białostockim pod względem % zwodocią-gowanych mieszkań

29

41

36

33

32

35

31

33

Zużycie wody wodociągowej w gospodarstwach domowych w tyś. m³/r

56,9

114,2

104,9

110,7

126,8

46,8

61,4

55,2

70,9

108,4

Zużycie wody wodocią -gowej w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca

m³/r

8,8

18,7

17,1

18,7

21,0

7,7

10,2

9,2

11,9

17,5

dm³/ /d

24,1

51,2

46,8

51,2

57,5

21,1

27,9

25,1

32,6

47,9

W latach 1986 - 1990 była stagnacja w wodociągowaniu gminy. Do istniejącej w 3 wsiach sieci podłączono 18 budynków mieszkaniowych. Od 1991 roku nastąpiło znaczne ożywienie w budowie scentralizowanych systemów zaopatrzenia w wodę i do końca 1997r. zwodociągowano 21 miejscowości, a w 1999 roku jeszcze jedną. Odsetek zwodociągowanych miejscowości wzrósł z 12,5% w 1990r. do 91,7% w roku 1999.

6.1.3. Stan zwodociagowania poszczególnych wsi w gminie na koniec 1998r.

Tabela 48.

Nazwa wodociągu	Miejscowości podłączone do danego wodociągu		Długość sieci wodociągowej (bez przyłączy) km		Połączenia prowadzące do bud. mieszk.		% bud. mieszk. Podłączonych do sieci wodociągowej
1	2		3		4		5
Wodociąg	Bagno		3,3		30		47,6
Jaświły	Bobrówka		4,4		57		48,3
	Gurbicze		2,0		7		50,0
	Jadeszki		1,5		12		44,4
	Jaświły		3,5		74		56,5
	Jaświłki		3,0		8		88,9
	Mociesze+kol.		2,9		37		56,1
	Moniuszki+kol.		5,5		29		78,4
	Radzie		1,5		11		40,7
	Romejki		2,5		16		47,0
	Rutkowskie		1,5		5		38,5
	Małe
	Rutkowskie		4,2		43		79,6
	Duże
	Szpakowo		4,3		18		28,1
			40,1		347
Wodociąg	Dolistowo		1,9		57		67,8
Dolistowo	Nowe
	Dolistowo Stare		2,0		85		59,4
	koi. Dolistowo		4,0		19		33,9
	Stare
	Zabiele		5,0		69		41,8
	kol. Zabiele		1,6		2
			14,5		232
Wodociąg	Brzozowa I		4,8		65		48,9
Mikicin	Dzięciołowo +		8,6		33		42,3
	kol.
	Mikicin + Mikicin II kol.		7,1		76		48,1
			20,5		174
Ogółem zwodociągowane miejscowości		75,11		753		49,2

W zwodociągowanych miejscowości 49,2% budynków mieszkalnych podłączonych jest do sieci wodociągowej. Wskaźnik ten w poszczególnych miejscowościach jest zróżnicowany - od 28,1% w Szpakowie do 88,9% w Jaświłach. Wskaźnik zwodociągowanych budynków mieszkalnych w przedziale 20 - 29,9% występował w 1 miejscowości, 30 - 39,9 % - 2,40 - 49,9% - 9, 50 - 59,9% - 4, 60 - 69,9% -1, 70 -79,9% -2 i 80- 89,9% -1.

6.1.4. Charakterystyka ujęć wody i stacji wodociągowych.

6.1.4.1. Wodociąg wiejski Jaświły.

Źródłem poboru wody jest ujęcie wody podziemnej z utworów czwartorzędowych składające się z dwóch studni wierconych: SW - 2 o głębokości 48 m i SW - 3 o głębokości 46,0 m i zatwierdzonych w kat. "B" zasobach eksploatacyjnych ujęcia Q=51,6 m^h przy depresji s=18,0 m. Obie studnie zlokalizowane są w obrębie działki stacji wodociągowej w Jaświłach. Urządzeniami do poboru i pomiaru wody są:

- pompa głębinowa typu G 60IX (SW-2),

- pompa głębinowa typu G 60VIII (SW-3),

- 2 hydrofory o pojemności 2500I każdy,

- sprężarka typu 3 JW. - 60,

- 2 wodomierze służbowe. Stacja wodociągowa pracuje w układzie jednostopniowego pompowania.

6.1.4.2. Wodociąg wiejski Dolistowo.

Źródłem poboru jest ujęcie wody podziemnej z utworów czwartorzędowych składające się z dwóch studni wierconych: SW-1 o głębokości 51 m i wydajności eksploatacyjnej Q=22 m^h przy depresji s=27,5 m i SW-2 o głębokości 45 m i Q=45 m^h przy s=28,0 m.

Zatwierdzone zasoby w kat. "B" ujęcia dwutorowego wynoszą Q=45 m^h przy s=28,0 m.

Studnia SW-2 zlokalizowana jest na terenie stacji wodociągowej, a SW-1 na odrębnej działce. Urządzeniami do poboru, uzdatniania i pomiaru wody są:

- pompa głębinowa G.B.O. 09(SW-1),

- pompa głębinowa UBA-2a-H-VI (SW-2),

- 2 hydrofory o pój. 3500 l każdy,

- 4 odżelaziacze 0 1200 mm,

- sprężarka typu 3JW-60,

- wodomierz skrzydełkowy 0 100 mm. Stacja wodociągowa pracuje w układzie jednostopniowego pompowania.

6.1.4.3. Wodociąg miejski Mikicin.

Ujęcie wód podziemnych z utworów czwatrorzędowych składa się z dwóch studni wierconych: SW-1 o głębokości 60 m i SW-2 o głębokości 57 m i zatwierdzonych zasobach ujęcia w kat. "B" - Q=109 nr^/h przy depresji s=8,6 -8,7 m. Urządzeniami do poboru, uzdatniania i pomiaru wody są:

- pompa głębinowa typu GBA. 2.12 szt. 2,

- hydrofor o pojemności 2000 l,

- 2 odżelaziacze 0 1800 mm,

- sprężarka typu 3JW.-60,

- chlorator C-52,

- wodomierz śrubowy MZ-80,

- wodomierz sprzężony 80/30 mm. Stacja wodociągowa pracuje w układzie jednostopniowego pompowania.

6.1.5. Pozwolenia wodnoprawne i ustalone strefy ochronne komunalnych ujęć wody.

Gmina Jaświły posiada pozwolenia wodnoprawne na eksploatację urządzeń i pobór wody wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku:

- decyzja nr Oś 11.6210/115/97 z dnia 19 czerwca 1997r., ważna do 30.06.2002r., dotyczy wodociągu Jaświły, ustanawia strefę ochrony bezpośredniej o promieniu 8 m wokół każdej studni uznając wygrodzony teren stacji wodociągowej za teren ochrony bezpośredniej i strefę ochrony pośredniej zewnętrznej w granicach określonych w części graficznej studium,

- decyzja Nr Oś II. 6210/116/97 z dnia 24 czerwca 1997r., ważna do 30.06.2022r., dot. wodociągu Dolistowo, ustanawia strefę ochrony bezpośredniej o promieniu 8 m wokół każdej studni uznając wygrodzony teren stacji wodociągowej za teren ochrony bezpośredniej studni Sw-2 (studnia SW-1 położona jest na odrębnej działce) i strefę ochrony pośredniej zewnętrznej w granicach wyznaczonych w części graficznej studium,

- decyzja Nr Oś 11.6210/16/95 z dnia 9 lutego 1995r., ważna do 15 lutego 2005r., dotyczy wodociągu Mikicin, ustanawia strefę ochrony bezpośredniej o promieniu 9 m wokół studni SW-1 i 10 m wokół studni SW-2, strefa ochrony pośredniej nie jest wymagana ze względu na korzystne warunki hydrogeologiczne w aspekcie ochrony wód. W granicach strefy ochrony bezpośredniej należy zapewnić:

- odprowadzenie wód opadowych w taki sposób, aby nie mogły one przedostawać się do urządzeń służących do poboru wody,

- zagospodarowanie terenu zielenią,

- szczelne odprowadzenie poza granicę strefy ochronnej ścieków z urządzeń sanitarnych przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy urządzeniach służących do poboru wody,

- ograniczenie do niezbędnych potrzeb osób niezatrudnionych stale przyurządzeniach służących do poboru wody. Na terenie ochrony pośredniej zewnętrznej zabrania się:

- przechowywania i składowania odpadów promieniotwórczych,

- lokalizowania zakładów przemysłowych i ferm chowu zwierząt,

- lokalizowania magazynów produktów ropopochodnych i innych substancji chemicznych oraz rurociągów do ich transportu,

- lokalizowania wysypisk i wylewisk komunalnych i przemysłowych,

- lokalizowania cmentarzy i grzebowisk zwierząt,

- urządzania parkingów, myjni pojazdów bez wykonania urządzeń zabezpieczających przed przedostaniem się zanieczyszczeń do gruntu i wód podziemnych.

6.1.6. Ocena wykorzystania istniejących ujęć wody.

Analizę poboru wody z poszczególnych wodociągów w latach 1996 - 1998 obrazuje poniższa tabela:

Tabela 49.

Wyszczególnienie	Rok	Wodociąg Jaświły	Wodociąg Dolistowo	Wodociąg Mikicin
Pobór wody z ujęcia w ciągu roku m³/r	1996	61804	63290	17284
	1997	85560	62040	24993
	1998	89327	60060	31112
Pobór wody z ujęcia średniodobowy m³/d	1996	168,9	172,9	47,2
	1997	234,4	170,0	68,5
	1998	244,7	164,5	85,2
Pobór wody z ujęcia maksymalny godzinowy m³/h	1996	22,9	23,4	6,4
	1997	31,7	23,0	9,3
	1998	33,1	22,3	11,5
Zatwierdzone zasoby ujęcia m³/h		51,6	45,0	109,0
Wykorzystanie zatwierdzonych zasobów przy rozbiorze maksymalnych godzinowych %	1996	44,4	52,0	5,9
	1997	61,4	51,1	8,5
	1998	64,1	49,5	10,6

Wykorzystanie zatwierdzonych zasobów komunalnych ujęć w godzinie maksymalnego rozbioru w ostatnich trzech latach kształtowało się od 44,4% 1996r. do 64,1 w 1998r. z wodociągu Jaświły, 52% - 49,5% w Dolistowie Dolistowie tylko 5,9 - 10,6% w Mikicinie.

6.1.7. Zakładowe i prywatne ujęcia wody głębinowej.

Na terenie gminy Jaświły ujęcia wody oparte o studnie wiercone posiadają:

- Zakład Mleczarski w Dolistowie - 1 studnia o głębokości 42 m,

- Międzykółkowa Baza Maszynowa w Mikicinie - 1 studnia o głębokości 132 m z posadowieniem filtra na głębokości 35 m i Qe=6,5 m przy s - 9,2 m,

- POM w Jaświłach - 1 studnia gł. 70 m i Q=6,5 przy s=24,0 m,

- były PGR w Starowoli - gł. 48,0 m,

- Wiesław Olechno kol. Bagno - 1 studnia gł. 41 m i Q=6m³/h przy s=0,8 m.

6.1.8. Ogólna ocena zaopatrzenia gminy w wodę.

Rozwój scentralizowanych systemów gminy w wodę należy uznać za dobry. Około 92% wsi jest zwodociągowanych. Poza systemem pozostały dwie miejscowości i rozproszona zabudowa kolonijna. Wydajność ujęć wody wodociągów wiejskich przekracza aktualne pobory i istnieje rezerwa ok. 35% w Jaświłach, 50% w Dolistowie i ok. 90% w Mikicinie.

Dobrze rozwinięty system zaopatrzenia w wodę oraz rezerwa w źródłach wody są atutem rozwojowym gminy.

6.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków sanitarnych.

6.2.1. Kanalizacja sanitarna.

Na terenie gminy scentralizowany system kanalizacji sanitarnej od 1998roku posiada miejscowość gminna Jaświły z odprowadzeniem ścieków do oczyszczalni komunalnej oraz wsie Dolistowo Nowe i Dolistowo Stare z odprowadzeniem ścieków do oczyszczalni przy Zakładzie Mleczarskim. Długość kanałów sanitarnych w Jaświłach wynosi 3,2 km i podłączono do nich 85 budynków mieszkalnych o 110 mieszkaniach ok. 65,0% ogółu mieszkań we wsi. W Dolistowie Nowym i Dolistowie Starym wykonano 5,0 km kanałów sanitarnych grawitacyjnych, 5 przepompowni ścieków typu METALCHEM i 1,9 km kanału tłocznego. Do kanalizacji podłączono 125 budynków mieszkalnych o 140 mieszkaniach tj. 58,3% ogółu mieszkań w tych wsiach.

W skali gminy kanalizację sanitarną posiadają 3 wsie 12,5% ogółu miejscowości i podłączonych do niej jest 210 budynków mieszkalnych o 250 mieszkaniach - 14,6% ogółu mieszkań w gminie.

W pozostałych miejscowościach ścieki odprowadzane są do urządzeń lokalnych (zbiorniki szczelne, suche ustępy) i wywożone do punktu zlewnego przy komunalnej oczyszczalni ścieków w Jaświłach.

6.2.2.Oczyszczalnie ścieków.

1) Komunalna Oczyszczalnia Ścieków w Jaświłach

Mechaniczno - biologiczna oczyszczalnia ścieków w Jaświłach typu "Hydrocentrum" posiada przepustowość Qdmax=82 m^d i Qdśr=63 m^d. Urządzeniami oczyszczającymi ścieki są:

- jednostanowiskowy punkt zlewny ścieków dowożonych, składający się z komory zlewnej, którą stanowi studzienka żelbetowa o wymiarach 1,0 x 0,7 m wysokości 1,2 m obudowana i wystająca ponad teren 1,0 m, oraz kraty grubej,

- pompownia ścieków w postaci podziemnego żelbetowego zbiornika o wymiarach 645 x 125 cm głębokości 350 cm, wydajności 8 m^h wyposażona w pompy rozdrabniające,

- reaktor biologiczny wielofunkcyjny typu "Hydrocentrum" jako zblokowany obiekt żelbetowy o wymiarach wewnętrznych 565 x 770 cm, głębokości 350 cm wyniesiony 200 cm nad powierzchnię terenu, o objętości całkowitej 115,2 m składający się z:

a) komory rozdzielczej wyposażonej w płaskownik poziomo - wirowy,

b) dwóch komór ciśnieniowych - zbiorniki prostokątne o wymiarach 275 x 150 cm głębokości 350 cm,

c) dwóch komór bezciśnieniowych - prostokątnych zbiorników żelbetowych o wymiarach 390 x 370 cm, głębokości 350 cm,

- zbiornik i pompownia osadu nadmiernego,

- budynek technologiczny - stacja mechanicznego odwadniania osadu, przygotowania i dawkowania polielektrolitu i PIX-u, stacja dmuchaw i agregatornia.

Gmina Jaświły posiada pozwolenie wodnoprawne na eksploatację urządzeń i oprowadzenie ścieków do rowu melioracyjnego zasilającego ciek Biebła - zaliczony do II klasy czystości - decyzja Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku Nr Oś. II. 6210/95/98 z dnia 1998.06.29., ważna do 31.12.2000 roku. W decyzji określono dopuszczalną ilość odprowadzonych ścieków:

Qdmax=82 m³/d, Qdśr=63m³/d i Qhmax=6,2 m³/h oraz dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych: BZT5 - 30 mg02/l, CHZT - 150 mg02/l, zawiesina - 50 mg/l, azot ogólny - 30 mg N/l, azot amonowy - 6mg N_NH4/l, fosfor ogólny - 2,5 mg P/l, pH - 6,5 + 9,0 i temp. - 26°C. Wykonane analizy ścieków oczyszczonych wykazują, że stężenia zanieczyszczeń w ściekach odprowadzonych mieszczą się w granicach dopuszczalnych, co świadczy o właściwej pracy oczyszczalni.

2) Zakładowa oczyszczalnia ścieków.

Na terenie gminy zakładową oczyszczalnię ścieków posiada Zakład Mleczarski w Dolistowie Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Mońkach. Na oczyszczalnię tą dopływają ścieki sanitarne zebrane kanalizacją sanitarną z miejscowości Dolistowo Stare i Dolistowo Nowe, które leżą w strefie ochronnej Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Mechaniczno - biologiczna oczyszczalnia ścieków posiada przepustowość Qdśr=130m³/d.

Urządzeniami do oczyszczania ścieków są:

- studzienka 0 1,2 m z kratą koszową i łapaczem piasku,

- pompownia ścieków surowych o średnicy 1,4 m, h=4 m i pojemności zbiornika czerpalnego V=0,9 m³ wyposażona w 2 pompy typu HOMA,

- zbiornik wyrównawczy o średnicy 5,5 m i h=4,95 m, głębokości czynnej 3,8 m i pojemności czynnej 90 m³, napowietrzony z pompownią pośrednią,

- zblokowane komory napowietrzenia o pojemności 90 m - komora biosorpcji, 180 m³ - komora biostabilizacji i głębokości czynnej 3,6 m z napowietrzeniem drobnopęcherzykowym za pomocą układu dyfuzorów membranowych z wykorzystaniem istniejących dmuchaw,

- osadnik wtórny średnicy 6 m i wysokości czynnej h=2,7 m,

- staw fakultatywny o głębokości h=3,6 m, pojemności 1600 m³ i czasie zatrzymania 10 dób,

- pompownia osadu recyrkulowanego o głębokości h=3,9 m i pojemności zbiornika czerpanego 0,5 m³ wyposażona w 2 pompy typu HOMA,

- zagęszczacz osadu nadmiernego o średnicy 3,0 m, h=3,6 m i V=21 m³,

- komora przepływomierza,

- stacja dmuchaw.

Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne na eksploatację urządzeń i odprowadzenie ścieków oczyszczonych do rzeki Biebrzy - decyzja Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku Nr Oś li.6210/73/94 z dnia 15 listopada 1994r., ważną do 31.12.1999 roku.

6.2.3. Ogólna ocena gospodarki ściekowej.

Gospodarka ściekowa na terenie miejscowości gminnej Jaświły uległa znacznej poprawie po oddaniu do eksploatacji oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej, z której korzysta około 65,0% mieszkańców tej miejscowości,. Wybudowanie kanalizacji sanitarnej w Dolistowie Starym i Dolistowie Nowym, z włączeniem ścieków do oczyszczalni zakładowej, rozwiązuje problem gospodarki ściekowej w tych wsiach, co jest bardzo ważne, gdyż znajdują się one w obszarze otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego. Stanowi to atut rozwoju tych miejscowości. Na pozostałym terenie gminy ścieki gromadzone w zbiornikach, które często nie są szczelne, mogą powodować negatywny wpływ na środowisko w postaci skażenia gleby, wody .zwłaszcza gruntowej, powietrza.

Zważywszy, że w gminie zwodociągowanych jest 91,7% miejscowości, a skanalizowano 12,5%, problem oprowadzenia i oczyszczenia ścieków w miejscowościach nieskanalizowanych jest sprawą ważną i pilną, gdyż obniża to standard życia mieszkańców i stanowi barierę rozwoju tych wsi.

6.3. Gospodarka odpadami stałymi.

6.3.1. Charakterystyka stanu istniejącego.

Gminne wysypisko odpadów stałych, eksploatowane od 1987roku, położone jest na gruntach wsi Jaświły i znajduje się w strefie ochrony pośredniej ujęcia wody wodociągu w Jaświłach.

Wysypisko zajmuje powierzchnię 0,4 ha i jest ogrodzone. Posiada komorę składowania bez uszczelniania dna i mogilnik. Wypełnienie wysypiska wynosi około 30% jego całkowitej pojemności.

Strefa uciążliwości sanitarnej wokół wysypiska ustalona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Jaświły wynosi 500 m. W obszarze strefy występuje ograniczenie upraw warzyw, plantacji truskawek jak i pozyskiwania runa leśnego, które byłoby spożywane w stanie surowym. Nie można lokalizować budynków mieszkalnych i urządzeń rekreacyjnych.

Eksploatację wysypiska zajmuje się Urząd Gminy w Jaświłach. Brak jest stałego dozoru. Odpady są wywożone na wysypisko przez mieszkańców we własnym zakresie. Nagromadzone odpady są rozplantowywane i przysypywane ziemią w miarę potrzeb.

Na gruntach wsi Dolistowo Stare w palnie miejscowego zagospodarowania przestrzennego gminy Jaświły przeznaczony został teren po wyrobisku na wiejskie wysypisko, i mieszkańcy wywożą tam odpady stałe.

Rada Gminy w Jaświłach podjęła w dniu 23 września 1997r. Uchwałę Nr XXVII/121/97 w sprawie szczególnych zasad utrzymania czystości i porządku w gminie.

6.3.2. Ogólna ocena gospodarki odpadami stałymi.

Gminne wysypisko odpadów stałych wykonane było przed 1990r. i nie uwzględniało obowiązujących obecnie wymogów ochrony środowiska. Bez dokonania oceny oddziaływania na środowisko nie można ocenić, że nie wywiera ono negatywnego wpływu na środowisko. Wysypisko posiada jeszcze dużą rezerwę

- 70% jego pojemności, jednak znajduje się w strefie ochrony pośredniej ujęcia wodociągu wiejskiego w Jaświłach i powinno być zlikwidowane. Brak zorganizowanego wywozu odpadów powoduje, że z wysypiska korzystają mieszkańcy okolicznych wsi. W miejscowościach oddalonych od wysypiska gromadzenie odpadów odbywa się w miejscach przypadkowych. Powoduje to zaśmiecanie terenu gminy oraz może wywierać negatywny wpływ na środowisko w postaci skażenia gleby, wód podziemnych i powietrza. Na wysypiska wywożone są również odpady, które mogą być wykorzystane jako surowce wtórne, gdyż w gminie nie jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów. Ogólnie należy stwierdzić, że gospodarka odpadami nie spełnia wymogów zawartych w nowych przepisach prawnych z ochrony środowiska w/w zakresie.

6.4.Elektroenergetvka.

6.4.1. Elementy systemu elektroenergetycznego.

Źródłem zasilania w energię elektryczną gminy jest stacja transformatorowo - rozdzielcza w Mońkach, w Knyszynie, Osowcu i Dąbrowie Białostockiej - poprzez układ sieci SN 15kV.

Główny układ zasilający gminę stanowią linie SN 15 kV:

Mońki - Jaświły - do ist. Dąbrowa Białostocka - Suchowola - Goniądz

Knyszyn - Starowola

Pozostałe linie SN 15 kV stanowią odgałęzienia od w/w linii. Bezpośrednia obsługa odbiorów jest poprzez układ sieci NN.

Na terenie gminy zlokalizowanych jest 87 stacji transformatorowych słupowych, w tym w ośrodku gminnym 4.

Zarówno cała sieć SN 15 kVjak i NN jest siecią napowierzchnią o zróżnicowanym stanie technicznym.

W ramach reelektryfikacji ZEB S.A. zrobiło przegląd urządzeń elektroenergetycznych

i zakwalifikowało:

- do remontu urządzenia w miejscowościach Bagno i Boborówka,

- do przeniesienia w miejscowościach Bobrówka, Brzozowa i Jaświły. Do remontu zakwalifikowano również linie Sn 15 kV odg. Zabielę - Karpowicze.

Ocena dotychczasowego rozwoju systemu oraz główne problemy do rozwiązania.

Podstawowym problemem do rozwiązania jest zsynchronizowanie potrzeb wynikających z zagospodarowania przestrzennego i jego rozwoju w poszczególnych obszarach gminy - z możliwościami systemu elektroenergetycznego. Zrealizowanie założonych remontów i modernizacji poprawia jakość odbieranej energii elektrycznej oraz zapewni możliwość obsługi większej ilości odbiorców.

6.5. Ciepłownictwo.

6.5.1. Charakterystyka stanu istniejącego.

Na terenie gminy istnieje 14 większych źródeł wytwarzania energii cieplnej, obsługujące budynki głównie użyteczności publicznej. Są to: (stan na 1999r.)

Tabela 50

Lp.	Nazwa miejscowości	Moc kotła	Typ kotła	Rodzaj paliwa
1.	2.	3.	4.	5.
1.	Urząd Gminy w Jaświłach	34 kW	Buderas 6.515-34	Olej opałowy
2.	Lecznica dla zwierząt w Jaświłach	51 Mcal/h	1xES-KA	Węgiel kamienny
3.	Mleczarnia w Dolistowie	1,9 GJ	1xLW40	Węgiel kamienny
4.	GS "SCH" w Jaświłach		2xRSW-200	Węgiel kamienny
5.	Bank Spółdzielczy w Jaświłach	42 Mcal/h	1xES-KA II	Węgiel kamienny
6.	Budynek mieszkalny 4-rodzinny w Jaświłach		1xstalowo-wodny	Węgiel kamienny
7.	Szkoła Podstawowa w Szpakowie	27 kW	Vitola conferal VIESSMANN	Olej opałowy
8.	Szkoła Podstawowa w Jaświłach	295 kW	2xG 515-295 "Buderus"	Olej opałowy
9.	Szkoła Podstawowa w Bobrówce	105 kW	Paromat-Simplex VIESSMANN	Olej opałowy
10.	Szkoła Podstawowa w Mikicinie	100 kW	Kompacc ACV-100	Olej opałowy
11.	Szkoła Podstawowa w Zabielu	100 kW	Kompacc ACV-100	Olej opałowy
12.	Szkoła Podstawowa w Dolistowie	100 kW	Kompacc ACV-100	Olej opałowy
13.	Ośrodek Zdrowia w Jaświłach		2xKZ-5/6 2x8m²	Węgiel kamienny
14.	Ośrodek Zdrowia w Dolistowie		1xST-10-k	Węgiel kamienny

W zabudowie mieszkaniowej dominującym rozwiązaniem są lokalne kotłownie na paliwo stałe.

6.5.2. Ocena stanu istniejącego.

Istniejące źródła ciepła pokrywają zapotrzebowanie odbiorców. Stan techniczny kotłowni jest zróżnicowany. Pozytywnym zjawiskiem tej dziedzinie jest coraz częściej stosowanie oleju opałowego jako paliwa. Na 14 kotłowni - 7 pracuje na tym ekologicznym paliwie. W większości są to szkoły podstawowe zlokalizowane w gminie.

Ze względu na odległe w czasie możliwości pozyskiwania gazu ziemnego jako paliwa - zasadna jest kontynuacja zaczętych zmian w stosowaniu paliwa.

6.6. Gazownictwo.

Gmina Jaświły jest niezgazyfikowana. "Studium programom możliwości rozwoju gazyfikacji województwa białostockiego" wykonane przez GAZOPROJEKT Wrocław wykonane 1995r. - przewidywało gazyfikację gminy po 2005r. Obecnie zmieniły się uwarunkowania zakładowej koncepcji i nie ma rozstrzygnięć co do sposobu zasilania w gaz północnych terenów dawnego województwa białostockiego. Wobec powyższego do czasów budowy systemu gazociągu ziemnego - wskazane jest zwiększenie stosowania przez mieszkańców gminy gazu płynnego propan - butan.

6.7. Telekomunikacja.

6.7.1. Stan telekomunikacji w gminie - struktura systemu.

System telekomunikacyjny w gminie składa się z:

- linii kablowej światłowodowej relacji Mońki - Jaświły - Dolistowo,

- central telefonicznych automatycznych cyfrowych S 12 - RSU

w Jaświłach (pój. 864 / liczba abon. 730)

w Dolistowie (pój. 368 / liczba abon. 323),

- linii rozdzielczych i abonenckich na terenie całej gminy. System telekomunikacyjny w gminie na przestrzeni lat 1990 - 1999 przedstawiał się następująco:

Tabela 51.

Lata	Ilość central		Pojemność central		Ilość abonentów		Wskaźnik nasycenia na 100 osób
Lata	ręczne	autom. cyfrowe	ręczne	autom.	ręczne	autom.	Wskaźnik nasycenia na 100 osób
1990	3		254		240		3,98
1995	2		401		383		6,35
1999		2		1232		1053	16,18

6.7.2. Ocena systemu.

Jak wynika z przytoczonych wyżej danych stan telekomunikacji w gminie uległ radykalnej poprawie. Nowe centrale automatyczne cyfrowe w Jaświłach i Dolistowie zostały włączone linią światłowodową w automatyczny system telekomunikacyjny województwa, a poprzez Białostocki węzeł - z siecią krajową i międzynarodową. Istniejące systemy mają rezerwy dla rozbudowy sieci abonenckich. Wskaźnik nasycenia na 100 osób w gminie jest wynikiem dobrym. Przeprowadzona w latach 1997 - 98r. telefonizacja całej gminy (wybudowano nowe linie kablowe miedziane) zaspokoiła potrzeby mieszkańców.

6.8. Radiokomunikacja i teletransmisja.

Przez obszar gminy przebiega pas ochrony w celu zapewnienia prawidłowej pracy urządzeń radiokomunikacji i teletransmisji. Na rys. planu zaznaczono jego przebieg relacji RTCN Krynice gm. Dobrzyniewo Kościelne - SLR Kamień k/ Sztabina.

7. Syntetyczna ocena poziomu zaspokojenia potrzeb ludności j zagospodarowania gminy Jaświły.

Tabela 51.

Lp.

Wyszczególnienie wskaźników i wielkości

Wielkości, wskaźniki

Gmina Jaświły

województwo podlaskie

powiat moniecki

wielkość wskaźnik

Udział

5:3 (%)

5:4 (%)

1

2

3

4

5

6

7

Powierzchnia (km²)

20180

1384

175,4

0,87

12,7

1.

LUDNOŚĆ I RYNEK PRACY

Ludność ogółem,

w tym: kobiety

1223802

621980

45831

22673

5866

2785

0,48

0,44

12,8

13,3

2.

Kobiety na 100 mężczyzn

103,3

97,9

90,4

87,5

92,3

3.

Ludność na 1 km²

61

33

33,4

54,8

101,2

4.

Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym (%)

27,1

28,2

27,4

101,1

97,2

5.

Udział ludności w wieku produkcyjnym (%)

57,3

53,7

50,9

88,1

94,0

6.

Udział ludności w wieku poprodukcyjnym (%)

15,6

18,1

22,1

141,7

122,1

7.

Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym

745,5

863

982,4

131,8

113,8

8.

Urodzenia na 1000 ludności

*

12,3

15,1

*

122,8

9.

Zgony na 1000 ludności

*

11,1

14,1

*

127,0

10.

Przyrost naturalny na 1000 ludności

1,2

1,0

83,3

11.

Saldo migracji w osobach

-734

-241

-29

4,0

12,0

12.

Pracujący w gospodarce narodowej wg sekcji EKD

227667

4407

319

0,1

7,2

13.

Pracujący w rolnictwie indywidualnym (w swoim gospodarstwie)

*

2755

*

14.

Bezrobotni,

*

1855

115

*

6,2

15.

w tym kobiety:

*

62

*

16.

Udział bezrobotnych w grupie osób w wieku produkcyjnym (%)

*

7,5

3,9

*

52,0

17.

WARUNKI MIESZKANIOWE

Mieszkania

377003

12897

1587

0,42

12,3

18.

Izby mieszkalne

1401359

50928

6361

0,45

12,5

19.

Powierzchnia użytkowa mieszkań (m²)

24322147

985516

145699

12,5

14,8

20.

Mieszkania na 1000 mieszkańców

308,1

281,4

270,5

87,8

96,1

21.

Liczba osób na izbę

0,86

0,89

0,92

107,0

103,4

22.

Liczba osób w mieszkaniu

3,18

3,55

3,7

116,4

93,7

23.

m^ pow. uż. na osobę

19,9

21,5

24,8

124,6

115,3

24.

Przeciętna pow. uż. w m³ na 1 mieszkańca

64,5

76,4

91,8

142,3

120,2

25.

Liczba izb w mieszkaniu

3,72

3,9

4,0

106,4

102,6

26.

USŁUGI SPOŁECZNE

Liczba uczniów szkół podstawowych na 1000 mieszkańców

133,9

138,4

136,4

101,9

98,6

27.

Liczba uczniów na 1 pomieszczenie

*

12,0

*

28.

Liczba uczniów na 1 oddział

*

17

*

29.

Księgozbiór w bibliotekach na 1000 ludności

3464

3315,3

2983

86,1

90,0

30.

Wypożyczenia książek (tyś. wol.)

*

9,2

6,5

*

70,7

31.

Wypożyczenia książek na 1 czytelnika

*

24,6

14,9

*

60,6

32.

Lekarze na 10tys. mieszkańców

24,3

11,3

3,4

14,0

30,1

33.

Abonenci telefoniczni na 1000 mieszkańców

198,4

166,2

161,2

81,2

97,0

34.

ROLNICTWO l WARUNKI ŻYCIA ROLNIKÓW Ludność rolnicza (w gosp. domowych z uż. gosp. rolnego)

*

5093

*

35.

Udział ludności rolniczej w ludności ogółem

*

85,3

*

36.

Ludność na 100ha uż. rolnych

101,6

58,1

38,9

38,8

67,0

37.

Pow. uż. rolnych w granicach adm.

1204720

79233

15081

1,25

19,0

38.

Udział uż. rolnych w pow. całkowitej (%)

59,7

57,2

86,0

144,1

150,3

39.

Powierzchnia gruntów ornych (ha)

779093

45741

9435

1,2

20,6

40.

Udział gosp. indywidualnej w pow. gruntów ogółem (%)

*

95,2

*

41.

Udział gosp. indywidualnej w pow. użytków rolnych (%)

*

98,7

*

42.

Lesistość (% powierzchni)

29,3

20,5

7,8

26,6

38,0

43.

Liczba gospodarstw indywidualnych (łącznie z działami rolniczymi)

*

6814

1145

*

16,8

44.

średnia pow. uż. rolnych gosp. rolnego

10,7

11,0

16,2

151,4

147,3

45.

Pow. uż. rolnych na 1 mieszkańca

0,98

1,7

2,55

260,2

150,0

46.

Plony zbóż z 1 ha w q w ind. gosp. rolnych

*

25,3

*

47.

Plony ziemniaków z 1ha w q w ind. gosp. rolnych

*

170,0

*

48.

Obsada bydła na 100ha uż. rolnych w gosp. ind.

54,0

53,0

51,1

94,6

96,4

49.

Obsada krów na 100ha uż. rolnych w gosp. ind.

*

28,0

*

50.

Obsada trzody chlewnej na 100 ha uż. rolnych w gosp. ind.

77,0

105,0

97,9

127,0

93,1

51.

Udział gosp. rolnych posiadających wodociąg sieciowy (%)

*

48,6

*

52.

Udział gosp. rolnych posiadających wodociąg zagrodowy (%)

*

21,5

*

53.

Udział gosp. rolnych posiadających kanalizację sieciową (%)

*

54.

Udział gosp. rolnych posiadających kanalizację zagrodową (%)

*

57,3

*

55.

Udział gosp. rolnych korzystających z gazu z butli (%)

*

60,6

*

56.

Udział gosp. rolnych posiadających telefon (%)

*

29,6

*

57.

Udział gosp. rolnych posiadających sieć elektryczną 380V

*

83,4

*

58.

Dochody budżetowe gminy w tyś. zł.

1045073

37252,5

5537,9

0,5

14,9

59.

Dochody budżetowe na 1 mieszkańca w zł.

854

809,1

927,8

108,6

114,7

60.

Wydatki budżetowe w tyś. zł.

1057498

38632,9

6146,0

0,6

15,9

61.

Wydatki budżetowe na 1mieszkańca w zł.

864

839,1

1029,7

119,2

122,7

62.

Wydatki na inwestycje w

tyś. zł.

*

2391,9

*

63.

Udział inwestycji w

wydatkach budżetowych

23,9

24,5

38,9

162,8

158,8

64.

Jednostki gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON według sekcji EKD w tym: osób fizycznych

67580

55672

1428

1340

102

80

0,15

0,14

7,1

6,0

8. Elementy przestrzennego zagospodarowania gminy o charakterze ponadlokalnym.

Na terenie gminy występują następujące elementy przestrzennego zagospodarowania o charakterze ponadgminnym:

a) w zakresie wartości środowiska przyrodniczego:

- fragment Biebrzańskiego Parku Narodowego wraz z jego strefą ochronną (otuliną) obejmujący północną część gminy,

- dolina rzeki Biebrzy jako wielkoprzestrzenny ekosystem przyrodniczy o znaczeniu krajowym,

- dolina rzeki Brzozówki jako wielkoprzestrzenny element ekosystemu przyrodniczego o znaczeniu regionalnym,

- główny zbiornik wód podziemnych w dolinie Biebrzy o znaczeniu krajowym,

b) w zakresie wartości środowiska kulturowego:

- obiekty wymienione w pkt. 2.2.1. niniejszego "studium",

c) w zakresie infrastruktury społecznej:

- Dom Spokojnej Starości kombatantów we wsi Mociesze,

d) w zakresie układu drogowego:

- droga wojewódzka Nr 670 Osowieć - Dąbrowa Białostocka - Nowy Dwór -granica państwa,

- drogi powiatowe wymienione w pkt. 5.1. niniejszego "studium",

e) w zakresie radiokomunikacji i teletransmisji:

- pas ochronny relacji RTCN Krynice (gm. Dobrzyniewo Kościelne - SLR k/Sztabina).

CZĘŚĆ II
KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY JAŚWIŁY

1. Polityka przestrzenna gminy.

Polityka przestrzenna gminy powinna być podporządkowana głównym perspektywicznym funkcjom gminy.

Położenie gminy leżącej w części Biebrzańskiego Parku Narodowego i jego otuliny, a także walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej wyznaczają gminie perspektywiczne kierunki rozwoju.

1.1. Kierunki rozwoju funkcji gminy oraz wiejskich jednostek osadniczych.

1) Funkcje gminy:

a)funkcje rolnicze - ukierunkowane na uprawę zbóż, ziemniaków, hodowlę trzody chlewnej i bydła,

b)funkcji mieszkaniowe - rozwijane głównie w miejscowościach: Jaświły, Dolistowo Stare i Nowe, Zabiele, Mikicin,

c)funkcje turystyczne rozwijane głównie nad rzeką Biebrzą (Dolistowo Stare),

d)funkcje ekologiczne obejmujące tereny chronione Biebrzańskiego Parku Narodowego.

2) Funkcje wsi gminnej Jawiły.

W perspektywie przyjmuje się ukierunkowanie rozwoju wsi gminnej do pełnienia następujących funkcji:

a) funkcji usługowych o znaczeniu lokalnym w zakresie: edukacji, opieki socjalnej, kultury, administracji, obsługi finansowej, handlu i usług,

b) funkcji mieszkaniowej,

c) funkcji obsługi rolnictwa,

d) funkcji produkcji rolnej.

3) Funkcje jednostek osadniczych.

a) Jednostki osadnicze o poszerzonym programie usług.

Do tej grupy jednostek osadniczych można zaliczyć zespół wsi Dolistowo Stare i Dolistowo Nowe. Wsie te posiadają znaczny potencjał ludnościowy, usługowy i produkcyjny, w związku z tym istnieją w perspektywie możliwości dalszego ich rozwoju, jak też tworzenia nowych urządzeń usługowych i produkcyjnych. Przewiduje się też rozwój we wsiach urządzeń obsługi turystów z uwagi na istniejące możliwości wynikające z walorów środowiska przyrodniczego (rzeka Biebrzą, Biebrzański Park Narodowy). Przewiduje się też dalszy rozwój budownictwa mieszkaniowego.

b) Jednostki osadnicze zakresie podstawowym programie usług w zakresie edukacji, zdrowia, handlu, rzemiosła, usługi rolnictwa, kultury. Do pełnienia tych funkcji można zaliczyć wsie: Zabielę, Mikicin, Brzozowa, Bobrówka, Mociesze.

c) Jednostki osadnicze o elementarnym programie usług (pojedyncze usługi z zakresu handlu, kultury i innych usług): Dzięciołowo, Moniuszki, Rutkowskie Duże, Szpakowe, Bagno.

d) Pozostałe jednostki osadnicze o funkcji produkcji rolnej z możliwością lokalizacji niektórych usług np. sklep, urządzenia obsługi turystów itp.: Radzie, Szaciły, Jadeszki, Jaświły, Gurbicze, Rutkowskie Małe, Romejki, Starowola.

1.2. Problemy i bariery rozwoju gminy.

W rozwoju społeczno - gospodarczym i przestrzennym gminy Jaświły można wyodrębnić szereg problemów i barier rozwojowych, których rozwiązanie wymagać będzie dodatkowych sił, środków finansowych i organizacyjnych.

Świadomość istnienia przeszkód w rozwoju pozwoli w przyszłości przewidywać w budżecie gminy odpowiednie środki na pokonanie barier, o ile są one możliwe do pokonania środkami finansowymi.

Z uwarunkowań rozwoju przestrzennego gminy wyłaniają się następujące problemy rozwojowe:

a) brak dostatecznej ilości miejsc pracy dla ludności pozarolniczej oraz ludności zbędnej w rolnictwie,

b) przeludnieni wsi i starzenie się ludności,

c) braki w systemach: wodociągowych, kanalizacji sanitarnej, gazownictwa, elektroenergetyki, telekomunikacji, utylizacji odpadów stałych,

d) brak większych złóż surowców mineralnych,

e) trudności w zagospodarowaniu istniejącego niewykorzystanego majątku produkcyjnego, obsługi rolnictwa i urządzeń usługowych,

f) potencjalne zagrożenie wynikające z utraty mocy prawnej planów zagospodarowania przestrzennego z końcem 2001 r. (z mocy art. 67, ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity z 1999r. Dz. U. Nr 15, póz. 139, Nr 41, póz. 412, Nr 111, póz. 1279). Fakt ten może wpłynąć dezorganizujące na politykę ładu przestrzennego w gminie.

g) bariera rozwoju wynikająca z podłoża socjologicznego, polegająca na fakcie, że wraz z rozwojem demokracji potęgują się protesty mieszkańców przeciw lokalizacji obiektów lub urządzeń o przeznaczeniu ogólnospołecznym lub uciążliwych dla mieszkańców,

h) uwarunkowania wynikające z ochrony środowiska, a także z ochrony gruntów rolnych i leśnych.

1.3. Szansę rozwoju gminy.

Z uwarunkowań rozwoju przestrzennego gminy Jaświły wyłaniają się pewne szansę rozwojowe, które należy wykorzystać w polityce gospodarczej i przestrzennej gminy. Te elementy "studium" powinny być przedmiotem promocji gminy jako propozycje potencjalnym inwestorom.

Szansami rozwoju gminy są:

a) dobra rolnicza przestrzeń produkcyjna, co stwarza możliwości intensyfikacji produkcji rolnej i dalszego rozwoju przetwórstwa rolno - spożywczego ,

b) przebieg przez teren gminy drogi wojewódzkiej Osowieć - Dąbrowa Białostocka -granica państwa i dróg powiatowych stwarzających możliwości rozwoju urządzeń obsługi komunikacji i turystyki przysparzających gminie miejsc pracy i dochodów,

c) walory środowiska przyrodniczego (dolina Biebrzy, czyste powietrze, lasy, dobre gleby), co daje możliwości rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz turystyki i agroturystyki,

d) duża ilość obiektów archeologicznych stwarza szansę rozwoju badań naukowych i czasowego zatrudnienia mieszkańców gminy,

e) projektowany rozwój systemów infrastruktury technicznej: wodociągi, kanalizacja, gazownictwo, elektroenergetyka,

f) istniejące niewykorzystane obiekty infrastruktury społecznej, obsługi rolnictwa, stwarzają szansę rozwoju działalności gospodarczej w zakresie produkcji i usług.

Czynnikami rozwoju gminy, które muszą być brane pod uwagę są:

a) walory użytkowe wytworzone przez naturę (gleba, wody, klimat, krajobraz, ukształtowanie powierzchni, surowce mineralne),

b) walory użytkowe będące wytworem działań człowieka (obiekty produkcyjne, obiekty infrastruktury technicznej i społecznej, urządzenia komunikacji),

c) zasoby pracy (rozmiary, kwalifikacje, wydajność, tradycje dobrej i solidnej pracy),

d) instytucje zajmujące się promocją i rozwojem gminy zlokalizowane poza terenem gminy (banki, agencje rozwoju i inne elementy składające się na tzw. otoczenie biznesu),

e) kultura i tradycje gospodarcze gminy,

f) atrakcyjność miejsc przebywania (tradycje lokalne, gościnność mieszkańców, porządek w obejściach i na ulicach, zagospodarowanie terenów, urządzenia umożliwiające realizację różnych potrzeb w zakresie wypoczynku, rozrywki, a także stan środowiska naturalnego).

1.4. Cele rozwoju przestrzennego gminy Jaświły.

1.4.1. Główne cele rozwoju.

a) Generalnie, celem rozwoju gminy pierwszego rzędu jest zapewnienie mieszkańcom gminy pracy i dochodów pozwalających na godziwy, w odczuciu społecznym, poziom życia.

W rozwoju gminy należy dążyć do zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnej i zabezpieczenia powiązań społeczno - gospodarczych gminy w strefach: społecznej, ekologicznej, infrastruktury technicznej.

b) Należy wykorzystać dla rozwoju gminy istniejące położenie gminy, istniejące walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej, majątek trwały oraz sprzyjać rozwojowi przedsiębiorczości mieszkańców.

c) Społecznym efektem rozwoju gminy będzie poprawa szeroko rozumianych warunków życia mieszkańców.

1.4.2. Cele ekologiczne rozwoju.

a) Ochrona i zachowanie podstawowych elementów systemu przyrodniczego zapewniającego ciągłość przestrzenną systemu przyrodniczego województwa.

b) Wzbogacenie i racjonalne wykorzystanie walorów systemu przyrodniczego dla rekreacji i rolnictwa,

c) Zachowanie obszarów i obiektów prawnie chronionych.

d) Objęcie ochroną prawną wybranych elementów systemu przyrodniczego i środowiska kulturowego.

e) Zapewnienie normatywnych warunków sanitarnych zamieszkiwania ludności w zakresie: jakości powietrza atmosferycznego, poziomu hałasu i wibracji oraz elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego.

1.4.3. Cele społeczne w zagospodarowaniu przestrzennym.

a) Należy tworzyć warunki do wzrostu ilości miejsc pracy na terenie gminy.

b) W polityce rozwoju mieszkalnictwa należy dążyć do stworzenia warunków do podniesienia standardu zamieszkiwania tj. wzrostu jakości budowanych mieszkań, ich wyposażenia oraz remontu mieszkań opuszczonych. Podstawowymi obszarami do rozwoju mieszkalnictwa są miejscowości: Jaświły, Dolistowo Stare i Nowe, Zabielę, Bobrówka, Mikicin, Mociesze.

c) Należy sprzyjać podnoszeniu poziomu wykształcenia ludności, rozwojowi kultury, sportu, ochrony zdrowia i opieki społecznej.

1.4.4. Cele rozwoju gospodarczego.

a) Stworzenie warunków do dalszego rozwoju nieuciążliwego przemysłu (małe i średnie zakłady) i rzemiosła produkcyjnego, a także usług na terenach głównie następujących miejscowości: Jaświły, Dolistowo Stare, Bobrówka - poprzez wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej terenów do tego celów przydatnych.

b) Efektywne wykorzystanie niezagospodarowanego majątku produkcyjnego, surowców lokalnych .zasobów pracy i tradycji produkcyjnych.

c) Poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych.

d) Rozwój urządzeń obsługi rolnictwa, ludności i ruchu turystycznego.

e) Właściwe wykorzystanie możliwości produkcyjnych rolnictwa zgodnie z uwarunkowaniami wynikającymi z jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

1.4.5. Cele rozwoju komunikacji.

a) Należy dążyć do stworzenia właściwych warunków do zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie przemieszczania się ludzi i towarów na terenie gminy, jak też przemieszczeń zewnętrznych, w tym tranzytu ludzi i towarów przez teren gminy.

b) Zapewnienie funkcjonowania w odpowiednim standardzie prędkości i swobody ruchu tranzytowego na drogach.

c) Minimalizacja kolizji między ruchami komunikacyjnymi a zabudową i środowiskiem przyrodniczym oraz między różnymi rodzajami komunikacji.

d) Utrzymanie w należytym standardzie dróg gminnych.

e) Podnoszenie standardu wyposażenia dróg w urządzenia obsługi komunikacji, zwłaszcza przy drogach wojewódzkiej i powiatowych.

1.4.6. Cele infrastruktury technicznej.

a) W zakresie zaopatrzenia w wodę i gospodarki ściekowej należy dążyć do rozwoju systemów wodociągowo - kanalizacyjnych i utylizacji odpadów.

b) W zakresie energetyki należy dążyć do:

- podniesienia niezawodności funkcjonowania elektroenergetyki,

- rozwoju telefonizacji gminy,

- rozwoju gazyfikacji gminy -

zapewniając zaspokojenie zapotrzebowania podmiotów gospodarczych, społecznych i mieszkańców gminy na dostawę odpowiedniej ilości energii.

c) Ochrona wody, powietrza, gleby i środowiska przyrodniczego i miejsc zamieszkiwania ludności przed zanieczyszczeniami ściekami sanitarnymi, odpadami stałymi i zanieczyszczeniami energetycznymi.

d) Zmniejszenie uciążliwości kolizji między sieciami i urządzeniami infrastruktury technicznej a siecią osadniczą i elementami systemu przyrodniczego.

1.5. Obszary, dla których sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe.

Obowiązek opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wynika z art. 13 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U-z1999r.Nr 15, póz. 139, Nr 41, póz. 412, Nr 111, póz. 1279).

Zatem miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego muszą być opracowane w przypadkach:

a) Gdy przepisy szczególne tak stanowią tj.

- w przypadku, gdy realizacja inwestycji wymaga uzyskania zgody odpowiedniego organu na przeznaczenie terenów rolnych lub leśnych na cele nierolnicze lub nieleśne, co wynika z art. 7 ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16, póz. 78, zm. 1997r. Nr 60, póz. 370, z 1998r. Nr 106, póz. 668),

- dla obszarów i zespołów poddawanych ochronie przez Radę Gminy, co wynika z art. 34, ust. 2 ustawy z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114, póz. 492, zm. 1992r. Nr 54, póz. 254, z 1994r. nr 89, póz. 415).

b) Dla obszarów, na których przewiduje się realizację programów zawierających zadania rządowe służące realizacji celów publicznych (zadania centralne i wojewódzkie).

c) Dla obszarów, dla których przewiduje się zadania dla realizacji lokalnych celów publicznych na podstawie uchwały Rady Gminy (z wyjątkiem zadań związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej w granicach pasa drogowego).

Celem publicznym jest każda działalność Państwa lub Gminy wynikająca z ustawy, o ile wymaga ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu i jest finansowania w całości lub częściowo z budżetu Państwa lub samorządu terytorialnego.

Za zadanie dla realizacji celów publicznych może być także uznane, na wniosek właściwego ministra lub wojewody, zadanie służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych, realizowane w całości ze środków własnych inwestora.

d) Dla terenów, które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową, wynikającą z konieczności zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej.

Poza obowiązkami opracowania planów miejscowych wynikających z przepisów, Rada Gminy z własnej inicjatywy, bądź na wniosek Zarządu Gminy będzie każdorazowo decydowała o potrzebie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla następujących terenów wyznaczonych na mapie "kierunków" w skali 1:25000 pod różnego rodzaju zagospodarowanie. Niezależnie od wyżej wymienionych obszarów, Rada Gminy może podjąć uchwałę o opracowanie planu miejscowego dla każdego terenu na obszarze gminy z tym, że plan miejscowy musi być spójny z ustaleniami niniejszego "studium". W przypadku niezgodności projektu planu miejscowego ze "studium" należy dokonać zmiany ustaleń "studium".

1.6. Obszary przekształceń przestrzennych.

Perspektywiczne kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Jaświły wynikające z istniejących uwarunkowań przestrzenno - gospodarczych i znanych obecnie zamierzeń inwestycyjnych instytucji gospodarczych, stwarzają przesłanki do wyróżnienia obszarów na terenie gminy, które ulegną zasadniczym przekształceniom przestrzennym.

Także nawet niewielkie zmiany wynikające z zamierzonych działań gminy w zakresie rozwoju społeczno - gospodarczego w okresie perspektywicznym, spowodują pewne punktowe lub liniowe przekształcenia przestrzenne w miejscowościach, gdzie wystąpi jakikolwiek ruch budowlany, czy powstanie nowa działalność gospodarcza.

Przekształcenia te wynikają z zakładanego w "Studium" rozwoju poszczególnych dziedzin życia społeczno - gospodarczego. Szczególnym przekształceniom ulegną następujące obszary:

a) tereny przewidziane pod zabudowę przemysłowo - rzemieślniczą i usługową, wymienione w pkt. 2.4.,

b) tereny przewidziane do zabudowy mieszkaniowej,

c) obszary przewidywanych inwestycji drogowych,

d) obszary projektowanych inwestycji infrastruktury technicznej,

e) wyznaczone tereny powierzchniowej eksploatacji surowców, które po ich wyeksploatowaniu powinny być zrekultywowane w kierunku rolnym lub leśnym,

f) tereny położone przy ciągu drogowym Osowieć - Dąbrowa Białostocka, przy którym dopuszcza się rozwój urządzeń obsługi turystyki i komunikacji,

g) obszary rolne, które w wyniku przekształceń rolnictwa mogą ulec przeobrażeniom, co do wielkości gospodarstw, struktury upraw, jak też zabudowy kubaturowej obiektów rolniczych,

h) obszary przewidziane do budowy 2 zbiorników retencyjnych i ich otoczenia,

i) tereny przewidziane do rozwoju funkcji wypoczynkowo - turystycznych, głównie w dolinie Biebrzy,

j) tereny przeznaczone do zalesienia objęte granicami polno - leśnymi.

1.7. Tereny zabudowane, w tym tereny do rehabilitacji.

Tereny zabudowane w gminie ukształtowane są w większości w formie skupionej zabudowy wiejskiej, w której przeważa system ulicówek, rzadziej wielodrożnic. Pozostała zabudowa rozlokowana jest w małych skupiskach -przysiółkach oraz w formie oddzielnych siedlisk - kolonii luźno rozrzuconych w terenie.

Dominującą formą własności jest własność prywatna zasobów kubaturowych, które niejednokrotnie wymagają remontu i modernizacji. Na obszarze gminy występują liczne, stosunkowo dobrze zachowane relikty starego drewnianego budownictwa zagrodowego oraz także znaczna ilość budynków o różnym przeznaczeniu, podlegających ochronie konserwatorskiej.

Polityka przestrzenna

1. Do obowiązków właścicieli obiektów budowlanych należy ich utrzymanie we właściwym stanie technicznym, także do obowiązków gminy należy zapewnienie właściwego nadzoru nad przestrzeganiem tych obowiązków i udzielanie pomocy w ich realizacji, zwłaszcza w dziedzinie fachowego doradztwa i organizacji. Władze gminy zobowiązane są do podejmowania działań zmierzających do podnoszenia estetyki zabudowy i zagospodarowania wsi, siedlisk i innych budynków na terenie gminy.

2. Podejmowanie działalności inspirującej rolników do rozwijania agroturystyki, do tworzenia odpowiednio przygotowanej dla tych funkcji bazy lokalowej.

3. Prowadzenie w sposób systematyczny, pod nadzorem wyspecjalizowanych służb (konserwatorskich, nadzoru budowlanego) prac konserwacyjnych niezbędnych dla utrzymania we właściwym stanie technicznym obiektów zabytkowych i o wartościach kulturowych, które także stanowią cenne wzorce inspirujące tworzenie nowej architektury regionalnej.

4. Sprzyjanie adaptacji niewykorzystanych obiektów na cele użytkowe, zwłaszcza mieszkalnictwa rekreacyjnego, usług turystycznych itp., pod warunkiem zachowania przepisów o ochronie środowiska, o ochronie dóbr kultury i ochronie gruntów rolnych i leśnych a także pod warunkiem zachowania tradycyjnej formy adaptowanego obiektu.

5. Uzupełnianie wolnych przestrzeni w zabudowie wsi obiektami o funkcji turystycznej i rekreacyjnej oraz mieszkaniowej. Mogą to być obiekty o formie tradycyjnych zagród, a także rezydencje na wzór dworów i dworków oraz domy letniskowe jednorodzinne, czerpiące wzory z zabudowy zagrodowej.

6. Przyjmuje się, że istniejące zagrody oraz nowe budownictwa zagrodowe może być uzupełniane zabudową o funkcji turystycznej i rekreacyjnej, pod warunkiem zapewnienia ładu przestrzennego i harmonii z otoczeniem.

7. Powstawanie nowych siedlisk i nowej zabudowy na terenach wiejskich należy wiązać z warunkiem ich intensywnego zalesienia (zadrzewienia) na co najmniej 1/3 terenu niezabudowanej części działki.

1.8. Zasady zabudowy i zagospodarowania.

1. Przyjmuje się, ze terenami zwartej zabudowy wsi są tereny w granicach istniejącej i projektowanej zabudowy, ustalonych w planach zagospodarowania przestrzennego, z wyjątkiem zabudowy rozproszonej, składającej się z mniej niż 4 siedlisk i zagród.

2. Jeżeli granica otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego przechodzi wewnątrz terenów zabudowy wsi, to przyjmuje się, że cały obszar tej zabudowy wsi znajduje się w granicach otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego.

3. Budownictwo mieszkaniowe niebędące częścią składową zagrody rolniczej oraz budownictwo usługowe, letniskowe i pensjonatowe można realizować jedynie na terenach zwartej zabudowy wsi lub do niej przylegających, z zachowaniem procedur i przepisów obowiązujących przy zmianie przeznaczenia terenu, a także w zgodności z przepisami o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Poza terenami zwartej zabudowy wsi można realizować budownictwo związane z użytkowaniem i eksploatacją dróg.

4. Budownictwo mieszkaniowe można także realizować na terenach specjalnie na ten cel wyznaczonych w planie miejscowym w postaci zgrupowań zabudowy, liczącej co najmniej 20 siedlisk, wyposażonych w podstawowe zbiorowe urządzenia infrastruktury komunalnej, jak energia elektryczna, wodociąg i kanalizacja, z zapewnieniem odpowiedniego oczyszczania ścieków.

5. Budownictwo przemysłowe można realizować na terenach wyznaczonych na ten cel w planach miejscowych pod warunkiem zapewnienia odpowiednich wymagań, w szczególności w zakresie zaopatrzenia w wodę i odprowadzenia ścieków, a także ochrony powietrza atmosferycznego, przy przyjęciu zasady, że strefa uciążliwości zakładu mieści się w granicach jego własnej działki.

6. Zaleca się lokalizowanie na terenach zwartej zabudowy wsi nowopowstających zagród rolniczych, z wyjątkiem ferm hodowlanych powodujących uciążliwości dla otoczenia.

7. Na terenach zwartej zabudowy wsi lub w granicach siedlisk zabudowy kolonijnej, nowa zabudowa lub uzupełnienie zabudowy może nastąpić pod warunkiem przestrzegania następujących zasad:

a) utrzymanie nowej zabudowy odpowiednio do skali i charakteru miejscowości,

b) charakter i gabaryty zabudowy oraz rodzaj pokryć dachowych powinny nawiązywać do tradycji regionalnych (z dopuszczeniem pokryć dachowych uwspółcześnionych pod względem materiałowym).

8. Zaleca się stosowanie następujących zasad zabudowy:

a) ograniczenie gabarytu zabudowy do max 2 kondygnacji dla budynków mieszkalnych (parter plus użytkowe poddasze), do 4 m od poziomu terenu do okapu dla budynków produkcyjno - usługowych i użyteczności publicznej. W wyjątkowych sytuacjach można zezwolić dla budynków użyteczności publicznej wysokość 9 m od poziomu terenu do okapu (2 kondygnacje użytkowe),

b) dachy symetryczne dwuspadowe o nachyleniu połaci 40 - 45°, z poszerzonym okapem,

c) do prac wykończeniowych i elewacyjnych zaleca się stosowanie materiałów pochodzenia miejscowego: kamień, drewno, a także innych materiałów pokrytych tynkiem,

d) zakaz stosowania obiektów z dachami pulpitowymi, kopertowymi, uskokowymi, asymetrycznymi oraz stosowania w budynkach schodkowych zwieńczeń ścian szczytowych.

9. Władze gminy sporządzają plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego terenów znajdujących się wewnątrz terenów zwartej zabudowy wsi, jak i poza nimi, zgodnie z przyjętą przez siebie polityką, np. wyznaczanie terenów rekreacji, budownictwa letniskowego i mieszkaniowego.

10. Na terenach otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego zalecenia zawarte w pkt. 8 niniejszych zasad traktuje się jako obowiązkowe.

11. Budownictwo rolnicze w postaci ferm hodowlanych powinno być lokalizowane w odległości min 200 m od zabudowy mieszkaniowej.

2. Kierunki i zadania zagospodarowania przestrzennego gminy - realizacja celów rozwoju przestrzennego gminy.

2.1. Kierunki i zadania w zakresie ochrony, kształtowania i zagospodarowania środowiska przyrodniczego.

Zakłada się zachowanie podstawowych elementów systemu przyrodniczego gminy - ochronę i wzbogacanie walorów ekologicznych i wartości użytkowych oraz ich racjonalne wykorzystanie w rozwoju gminy przy zapewnieniu sprawnego funkcjonowania całego systemu przyrodniczego, w powiązaniu z systemem wojewódzkim i krajowym.

2.1.1. Sieć dolin rzecznych.

a) Sieć dolin rzecznych tworzą:

- dolina rzeki Biebrzy - wielkoprzestrzenny element systemu przyrodniczego, stanowiący ciąg powiązań przyrodniczych o znaczeniu ponadregionalnym i funkcjach: ekologicznej, bioklimatycznej, gospodarczej i krajobrazowe -turystycznej. Objęta jest statusem ochrony w formie Biebrzańskiego Parku Narodowego i stanowi element Krajowego Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (K.E.S.O.CH.),

- dolina rzeki Brzozówki - wielkoprzestrzenny element systemu przyrodniczego stanowiący ciąg powiązań przyrodniczych o znaczeniu regionalnym i funkcjach: ekologicznej, krajobrazowej i gospodarczej,

- dolina rzeki Biebły i innych mniejszych cieków wodnych oraz obniżeń terenowych - elementy drobnoprzestrzenne systemu przyrodniczego stanowiące ciągi przyrodnicze o znaczeniu lokalnym i funkcjach: ekologicznych, krajobrazowych i gospodarczych.

b) Podstawowe kierunki zagospodarowania tych obszarów to:

- zachowanie funkcji i walorów środowiska ekologicznego,

- ochrona przed zainwestowaniem i degradacją sanitarną.

c) Realizacja, w/w kierunków wymagać będzie w szczególności:

- utrzymania dotychczasowego sposobu użytkowania jako ciągów naturalnej zieleni łąkowo - pastwiskowej z zachowaniem lokalnych skupisk wysokiej zieleni łęgowej, wraz z dopuszczeniem realizacji w ich obrębie obiektów małej retencji wodnej,

- ustalenia zakazu wykonywania prac ziemnych naruszających w sposób istotny rzeźbę terenu i układ stosunków wodnych,

- zakazu:

-odprowadzania nieoczyszczonych ścieków sanitarnych,

-realizacji w ich obrębie obiektów kubaturowych oraz zbiorników i rurociągów do magazynowania i transportu olejów i smarów,

-zakładania i budowy stacji paliw,

-lokalizacji wysypisk odpadów stałych i płynnych,

-lokalizacji i realizacji wszelkiej zabudowy z wyjątkiem obiektów hydrotechnicznych w granicach zasięgu fali powodziowej rzeki Biebrzy i Brzozówki.

2.1.2. Lasy.

a) Kompleksy leśne (lasy) występujące w znacznym rozdrobnieniu na obszarze całej gminy Jaświły - elementy drobnoprzestrzenne systemu przyrodniczego gminy o znaczeniu lokalnym, które w powiązaniu z ciągami ekologicznymi i ekosystemu dolin rzecznych zachowują ciągłość układu przestrzennego. Pełnią funkcje ekologiczne, krajobrazowe i gospodarcze. Lasy są potencjalnym obszarem rozwoju gminy związanego z w/w funkcjami.

b) Podstawowe kierunki zagospodarowania obszarów leśnych to:

- ochrona walorów przyrodniczych i użytkowych,

- utrzymanie trwałości i ciągłości przestrzennej funkcjonowania lasów w ramach systemu ekologicznego gminy i województwa oraz racjonalne wykorzystanie dla potrzeb gospodarczych i rekreacyjne - wypoczynkowych.

c) Realizacja w/w kierunków wymagać będzie w szczególności:

- zachowania lasów jako elementów krajobrazu naturalnego,

- prowadzenia gospodarki leśnej zgodnie z ustaleniami planów urządzenia lasów, uwzględniających zasadę powszechnej ochrony, trwałości utrzymania ciągłości użytkowania oraz dostosowania do ustalonych w planie funkcji i form użytkowania, niezależnie od struktury własnościowej lasów,

- udostępniania i częściowego przystosowywania niektórych kompleksów leśnych dla potrzeb rekreacyjne - wypoczynkowych,

- wykonania rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych o kierunku leśnym,

- powiększania powierzchni i zasobów leśnych w drodze ustalenia granic polno

leśnych lub indywidualnych wniosków i wprowadzenia ich do planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego,

- wprowadzenia zakazu:

zmniejszania powierzchni leśnej na cele nieleśne,

zabudowy z wyjątkiem urządzeń integralnie związanych z ich funkcją,

realizacji przebiegu urządzeń liniowych (linii elektroenergetycznych , gazociągów, ropociągów, kolektorów sanitarnych, linii telekomunikacyjnych, dróg itp.) wymagających znacznej przecinki drzew,

wykonywania melioracji trwale naruszających stosunki wodne w dolinach rzecznych i obszarach źródliskowych na terenach leśnych oraz prac ziemnych naruszających w istotny sposób rzeźbę terenu,

lokalizacji składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych.

2.1.3. Zieleń urządzona.

a) Parki, skwery, zieleń uliczna (drogowa), ogrodów przydomowych, przykościelna, cmentarna itp. - elementy uzupełniające system przyrodniczy gminy o znaczeniu lokalnym, funkcjonujące głównie we wsi gminnej Jaświły i innych większych jednostkach osadniczych gminy.

b) Podstawowy kierunek zagospodarowania to ochrona powierzchni istniejącej zieleni urządzonej i form zagospodarowania przed likwidacją z wyjątkiem szczególnych przypadków realizacji bardzo ważnych elementów komunikacyjnych lub infrastrukturalnych.

c) Realizacja ochrony istniejącej zieleni urządzonej wymagać będzie w szczególności:

- zakazu przeznaczania tych terenów na inne cele w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenów,

- doboru odpowiednich do warunków siedliskowych i układów przestrzennych gatunków zieleni,

- zachowania funkcji zieleni cmentarnej łącznie z jego układem przestrzennym, fizjograficznym i przyrodniczym,

- przestrzegania wymogów konserwatorskich w użytkowaniu i zagospodarowaniu obiektów stanowiących przedmiot ochrony konserwatorskiej.

2.1.4. Obiekty i obszary prawnie chronione - szczególne formy ochrony przyrody.

a) Na terenie gminy Jawiły obszarem prawnie chronionym jest Biebrzański Park Narodowy.

b) Podstawowy kierunek zagospodarowania to:

- zachowanie przed likwidacją i degradacją z jednoczesnym dopuszczeniem możliwości jego przestrzennego kształtowania,

- zapewnienie właściwego funkcjonowania i ciągłości układów ekologicznych z możliwością tworzenia nowych form ochrony na terenie gminy.

c) Realizacja w/w kierunków zagospodarowania wymagać będzie:

- respektowania ustaleń zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 września 1993r. w sprawie utworzenia Biebrzańskiego parku Narodowego (Dz. U. Nr 86, póz. 399),

- uwzględniania ustaleń planu ochrony B.P.N. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzjach administracyjnych o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

- tworzenia na terenie gminy rezerwatów przyrody, pomników przyrody, użytków ekologicznych oraz innych form ochrony przewidzianych ustawą o ochronie przyrody z obowiązkiem wprowadzenia ich do planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego.

2.1.5. Kierunki j zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych.

a) Kierunki ochrony wód powierzchniowych i podziemnych to:

- uzyskanie i utrzymanie następujących klas czystości wód powierzchniowych:

- rzeka Biebrza - II klasa czystości,

- rzeka Brzozówka -I klasa czystości,

-w pozostałych mniejszych ciekach - II klasa czystości,

- ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniami sanitarnymi i przemysłowymi,

- utrzymanie nienaruszalnego przepływu biologicznego (Qn) w podstawowych przekrojach rzek SNQ - 95%:

- rz. Biebrza, poniżej uj. Brzozówki - 19 m³/sek, a na granicy b. woj. łomżyńskiego - 2,45 m³/sek,

- rz. Brzozówka, uj. Kumiałki włącznie 0,4 m³/sek, a uj. do Biebrzy - 0,62 m³/sek.

b) Realizacja w/w kierunków wymagać będzie w szczególności:

- zakazu odprowadzania do wód powierzchniowych (rzek) i gruntu ścieków sanitarnych i przemysłowych w wielkościach, które nie zapewniają utrzymania obowiązującej klasy czystości wód w rzekach i w obrębie G.Z.W.P. "Pradolina Biebrza" (pkt. 1.4.2. "uwarunkowań"),

- budowy małych oczyszczalni ścieków lub stacji kontenerowych wspólnych dla zespołu wsi zwodociągowanych z późniejszym wywozem tych nieczystości do punktu zlewnego oczyszczalni komunalnej wsi Jaświły,

- ochrony sanitarnej ujęć wód dla celów komunalnych i przemysłowych, zgodnie z ustaleniami obowiązujących stref ochronnych,

- wykorzystania dla celów gospodarczych wód stanowiących wyłącznie nadwyżki ponad przepływ biologiczny (Q dyspozycyjne), (pkt. 1.4.1. "b" -"uwarunkowań"),

- celem uzyskania dodatkowej pojemności retencyjnej przewiduje się realizację zbiorników wodnych - na rzece Biebła w Jaświłkach i na kanale Wogzalskim w Zabielu (pkt. 1.4.1. "a" - "uwarunkowań").

2.1.6. Kierunki sanitarnej ochrony powietrza atmosferycznego.

a) Kierunki ochrony powietrza atmosferycznego to:

- przeciwdziałanie wzrostowi zanieczyszczeń powietrza, głównie produktami pochodzącymi z procesów energetycznych, przemysłowych oraz komunikacji (zwłaszcza pyłów zawieszonych, dwutlenku siarki oraz azotu i ołowiu),

- poprawa warunków życia ludzi zamieszkałych na terenach będących w zasięgu oddziaływania zanieczyszczeń a w szczególności na terenach jednostek osadniczych charakteryzujących się znaczną koncentracją lokalnych źródeł ciepła.

b) Realizacja w/w kierunków wymagać będzie w szczególności:

- obowiązku stałego monitoringu atmosfery jako podstawy ustalania lokalnych, jednostkowych norm emisji zanieczyszczeń lub ich likwidacji w formie wydawanych decyzji przez uprawnione jednostki państwowe i samorządowe,

- wydawania nakazów instalowania urządzeń do redukcji zanieczyszczeń oraz zmian profilu i technologii produkcji w obiektach stanowiących główne źródła zanieczyszczeń, a nierokujących zmniejszenia emisji pyłów i gazów,

- stosowania nowych nośników energetycznych (gazu płynnego, oleju opałowego, energii elektrycznej) o mniejszej uciążliwości dla środowiska,

- utrzymania zasady, że ponadnormatywna uciążliwość sanitarna zakładów powinna mieścić się w granicach własnej działek,

- utrzymania dobrego stanu dróg kołowych, łącznie z zachowaniem płynności ruchu na tych drogach, szczególnie w obrębie obszarów zabudowanych,

- przestrzegania dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu określonych dla obszarów podlegających szczególnej ochronie (rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 28 kwietnia 1998r.),

Tabela 53.

Lp.

Nazwa substancji

Dopuszczalne wartości stężeń w mikrogramach na metr sześcienny (mg/m³) w odniesieniu do okresu

30 min

24 godz.

roku

1.

2.

3.

4.

Dwutlenek azotu

Dwutlenek siarki

Fluorowodór

Ozon

90

150

3

150

50

75

0,4

65

20

15

0,02

-

- na pozostałych obszarach (tereny osadnicze) - przestrzegania dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu określonych w Zał. Nr 1 do w/c rozporządzenia stanowiącym "listę substancji zanieczyszczających, dopuszczalne wartości tych substancji w powietrzu oraz czas ich obowiązywania" wymienionych w l.p. 1 - 25 +ozon.

2.1.7. Kierunek ochrony ludzi j środowiska przed hałasem i wibracjami oraz przed szkodliwym elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuiacym.

a) Kierunek ochrony w w/w zakresu dotyczy minimalizacji poziomu hałasu i wibracji głównie w obszarach stałego pobytu (zamieszkania) ludzi i rekreacji.

b) Realizacja w/w kierunków wymagać będzie w szczególności:

- eliminacji z obszarów zamieszkałych źródeł hałasu o ponadnormatywnym natężeniu poprzez zabezpieczenia techniczne lub zmianę technologii i urządzeń,

- przestrzeganie zasady, iż hałas i wibracje przekraczające dopuszczalne poziomy nie mogą wychodzić poza obręb działki, na której są wytwarzane,

- określenia zasad i warunków sytuowania nowej zabudowy w stosunku do dróg o znacznej uciążliwości akustycznej,

- wykonywania prognoz oddziaływania projektowanej zabudowy i zagospodarowania terenów na etapie sporządzania miejscowych planów i na tej podstawie eliminowania zamierzeń planistycznych zagrażających środowisku,

- uwzględniania w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu norm dopuszczalnych poziomu hałasu w środowisku, określonych w Tabeli 1 i 2 stanowiących załącznik do rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998r. (Dz. U. Nr 66, póz. 436).

Zgodnie z powyższym rozporządzeniem, w odniesieniu do występującego rodzaju zainwestowania (przeznaczenia terenu) w gminie Jaświły powinny obowiązywać następujące dopuszczalne poziomy hałasu:

Tabela 54.

L p.	Przeznaczenie terenu	Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoznacznym poziomem dźwięku A w dB
		drogi		pozostałe obiekty lub grupy źródeł hał.		linie elektroenergetyczne
		pora dnia przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom	pora nocy p.cz.odn równy 8 godz.	pora dnia p.cz.odn równy 8 najmniej korzysŁ godz. dnia	pora nocy p.cz.odn równy 1 najmn. kórz. godz. nocy	pora dnia p.cz.odnr ówny16 godz.	pora nocy p.cz.odnr ówny8 godz.
1	2	3	4	5	6	7	8
1.	-tereny wypocz. rekreacyjne -tereny ząb. mieszkaniowej -tereny ząb. związane ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, -tereny domów opieki	55	45	45	40	50	45
						45	40
2.	-tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi zagrodowej	60	50	50	40	50	45

- na terenie gminy Jaświły nie występuje szkodliwe elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące - brak linii elektroenergetycznych WN.

Niezależnie od powyższego nadmienia się, że szczegółowe zasady ochrony przed elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalne poziomy promieniowania, jakie mogą występować w środowisku oraz wymagań obowiązujących przy wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania określa rozporządzenie Ministra OŚ,ZN i L z dnia 11 sierpnia 1998r. (Dz. U. Nr 107, póz. 676).

2.1.8. Kierunki i zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi.

a) Kierunki ochrony powierzchni ziemi i racjonalnego wykorzystania jej walorów użytkowych w rozwoju gminy to:

- ochrona powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami stałymi i płynnymi,

- racjonalne przeznaczenie rolniczej przestrzeni produkcyjnej na cele inne niż rolnicze,

- ochrona powierzchni ziemi przed negatywnymi skutkami powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych.

b) Realizacja w/w kierunków wymagać będzie w szczególności:

- eksploatacji wysypiska gminnego odpadów stałych położonych na gruntach wsi Jaświły,

- sukcesywnej likwidacji istniejących "dzikich" (nieurządzonych) wysypisk przy jednoczesnym tworzeniu nowego systemu organizacyjnego odbioru, transportu i utylizacji odpadów (składowiska przejściowe typu kontenerowego) wg zasad określonych w punkcie 2.6.3. niniejszych kierunków,

- unieszkodliwiania nieczystości płynnych (ścieków) z obszarów nieposiadających i nieprzewidzianych do objęcia scentralizowanym systemem kanalizacji, poprzez ich gromadzenie w lokalnych szczelnych zbiornikach, a następnie wywożenie do punktu zlewnego oczyszczalni w Jaświłach,

- zachowanie dotychczasowej struktury przestrzennej gruntów rolnych i leśnych z dopuszczeniem możliwości korygowania poprzez opracowanie granicy polno -leśnej,

- utrzymania wartościowych i intensywnie użytkowanych gruntów rolnych jako rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z ewentualnym zachowaniem dotychczasowych form użytkowania i kierunków produkcji, przy jednoczesnym prowadzeniu działań inspirujących na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego,

- na etapie sporządzania planów miejscowych przyjmowania zwartych kompleksów gleb chronionych (od IIIb do IVb) za ogranicznik rozwoju budownictwa pozarolniczego, z zastosowaniem ustawowych przepisów,

- racjonalnej eksploatacji surowców mineralnych stałych z zachowaniem wymogów określonych w ustawie z dnia 4 lutego 1994r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, póz. 96),

- rekultywacji terenów powyrobiskowych, względnie punktów eksploatacji surowców o małej i słabej jakości,

- zachowania dotychczasowego stanu użytkowania terenów w rejonie wsi Jaświły, Słomianki i Bobrówki, uznanych za obszary (4) perspektywicznego występowania złóż surowców mineralnych stałych, na potrzeby lokalne.

2.2. Kierunki i zadania ochrony dóbr kultury.

Należy mieć na uwadze, że ochrona i utrzymanie w należytym stanie technicznym obiektów zabytkowych i kulturowych, w miarę ubytku ludności, będzie coraz trudniejsza i to gmina będzie musiała przejmować te obiekty oraz dbać o ich należyte utrzymanie.

Jednocześnie, istniejące na terenie gminy dobra kultury w postaci obiektów zabytkowych i o wartościach kulturowych oraz obiektów archeologicznych będą nabierały z biegiem lat wartości historycznej (niektóre z nich będą wpisane do rejestru zabytków), ale także ulegały dalszej degradacji technicznej, jeżeli nie podejmie się odpowiednich działań w celu utrzymania ich należytego stanu lub rekonstrukcji niektórych z nich.

Rozwiązanie tego trudnego problemu będzie wymagało skoordynowanych działań administracji rządowej i samorządowej. W tym celu należy:

2.2.1. W przypadku obiektów zabytkowych i o wartościach kulturowych:

a) ściśle współpracować z Państwową Służbą Ochrony Zabytków,

b) ustalać w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego odpowiednie zalecenia w celu ochrony zabytków i wartości kulturowych,

c) kontrolować stan techniczny obiektów oraz udzielać pomocy z udziałem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków ich właścicielom w celu należytego utrzymania obiektów,

d) dbać o właściwe wykorzystanie funkcji obiektów,

e) dążyć w szczególnych przypadkach do wykupienia obiektów przez gminę,

f) w przypadku konieczności rozbiórki lub przeniesienia obiektu, należy przed jego likwidacją lub przeniesieniem dokonać inwentaryzacji na zasadach określonych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

2.2.2. W przypadku stanowisk archeologicznych:

a) wprowadzać odpowiednie ustalenia w planach zagospodarowania przestrzennego,

b) wszelkie inwestycje prowadzone na terenie lub w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk archeologicznych nie wpisanych do rejestru zabytków należy każdorazowo uzgadniać z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków Archeologicznych,

c) na terenie stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków nie można prowadzić żadnej działalności naruszającej strukturę zabytków,

d) w przypadku konieczności przeznaczenia terenów ze stanowiskami archeologicznymi na ważne cele publiczne należy w planie zagospodarowania przestrzennego ustalić sposób postępowania uzgodniony z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków Archeologicznych,

e) należy przewidywać w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego konieczność zawiadamiania służb archeologicznych w przypadku natrafienia na obiekty nieznanego pochodzenia podczas prac ziemnych.

2.2.3. Tworzenie nowych wartości kulturowych:

a) należy Kultywować regionalne formy architektoniczne oraz tradycje materiałowe i konstrukcyjne,

b) należy dążyć do indywidualizowania przestrzennych form zabudowy i zagospodarowania przestrzeni publicznych w dostosowaniu do otaczającej zabudowy i krajobrazu,

c) wyżej wymienione działania należy zawierać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

2.3. Kierunki i zadania rozwoju infrastruktury społecznej j obszarów dla tych potrzeb.

2.3.1. Tendencje demograficzne.

Dla przyszłych zmian w trendach demograficznych decydujące znaczenie będą miały ruchy migracyjne ludności na terenie gminy.

Wielkość migracji zależeć będzie przede wszystkim od tego w jakim stopniu możliwości zatrudnienia pokryją się z podażą pracy.

Związek migracji z zatrudnieniem jest zależnością uniwersalną i nie ma wątpliwości, że będzie on kształtował rozmiary i kierunki migracji nadal.

Sytuacja obecna to dość duże bezrobocie rejestrowane, znaczne rozmiary nierejestrowanej działalności gospodarczej oraz ukryte bezrobocie na wsi. Są to zjawiska związane z okresem transformacji ustrojowej Państwa. W zakresie reprodukcji biologicznej ludności przewiduje się:

- począwszy od roku 2000 wzrost dzietności kobiet,

- stopniowy wzrost długości trwania życia.

Dlatego obecne dodatnie wielkości przyrostu naturalnego powinny utrzymywać się nadal i liczba urodzeń nieznacznie przewyższać będzie wielkość zgonów.

Przyjęcie takich, ogólnych założeń spowoduje tylko niewielki spadek zaludnienia obszaru gminy w latach następnych.

Prognoza zmian liczby mieszkańców w latach 1997 - 2010.

Tabela 55.

Wyszczególnienie

1997

1998

2000

2010

Gmina Jaświły

5921

5866

5800

5700

Źródło: dane WUS Białystok oraz obliczenia własne.

W strukturze wiekowej ludności należy spodziewać się pewnego wzrostu liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym, znacznego zmniejszenia liczby osób w wieku przedprodukcyjnym i wzrostu ludności w wieku poprodukcyjnym.

W grupie produkcyjnej w wyniku dezaktywizacji zawodowej roczników niżowych i wchodzenia w wiek zdolności do pracy roczników wyżu demograficznego odsetek ludności w wieku 18-44 lata w najbliższym okresie będzie się powiększał.

Obecna struktura wieku ludności oraz wzrostowe tendencje w zakresie urodzeń powodować będą pewne ograniczenie trendu demograficznego starzenia się ludności.

Trudna do określenia skala wzrostu urodzeń w przyszłości stwarza duże problemy w ocenie przekształceń strukturalnych ludności w wieku przedprodukcyjnym.

Niewątpliwie jednak udział dzieci i młodzieży w perspektywie roku 2010 ulegnie zmniejszeniu, w największym stopniu wśród dzieci w wieku szkoły podstawowej.

Przedstawione tendencje wpływać będą na zmiany w wielkości zasobów pracy, strukturę obszarową gospodarstw rolnych, sposób użytkowania urządzeń infrastruktury społecznej i konieczność selektywnej realizacji infrastruktury technicznej.

2.3.2. Mieszkalnictwo.

Z prognozy demograficznej wynika, że do roku 2010 na terenach wiejskich nie wystąpi większa potrzeba wzrostu ilościowego zasobów mieszkaniowych. Obecnie wskaźniki zaludnienia mieszkań oraz w niektórych elementach stan techniczny zasobów ocenić należy jako dostateczny, względnie dobry.

Tym niemniej są na terenach wiejskich mieszkania o niskim standardzie, stąd w najbliższych latach główny nacisk inwestycyjny będzie położony na modernizację istniejącej zabudowy oraz wymianie budynków o złym stanie technicznym, a także wyposażenie mieszkań w urządzenia i instalacje sanitarne.

Większy ruch inwestycyjny, tak jak dotychczas wystąpi w Jaświłach, gdzie na większą skalę rozwijać się może budownictwo jednorodzinne.

Uwzględniając europejski wskaźnik nasycenia w mieszkania tj. 400 mieszkań na 1000 mieszkańców, to potrzeby mieszkaniowe gminy do roku 2010 oszacować należy na co najmniej 700 nowych mieszkań.

Zbudowanie takiej liczby mieszkań do 2010 roku oznacza konieczność dużego ożywienia ruchu budowlanego.

Innym problemem będzie kwestia opuszczonych mieszkań w wyludniających się wsiach. We wsiach o dużych walorach środowiska przyrodniczego w sąsiedztwie Biebrzańskiego Parku Narodowego część opuszczonych zasobów może być zaadoptowana dla potrzeb zabudowy letniskowej.

Należy dopuszczać zabudowę mieszkaniową i usługową na terenach zainwestowanych w plombach między zabudową istniejącą lub na jej obrzeżach.

W tym celu należy każdorazowo opracować miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

2.3.3. Usługi.

2.3.3.1. Usługi ponadpodstawowe.

Usługi ponadpodstawowe na rzecz mieszkańców gminy Jaświły będą świadczyły urządzenia obsługi zlokalizowane w Mońkach i Białymstoku. Są to usługi z zakresu administracji państwowej, samorządowej szczebla powiatowego i wojewódzkiego, sądownictwa, lecznictwa zamkniętego i specjalistycznego, szkolnictwa średniego i wyższego, kultury, sportu kwalifikowanego oraz specjalistycznego handlu i rzemiosła.

W studium tworzy się warunki do rozwoju na terenie gminy usług ponadpodstawowym, z których mogliby korzystać także mieszkańcy spoza gminy Jaświły.

W stanie istniejącym funkcjonuje na terenie gminy Dom Spokojnej Starości kombatanta, który pełni funkcje ponadpodstawowe.

2.3.3.2. Usługi podstawowe.

W zakresie usług podstawowych, istniejące na terenie gminy urządzenia mogą obsłużyć w perspektywie mieszkańców, jednakże będzie niezbędna modernizacja i uzupełnienie usług w związku ze wzrostem liczby mieszkańców gminy, jak też wzrastającym popytem na usługi o wyższym standardzie obsługi.

Główne zadania w zakresie usług podstawowych to:

1) W zakresie komunalnych usług podstawowych:

Zapewnienie w budżetach gminy odpowiednich środków finansowych na utrzymanie, modernizację (lub rozbudowę) urządzeń komunalnych, które będą obsługiwały miejscową ludność tj.:

- gimnazjum. w Jaświłach,

- szkół podstawowych we wsiach: Jaświły, Bobrówka, Brzozowa, Dolistowo, Mikicin, Radzie, Szpakowe, Zabiele,

- Gminnego Ośrodka Kultury w Jaświłach,

- Wiejskiego Ośrodka Kultury w Dolistowie,

- Gminnego Ośrodka Zdrowia w Jaświłach,

- Ośrodka_Zdrowia_w Dolistowie,

- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaświłach,

- Urzędu. Gminy w Jaświłach,

- remiz stażackich OSP we wsiach: Jaświły, Bobrówka, Brzozowa, Dolistowo, Dzięciołowo, Mikicin, Mociesze, Szpakowe, Zabiele,

- terenów sportowych_ przy szkołach podstawowych.

2) W zakresie pozostałych usług o zakresie podstawowym:

Tworzenie warunków do utrzymania i dalszego rozwoju istniejących na terenie gminy urządzeń usługowych, których właścicielem nie jest samorząd gminy tj.:

- sieci sklepów i usług wymienionych w części l, pkt. 3.2.2.4.,

- kościołów i kaplic we wsiach: Jaświły, Dolistowo Stare, Brzozowa, Bobrówka,

- urzędów pocztowych we wsiach: Jaświły, Dolistowo Stare, Bobrówka,

- banku spółdzielczego w Jaświłach,

- cmentarzy we wsiach: Dolistowo Stare, Brzozowa, Bobrówka, Jaświły.

3) W zakresie dalszego rozwoju usług.

Tworzenie warunków do rozwoju podstawowych urządzeń usługowych w zakresie handlu, rzemiosła, gastronomii na terenach przewidzianych w "Studium", między innymi na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową.

Przedmiotem dalszego - perspektywicznego wykorzystania pod usługi mogą być tereny wyznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego - dotychczas nie zainwestowane.

Dopuszcza się możliwość dokonywania różnego rodzaju przekształceń funkcji (zmiana usług), uzupełnienia zabudowy, a także zmianę funkcji na funkcje mieszkaniowe lub produkcyjne, wszędzie tam, gdzie nie stwarza to uciążliwości dla otaczającej zabudowy mieszkaniowej i środowiska.

Zamierzając dokonanie zmiany funkcji terenów usługowych na produkcyjne lub rzemieślnicze należy każdorazowo dokonać oceny uciążliwości projektowanej funkcji oraz opracować miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Następujące tereny objęte miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego powinny być w perspektywie utrzymane jako usługowe z możliwością zmiany funkcji niektórych z nich:

1) we wsi Jaświły:

- teren 10 OS (1,35 ha) - obiekt sakralny wraz zabudową parafialną,

- teren 12 W (0,01 ha) proj. basen przeciwpożarowy,

- teren 26 MNp (0,20 ha) - zabudowa mieszkaniowe - rzemieślnicza,

- teren 26 MW (0,50 ha) - zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna z usługami,

- teren 30 MW (0,70 ha) - zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna z usługami,

- teren 33 KS, ZP (0,60 ha) - przystanek PKS i poczekalnia,

- teren 31 UO (1,55 ha) - szkoła podstawowa,

- teren 41 W (0,03 ha) - basen przeciwpożarowy,

- teren 43 W (0,01 ha) - basen przeciwpożarowy,

- teren 45 UL (0,10 ha) - urząd pocztowy,

- teren 47 UH (0,30 ha) - handel,

- teren 49 UZ (0,30 ha) - Ośrodek Zdrowia,

- teren 50 UA (0,30 ha) - administracja,

- teren 51 UG (0,35 ha) - gastronomia,

- teren 52 Ul (0,20 ha) - posterunek policji,

- teren 53 UA, UH (0,30 ha) - administracja gospodarcza GS,

- teren 58 UH (0,35 ha) - projektowane targowisko,

- teren 59 UA (0,10 ha) - bank spółdzielczy,

- teren 60 Ul (0,30 ha) - remiza OSP,

- teren 61 UA (0,15 ha) -Urząd Gminy,

- teren 63 UZ (0,25 ha) - projektowana apteka,

- teren 70 UZ (0,70 ha) - projektowany Dom Spokojnej Starości,

- teren dz. nr 111/2 (0,43 ha) - zabudowa mieszkaniowe - rzemieślnicza,

2) we wsiach. Dolistowo Stare i Dolistowo Nowe:

- teren UH - handel,

- teren UK - kościół, plebania,

- teren 1 US - ośrodek wypoczynkowy,

- teren UK,UI - remiza OSP,

- teren UO - szkoła podstawowa,

- teren 2 US - boisko sportowe,

- teren UZ - wiejski Ośrodek Zdrowia,

3) we wsi Zabiele:

- teren UH - handel,

- teren UI - remiza OSP,

- teren UO - szkoła podstawowa,

4) we wsi Dzięciołowo:

- teren UH,UK- projektowany handel, klub,

5) we wsi Radzie:

- teren UO - szkoła,

6) we wsi Moniuszki:

- teren UH - handel,

7) we wsi Mikicin:

- teren UO - szkoła,

- teren UH -handel,

- teren 8 ZP - zabytkowy zespół dworski,

8) we wsi Brzozowa:

- teren UH - handel,

- teren UK,UI - remiza OSP, klub,

- teren UK - kościół,

- teren UO - proj. szkoła,

9) we wsi Mociesze:

- teren UO - szkoła,

10)we wsi Rutkowskie Duże:

- teren Ul - remiza OSP,

- teren W - basen przeciwpożarowy,

11) we wsi Bobrówka:

- teren UO - szkoła podstawowa,

- teren UH - remiza OSP, klub,

- teren 8 OS - obiekt sakralny,

12) we wsi Szpakowo:

- teren HO- szkoła podstawowa,

- teren UK - klub,

- teren Ul - remiza OSP,

- teren UH - handel,

13) we wsi Bagno:

- teren UH - handel,

- teren 4 UH - handel,

- teren 5 OS - kaplica,

- tereny 6 PU, 7 PU (0,86 ha) - zakład mięsny.

Ponadto w "Studium" wyznacza się nowe tereny pod zabudowę usługową, w tym tereny przy ciągach komunikacyjnych w celu umożliwienia rozwoju urządzeń z zakresu obsługi komunikacji i turystyki.

Na wyznaczone tereny usługowe należy w miarę potrzeby opracować plany zagospodarowania przestrzennego w celu umożliwienia inwestowania.

2.4. Kierunki i zadania rozwoju gospodarczego i terenów dla tych potrzeb.

2.4.1. Kierunki rozwoju przemysłu i rzemiosła oraz tereny pod zabudowę przemysłowo - rzemieślnicza.

Przemysł i rzemiosło produkcyjne może się rozwijać w gminie w oparciu o następujące przesłanki:

- istniejące na terenie gminy zakłady przemysłowe i rzemieślnicze,

- aktywność gospodarczą mieszkańców,

- położenie gminy w obszarze ekologicznym,

- istniejące niewykorzystane tereny przemysłowo - składowe,

- istniejące na terenie gminy warunki do produkcji rolnej,

- istniejące na terenie gminy surowce mineralne.

W polityce przestrzennej gminy należy sprzyjać dalszemu rozwojowi działalności gospodarczej. Działające dziś podmioty gospodarcze powinny być sprawnie obsługiwane, by ze strony władz samorządowych miały sprzyjający klimat do rozwoju swoich przedsiębiorstw.

Należy sprzyjać inwestycjom zagranicznym.

Przedmiotem szczególnego zainteresowania rozwojem funkcji produkcyjnych i usługowych na terenie gminy powinny być tereny przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na ten cel - już zainwestowane i dotychczas niewykorzystane.

Niezależnie od tego, czy wyznaczone w planie tereny przemysłowe będą w dalszym ciągu miały moc prawną, usankcjonowaną ważnością planów, czy nie, w "Studium" zakłada się ich dalsze przeznaczenie pod przemysł, rzemiosło i inne urządzenia usługowo - produkcyjne. Są to następujące tereny:

1) we wsi Jaświły:

- teren 2 RUZ (0,90 ha) - lecznica weterynaryjna,

- teren 4 S (2,10 ha) - baza magazynowo - składowa,

- teren 5 P (0,30 ha) - piekarnia,

- teren 9 KS (0,10 ha) - parking,

- teren 27 RUP (1,30 ha)-SKR,

- teren 34 RPZ (0,10 ha) - zlewnia mleka,

- teren 56 S (1,20 ha) - baza magazynowo - składowa,

- teren 69 KSm (0,50 ha) - stacja paliw,

2) we wsiach. Dolistowo Stare i Dolistowo Nowe:

- teren 1 RPU - młyn gospodarczy,

- teren 2 RPU - zakład mleczarski,

- teren 3 RPU - agronomówka,

- teren 4 RPU - punkt usług mechanizacyjnych,

- teren 5 RPU - punkt skupu tytoniu,

- teren 6 RPU - punkt skupu ziemniaków,

3) we wsi Moniuszki:

- teren RPU - zlewnia mleka,

4) we wsi Mikicin:

- teren 1 RPU - zlewnia mleka,

- teren 2 RPU - punkt usług mechanizacyjnych,

- teren 3 RPU - zakład rolny,

5) we wsi Brzozowa:

- teren RPU - zlewnia mleka,

6) we wsi Jadeszki:

- teren RPU - zakład rolny,

7) we wsi Mociesze:

- teren 1 RPU - zlewnia mleka,

- teren 2 RPU - punkt usług mechanizacyjnych,

8) we wsi Rutkowskie Duże:

- teren RPU- zlewnia mleka,

9) we wsi Bobrówka:

- teren 1 RPU - zlewnia mleka,

- teren 2 RPU - punkt usług mechanizacyjnych,

- teren RPZ - tuczarnia trzody chlewnej,

- teren P - projektowane zakłady przetwórstwa rolno - spożywczego,

10) we wsi Starowola:

- teren RPU - zakład rolny.

Gdyby zaszła potrzeba przeznaczenia pod funkcje przemysłowo - rzemieślnicze terenów przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod urządzenia obsługi rolnictwa, należy dokonać zmiany planu, przeznaczając je pod funkcje przemysłowe.

2.4.2. Kierunki rozwoju rolnictwa i leśnictwa - obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, tereny leśne

2.4.2.1. Rolnictwo.

Istniejące obecnie uwarunkowania glebowo - rolnicze stanowić będą w dalszym ciągu podstawę gospodarki rolnej w gminie.

Stopniowo zmniejszać się będzie ilość gospodarstw rolnych przy zwiększaniu się średniej powierzchni. Tempo tych zmian zależeć będzie od polityki rolnej prowadzonej przez Państwo (ceny produktów rolnych, ceny środków produkcji, możliwości zbytu, kredytowanie rolnictwa) oraz możliwości tworzenia nowych miejsc pracy na wsi poza rolnictwem i w miastach dla ludności odchodzącej z rolnictwa.

Należy oczekiwać wzrostu poziomu technologii rolniczej i warunków cywilizacyjnych życia mieszkańców wsi w wyniku rozwoju systemów infrastruktury technicznej.

Należy rozwijać także dotychczasowe kierunki produkcji rolnej: uprawę ziemniaków, zbóż, hodowlę bydła i trzody chlewnej.

Tworzenie warunków do intensywnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej i majątku produkcyjnego rolnictwa powinno polegać na:

a) wspieraniu procesu zwiększenia powierzchni gospodarstw rolnych poprzez:

- zbywanie gruntów rolnych Skarbu Państwa i komunalnych,

- prowadzenie scaleń i wymianę gruntów,

- popieranie rozwoju urządzeń obsługi rolnictwa i sfery pozarolniczej w celu umożliwienia zwiększenia miejsc pracy na wsi dla ludności, która będzie rezygnowała z pracy w rolnictwie,

- popieranie rozwoju dużych gospodarstw rolnych,

b) poprawie jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez:

- dalszą regulację stosunków wodnych (melioracje, drenaż),

- zwiększenie udziału nawożenia naturalnego,

c) popieraniu rozwoju otoczenia w zakresie mechanizacji prac rolniczych, zaopatrzenia w środki produkcji, zbytu produkcji rolnej, przetwórstwa rolniczego i obsługi weterynaryjnej poprzez:

- promocję terenów przeznaczonych na działalność gospodarczą,

- stosowanie priorytetów i ulg podatkowych na rzecz rolnictwa.

Terenami rozwoju otoczenia rolnictwa mogą być istniejące tereny przeznaczone na ten cel, a także przewidziane w studium pod rozwój przemysłu i rzemiosła.

d) podnoszeniu poziomu technologii produkcji rolniczej i warunków zamieszkiwania ludności rolniczej poprzez:

- rozwój we wsiach wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej: wodociągów, kanalizacji, elektroenergetyki, gazownictwa, telekomunikacji, usuwania i utylizacji odpadów,

- utrzymanie istniejących urządzeń obsługi ludności i podnoszenie ich standardu,

- tworzenie warunków do powstawania nowych urządzeń usługowych. Zasady ochrony rolniczej przestrzeni produkcyjnej zawiera punkt 2.1.8. niniejszego studium.

2.4.2.2. Leśnictwo.

Wykorzystanie lasów do produkcji nie ulegnie zasadniczej zmianie. Prowadzona będzie zgodnie z dotychczasowymi tendencjami przeróbka drewna, zwłaszcza na własne potrzeby rolników z lasów prywatnych.

W perspektywie należy liczyć się ze zwiększeniem pozyskania i przetwarzania runa leśnego i owoców na cele konsumpcyjne i na eksport z uwagi na ich ekologiczne walory.

Powinien też nastąpić wzrost powierzchni lasów na skutek dolesień i rekultywacji istniejących terenów powyrobiskowych.

Należy rozwijać proekologiczny kierunek gospodarki na terenach leśnych polegający na:

- ochronie różnorodności biologicznej lasów, naturalnych kierunkach hodowli lasów z zachowaniem zgodności siedliskowej,

- przeciwdziałanie monokulturom lasów,

- zwiększanie odporności biologicznej lasów poprzez wprowadzenie wielogatunkowości drzew oraz zapobieganie masowemu pojawieniu się szkodników,

- dążenie do rozwoju bartnictwa na terenach leśnych, co byłoby powrotem do tradycji i ofertą turystyczną obszarów leśnych. Zasady gospodarowania lasami zawiera pkt. 2.1.2. niniejszego studium.

2.4.3. Kierunki rozwoju obszarów wypoczynkowych.

Gmina Jaświły, w części północnej obszaru posiada wybitne walory wypoczynkowe, które mogą być podstawą rozwoju w perspektywie większego ruchu turystycznego. Przewiduje się rozwój następujących obszarów wypoczynku i turystyki:

a) tereny przydatne do organizacji wypoczynku świątecznego i pobytowego związane z obszarem Biebrzańskiego Parku Narodowego i jego otuliną, położoną na gruntach wsi Dolistowo Stare,

b) agroturystyka we wsiach położonych w pobliżu doliny rzeki Brzozówki, tj. we wsi Brzozowa i Bobrówka,

c) obiekty o wartościach historycznych, w tym zabytkowe, i o wartościach kulturowych oraz obiekty archeologiczne wymienione w pkt. 2.2. w l części studium,

d) teren rekreacyjny nad rzeką Biebrzą we wsi Dolistowo Stare,

e) ścieżki rowerowe na trasach: Jaświły - Bobrówka - rzeka Brzozówka oraz Wroceń - gmina Goniądz - Dolistowo Nowe i druga przez dolinę Biebrzy do Sztabina.

2.5. Kierunki i zadania rozwoju komunikacji.

Gmina Jaświły obsłużona będzie siecią dróg i komunikacją autobusową.

2.5.1. Sieć drogowa.

2.5.1.1. Droga wojewódzka 670.

1) Przepustowość drogi i prognoza ruchu przedstawiają się następująco:

przepustowość drogi o szerokości jezdni 5m przy poziomie swobody ruchu D wynosi od 400 do 650 p/h

prognoza ruchu do roku 2015

	1995	2000	2005	2010	2015
Granica gminy - Dolistowo	650	800	1000	1150	1300
Dolistowo - Suchowola	450	600	750	900	1100

2) Z porównania przepustowości drogi z prognozami ruchu w 2015r. wynoszącymi:

100 p/h (0,095x1300=123 i 0,095x110=104) wynika, że istniejący przekrój drogi ma duże rezerwy przepustowości.

3) Parametry techniczne i użytkowe drogi przyjmować zgodnie z obowiązującymi przepisami, obecnie rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr43, poz. 430).

4) Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych, zmienionej art. 52 ustawy z dnia 24 lipca 1998r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668) obiekty budowlane przy drogach publicznych powinny być usytuowane w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni drogi wojewódzkiej co najmniej:

- na terenie zabudowy miast i wsi 8m,

- poza terenem zabudowy 20m.

5) Na etapie modernizacji drogi należy opracować ocenę oddziaływania drogi na środowisko, z uwzględnieniem właściwej prognozy ruchu, z równoczesnym ustaleniem zasad i warunków realizacji zabudowy wymagającej ochrony w jej otoczeniu oraz ochrony istniejącej zwartej zabudowy przed uciążliwościami ruchu.

6) Uwzględnić właściwe parametry drogi w ustaleniach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego łącznie z warunkami zagospodarowania ich obrzeży, wynikających z oceny oddziaływania drogi na środowisko.

7) Wprowadzić urządzenia zabezpieczające w miejscach największych możliwości powstania kolizji na drodze z ruchem lokalnym i pieszym.

8) Wykonać zabezpieczenia istniejącej i projektowanej zabudowy przed uciążliwościami ruchu samochodowego w miejscach wskazanych w ocenie oddziaływania drogi na środowisko.

9) Minimalizować ilość nowych włączeń ulic i zjazdów, zwłaszcza z lewoskrętami z wyznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów budowlanych i uzgodnić je z zarządcą drogi.

2.5.1.2. Drogi powiatowe.

1) Zgodnie z art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych zmienionej art. 52 ustawy z dnia 24 lipca 1998r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, póz. 668) "do dróg powiatowych zalicza się drogi inne niż określone w art. 5 ust. 1 i art.6 ust. 1, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą". Na podstawie w/w ustalenia, można zakwalifikować tylko następujące drogi:

03211,03212,03218, 03221, 03222 - 03223, 03351 i 03359. Postuluje się zaliczyć do dróg powiatowych drogę gminną 0331013 i w gminie Jasionówka 0330001 na odcinku Słomianka - Kamionka i 0330002 w celu stworzenia dogodnego połączenia gminy Jaświły z gminami Jasionówka i Korycin. Postulowane ciągi drogowe zastąpiłyby obecne połączenia pomiędzy tymi gminami drogami powiatowymi 03321 na odcinku droga 03351 - Słomianka oraz 03322 na odcinku Romejki - Bobrówka i 03323 na odcinku Bobrówka -Kamionka.

2) Sprawne powiązania zewnętrzne gminy będą realizowane poza drogą wojewódzką, drogami powiatowymi o następujących numerach: 03211, 03212, 03214, 03218, 03221, 03222 - 03223, 03351 i 03359.

3) Przy założonym standardzie w "projekcie studium województwa białostockiego", że ośrodki gminne powinny mieć połączenia między sobą drogami o nawierzchni twardej ulepszonej, przewiduje się w pierwszej kolejności do modernizacji drogi powiatowe o następujących numerach: 03211, 03212, 03218, 03221 i 03223 lub 0331013 ( patrz pkt. 1).

4) Parametry techniczne i użytkowe dróg przyjmować zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, póz. 430).

5) Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych, zmienionej art. 52 ustawy z dnia 24 lipca 1998r.przytoczonej w punkcie 2.5.1.2.1. "kierunków rozwoju", obiekty budowlane przy drogach publicznych powinny być usytuowane w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni drogi powiatowej co najmniej:

- na terenie zabudowy miast i wsi 8m,

- poza terenem zabudowy 20m.

6) Na etapie modernizacji drogi należy wykonać ocenę oddziaływania drogi na środowisko, z równoczesnym ustaleniem zasad i warunków realizacji zabudowy szczególnie wymagającej ochrony w jej otoczeniu oraz ochrony istniejącej zwartej zabudowy przed uciążliwościami ruchu.

7) Uwzględnienia właściwych parametrów dróg w ustaleniach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego łącznie z warunkami zagospodarowania ich obrzeży, wynikających z oceny oddziaływania drogi na środowisko.

8) Można przypuszczać, że ulegnie zmianie numeracja dróg powiatowych i gminnych na mocy art. 10 lit. c ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych, zmienionej art. 52 ustawy z dnia 24 lipca 1998r. przytoczonych w punkcie 2.5.1.2.1. "kierunków rozwoju", który brzmi: "Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, sposób numeracji oraz zakres, treść i sposób prowadzenia ewidencji dróg i obiektów mostowych".

9) Docelowo dążyć do wykonania dróg powiatowych o nawierzchni twardej ulepszonej - bitumicznej.

2.5.1.3. Drogi gminne.

1) Struktura funkcjonalno - techniczna i przestrzenna dróg gminnych określona w punkcie 5.1.1.3. "uwarunkowań studium" może ulec istotnym zmianom w przypadku zaistnienia okoliczności określonych w punkcie 5.4. "uwarunkowań studium" i drogi: droga 0331019 - droga 0331018 (Bobrówka) po zaliczeniu wymienionych dróg do dróg gminnych oraz w punkcie 2.5.1.2.1. "kierunków studium" w przypadku przekazania części dróg powiatowych pod zarząd gminy .

2) Wewnętrzne potrzeby transportowe gminy realizowane będą poza drogami krajową powiatowymi drogami gminnymi.

3) Parametry techniczne i użytkowe dróg gminnych należy przyjmować zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, póz. 430).

4) Bieżące remonty i modernizację dróg należy wykonywać z uwzględnieniem priorytetów dla:

odcinków dróg obsługujących największą liczbę mieszkańców i obszary o najwyższej w skali gminy aktywności gospodarczej,

odcinków o największych zagrożeniach funkcjonowania ruchu, mogących wywołać zakłócenie życia społeczno - gospodarczego części sieci osadniczej.

5) Numeracja i ilość dróg gminnych może ulec zmianom z przyczyn określonych w punktach: 2.5.1.2.8. i 2.5.1.3.1. "kierunków studium".

6) Docelowo dążyć do wykonania dróg gminnych o nawierzchni twardej ulepszonej.

2.5.2. Techniczne zaplecze motoryzacji.

1) Dla poszczególnych programów zagospodarowania zaleca się przyjmować:

a) wskaźniki miejsc postojowych przedstawionych w poniższej tabeli.

Tabela 56.

Lp.	Wyszczególnienie	Jednostka odniesienia
1	2	3	4
1.	Administracja	1000m² p. uż	8-24
2.	Handel	1000m² p. uż.	7-20
3.	Zakład	100 zatrud.	8-14
4.	Restauracja	100 miejsc konsumcyjnych	12-20
5.	Kościół	100 uczestników mszy	10

b) stacje paliw zaleca przyjmować wg zasady, że 1 stacja o 4-6 dystrybutorach może obsłużyć 5000-6000 samochodów,

c) miejsca obsługi samochodów zaleca się programować wg następujących wskaźników:

1 stacja / 300-400 samochodów

1 stacja / 300-400m² powierzchni stacji.

2) Przy wzroście wskaźnika motoryzacji do 340 w roku 2005 i 400 w roku 2010 należy sukcesywnie dążyć do zaspokojenia potrzeb w zakresie technicznego zaplecza motoryzacji jak przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 57.

Lp.	Wyszczególnienie	Lata
Lp.	Wyszczególnienie	2005	2010
1.	Wskaźnik motoryzacji	340	400
2.	Ludność w gminie: a) we wsi Jaświły b) w gminie bez wsi Jaświły	5600 650 4950	5200 700 1900
3.	Parkingi krótkiego postoju we wsi Jaświły	39	46
4.	Ilość samochodów osobowych w gminie	1904	2080
5.	Ilość pojazdów	3966	400
6.	Niezbędna ilość stacji paliw	1	1
7.	Niezbędna ilość zakładów naprawy samochodów	10-13	10-13

Dane przedstawione w powyższej tabeli w punktach 2a-7 według własnych obliczeń.

2.5.3. Komunikacja autobusowa.

Przy przyjętym w projekcie studium zagospodarowania przestrzennego byłego województwa białostockiego standardzie dostępności 2 km do przystanku autobusowego należy stworzyć warunki do obsługi komunikacją autobusową wsi Zabiele. Zapewnienie właściwego standardu obsługi podróżnych wymagać będzie:

a) utrzymania we właściwym stanie technicznym dróg, po których kursują autobusy,

b) sukcesywnej wymiany starych autobusów na nowoczesne, bardziej funkcjonalne z dostosowaniem dla ludzi niepełnosprawnych i mniej uciążliwych dla środowiska,

c) obniżenia przez Przedsiębiorstwo PKS kosztów funkcjonowania, a w efekcie do obniżenia cen usług transportowych.

2.5.4. Ścieżki rowerowe.

Wyznaczenie ścieżek rowerowych przewiduje się w ciągu niebieskiego szlaku pieszego przebiegającego w gminie na odcinku (Wroceń) - granica gminy -Dolistowo Nowe - Dolistowo Stare - (Jasionowe) i Jaświły - Bobrówka - Piaski -granica gminy.

2.6. Kierunki i zadania rozwoju infrastruktury technicznej.

Proponowane rozwiązania oparto na aktualnym rozeznaniu bieżących i przyszłych potrzeb.

Dopuszcza się możliwość wprowadzenia nowych elementów i rozwiązań systemów bez konieczności zmiany treści studium pod warunkiem, iż nie zostaną naruszone istotne jego elementy.

2.6.1. Zaopatrzenie w wodę.

2.6.1.1. Prognoza zapotrzebowania wody.

Do obliczenia zapotrzebowania wody przyjęto:

wskaźnik zapotrzebowania wody

- na cele bytowo - gospodarcze mieszkańców w 2010r.

- 150 dm³/dM przy 100% korzystających z wodociągu przy wskaźniku nierównomierności dobowej Nd= 1,3 i godzinowej Ng= 2,5

- dla zakładów użyteczności publicznej 15 dm³/Md przy Nd=1,1 i Ng=2,5

- na cele drobnego przemysłu 10% zapotrzebowania na cele bytowo -gospodarcze przy Nd=1,15

- dla zwierząt gospodarskich 10% zapotrzebowania na cele bytowo -gospodarcze przy Nd=1,2 i Ng=3,0

- na własne potrzeby wodociągu 15% średniego zapotrzebowania

- p. poż. - 15 dm³/sek.

Prognozowana ilość mieszkańców w gminie Jaświły w okresie kierunkowym 2010 r. wynosi 5200 osób.

Ogólne zapotrzebowanie wody dla gminy Jaświły.

Tabela 58.

Wyszczególnienie	Qśrd m³/d	Qmaxd m³/d	Qśrh m³/h	Qmaxh m³/h
cele byt.-gosp. Mieszkańców z-dy użytecz. Publicznej drobny przemysł zwierzęta gospodarskie potrzeby własne wodociągu	780,0 78,0 78,0 78,0	1014,0 85,8 89,7 93,6	32,5 3,25 3,25 3,25	105,6 8,9 3,7 11,7
	1014,0	1283,1	42,25	129,9
	152,1	152,1	6,34	6,34
	1166,1	1435,2	-48,60	-136,2
łączne zatwierdzone zasoby komunalnych ujęć wody	205,6

Zatwierdzone zasoby komunalnych ujęć wody w pełni pokrywają w godzinie maksymalnych rozbiorów kierunkowe zapotrzebowanie wody przez odbiorców i przeciwpożarowe.

2.6.1.2. Kierunki działania i zadania w zakresie zaopatrzenia w wodę.

1) Zapewnienie ciągłej dostawy wody o jakości zgodnej z obowiązującymi normami sanitarnymi w ilości pokrywającej pełne potrzeby odbiorców i przeciwpożarowe poprzez:

a) utrzymanie w należytym stanie technicznym z ewentualną modernizacją i rozbudową istniejących ujęć wody i stacji uzdatniania w Jaświłach, Dolistowie i Mikicinie,

b) zwiększenie pewności i sprawności dystrybucji wody oraz zmniejszenie sytuacji awaryjnych w wyniku diagnozowania stanu technicznego sieci wodociągowej i wymiany niesprawnej armatury oraz odcinków sieci o dużej awaryjności, które są przyczyną przerw w dostawie wody, jej ubytków, okresowego pogorszenia jakości i strat ekonomicznych,

c) rozwój sieci wodociągowej w gminie z wykorzystaniem istniejących wodociągów:

- w Jaświłach w zakresie umożliwiającym podłączenie do niej całej zwartej zabudowy mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej istniejącej i projektowanej oraz w miarę zgłaszanych potrzeb zabudowy rozproszonej,

- podłączenie Szacił poprzez przedłużenie sieci wodociągowej z miejscowości Radzie,

- podłączenie miejscowości Brzozowa II do wodociągu Mikicin i połączenie z siecią wodociągową w Bobrówce zasilaną z wodociągu Jaświły,

- w miarę zgłaszanych potrzeb do rozproszonych gospodarstw kolonijnych,

- na potrzeby potencjalnego rozwoju poszczególnych wsi i turystyki.

2) Propozycje rozwoju sieci wodociągowej pokazane w części graficznej studium są orientacyjne i mogą ulec zmianom w trakcie szczegółowych analiz projektowych.

3) Wprowadzenie w trybie planowania miejscowego ustalonych stref ochrony pośredniej ujęcia wody w Jaświłach i Dolistowie i przestrzegania zakazów podanych w pkt. 6.1.5. "Uwarunkowań".

4) Utrzymanie w należytym stanie technicznym z możliwością sprawnego uruchomienia eksploatacyjnego dla ewentualnych potrzeb obrony cywilnej istniejących studni wierconych określonych w punkcie 6.1.7. "Uwarunkowań". Likwidację studni każdorazowo należy uzgodnić z organem do spraw obrony cywilnej.

2.6.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków sanitarnych.

1) Przyjmuje się rozdzielczy system kanalizacji tj. niezależny system kanalizacji sanitarnej do odprowadzenia ścieków bytowo - gospodarczych i produkcyjnych do oczyszczalni ścieków i oddzielny dla kanalizacji deszczowej, z urządzeniami podczyszczającymi, do odprowadzenia wód opadowych z terenów zabudowanych.

2) Istniejące oczyszczalnie ścieków w Jaświłach i Dolistowie winny być utrzymywane w należytym stanie technicznym i właściwie eksploatowane. Z chwilą zbliżania się ilości dopływających ścieków do przepustowości oczyszczalni, dokonać jej rozbudowy.

3) Dalszy rozwój scentralizowanych systemów kanalizacji sanitarnej na terenie gminy powinien być rozwiązywany z uwzględnieniem następujących kryteriów:

- w miejscowościach o największym w skali gminy procencie ludności w ogóle, a produkcyjnej w szczególności, a także o najprężniejszej gospodarce, co stworzy większe, niż w innych wsiach, szansę na uzyskanie od mieszkańców partycypacji finansowych w kosztach inwestycji, a także najefektywniejsze jej wykorzystanie,

- w miejscowościach, w których zlokalizowane są lub będą zakłady obsługi ludności, generujące znaczne w skali lokalnej ilości ścieków sanitarnych takie jak: szkoła, ośrodek zdrowia, zlewnia mleka,

- w miejscowościach leżących w strefie ochronnej Biebrzańskiego Parku narodowego,

- w miejscowościach, w których przewiduje się rozwój mieszkalnictwa, sektora gospodarczego, turystyki.

4) Rozwój scentralizowanych systemów kanalizacji sanitarnej w/g kryteriów podanych w punkcie 3).

a) Budowa kanalizacji sanitarnej w poszczególnych wsiach i odprowadzenie ścieków za pośrednictwem ewentualnych przepompowni do oczyszczalni:

- w Dolistowie z realizacją w kolejności: Zabiele, Mikicin, Brzozowa l, Dzięciołowo,

- w Jaświłach z realizacją w kolejności: Romejki, Bobrówka, Mociesze, Rutkowskie Duże, Szpakowe, Bagno,

- w pozostałych miejscowościach o zwartej zabudowie przyjęcie sposobu rozwiązania gospodarki ściekowej, czy w oparciu o zbiorczą kanalizację sanitarną z przetłoczeniem ścieków do najbliższej skanalizowanej wsi, czy przyjmując budowę indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków, powinno być poprzedzone szczegółową analizą techniczno - ekonomiczną.

5) Podjęcie decyzji co do budowy kanalizacji sanitarnej w danej wsi wymagać będzie każdorazowo:

- sondażu wśród mieszkańców co do chęci i możliwości partycypacji w kosztach budowy,

- rozeznania możliwości uzyskania zewnętrznego wsparcia finansowego,

- wyznaczenie lokalizacji, przepompowni i kanałów sanitarnych w trybie planowania miejscowego (w części graficznej studium pokazano kierunek odprowadzenia ścieków do oczyszczalni).

6) Na obszarach zabudowy rozproszonej, w której nieracjonalna jest budowa systemów scentralizowanych, przewiduje się preferowanie indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków w budownictwie mieszkaniowym, a dla ewentualnych zakładów produkcyjnych kontenerowe oczyszczalnie ścieków. Należy dążyć do eliminowania odprowadzania ścieków do szczelnych zbiorników bezodpływowych, gdyż jest to rozwiązanie uciążliwe dla użytkowników i nie zapewnia ochrony środowiska, zwłaszcza wód gruntowych. Zbiorniki szczelne należy traktować jako rozwiązanie przejściowe, na terenach jeszcze nieuzbrojonych, ale przewidzianych do objęcia kanalizacją zbiorczą.

7) Wywóz ścieków z urządzeń lokalnych, których ilość będzie maleć w miarę porządkowania gospodarki ściekowej w gminie, przewiduje się do punktu zlewnego przy oczyszczalni w Jaświłach.

8) W długofalowym procesie porządkowania gospodarki ściekowej w gminie, szybki postęp techniczny w dziedzinie oczyszczania ścieków może zaowocować rozwiązaniami dziś nieprzewidywalnymi, a pozwalającymi oczyścić ścieki znacznie mniejszymi nakładami finansowymi, niż jest to możliwe przy obecnie znanych technologiach.

2.6.3. Gospodarka odpadami stałymi.

1) Stworzenie systemu gromadzenia, usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych w sposób gwarantujący ochronę środowiska i maksymalne wykorzystanie składników użytkowych, odpowiadającego nowym przepisom prawnym, uwzględniających wymogi Unii Europejskiej, wymagać będzie:

a) budowy nowego gminnego wysypiska odpadów stałych na terenie wiejskiego wysypiska w Dolistowie i jego prawidłowej eksploatacji,

b) rekultywacji istniejącego gminnego wysypiska w Jaświłach, które znajduje się w strefie ochronny pośredniej ujęcia wody,

c) opracowania specjalistycznego projektu techniczno - organizacyjnego systemu gospodarki odpadami i wprowadzenia go w życie,

d) wprowadzenia obowiązku zorganizowanego wywozu odpadów stałych ze wszystkich terenów zabudowanych poprzez wyposażenie gospodarstw w pojemniki lub worki, albo ustawienie we wsiach kontenerów na odpady stałe,

e) przygotowania organizacyjnego systemu selektywnej zbiórki odpadów z wydzieleniem surowców wtórnych i odpadów niebezpiecznych,

f) przeprowadzenia kampanii promocyjnej systemu selektywnej zbiórki odpadów,

g) wprowadzenia w gminie selektywnej zbiórki odpadów, uwzględniając w pierwszej kolejności większe miejscowości: Jaświły, Dolistowo Stare, Dolistowo Nowe, Zabielę, Brzozowa, Mikicin, Bobrówka,

h) wybrania przedsiębiorstwa zajmującego się obsługą selektywnej zbiórki odpadów z ustaleniem zadań jakie będą do niego należały,

i) prowadzenia w sposób ciągły pracy ze społeczeństwem, szczególnie z dziećmi i młodzieżą, w zakresie propagowanego systemu selektywnej zbiórki odpadów stałych,

j) tworzenia warunków i zachęt do rozwoju lokalnego przetwarzania surowców wtórnych.

2) Specjalistyczny projekt techniczno - organizacyjny systemu usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych, wykonany na zlecenie gminy powinien w szczególności określić:

- mankamenty funkcjonowania dotychczasowego systemu i wstępne opinie mieszkańców co do kierunków jego zmian,

- prognozę co do ilości i składu odpadów, w tym ilości i rodzaj odpadów do recyklingu,

- określenie systemu zbiórki odpadów w miejscu wytwarzania tj.,

rozwiązanie wielopojemnikowe, w których ilość pojemników uzależniona jest od ilości zebranych asortymentów surowców wtórnych (makulatura, metal, szkło, tworzywa sztuczne, tekstylia) oraz odpadów do unieszkodliwiania przez przedsiębiorstwa specjalistyczne i odpadów, których nie można wykorzystać gospodarczo,

rozwiązanie dwupojemnikowe - surowce wtórne i odpady do unieszkodliwiania w jednym pojemniku z późniejszą segregacją w zbiornicy odpadów i w drugim pojemniku do wywiezienia na składowisko odpadów,

- celowość ekonomiczną i techniczną bezpośredniego odbioru selekcjonowanych odpadów w miejscu wytwarzania i transportu surowców wtórnych do zbiornicy odpadów, a odpadów, których nie można wykorzystać gospodarczo, na składowisko gminne, albo zastosowanie kontenerów we wsiach z okresowo transportowanymi odpadami (w większych ilościach) do zbiornicy odpadów lub na składowisko w zależności od ich rodzaju,

- w przypadku wariantu z kontenerami ich lokalizację z uwzględnieniem: maksymalnej dostępności, w ruchliwych punktach - obok szkół, zakładów usługowych, handlowych itp.,

- określenie ilości i lokalizację zbiornic odpadów z wykorzystaniem, tam gdzie to jest możliwe i racjonalne, niezagospodarowanych terenów usługowych rolnictwa, bądź wyznaczenia nowych w planie miejscowym,

- określenie niezbędnego wyposażenia zbiornic odpadów,

- określenie warunków techniczno - ekonomicznych do ewentualnego lokalnego przetwarzania surowców wtórnych oraz zachęt do rozwoju tego typu działalności,

- koszty przedsięwzięcia, sposób jego finansowania z uwzględnieniem środków pozyskiwanych z zewnątrz i efektywności użytkowej,

- harmonogram realizacji przedsięwzięcia z uwzględnieniem etapowania i rozwiązań przejściowych.

3) System selektywnej zbiórki odpadów stałych.

Przygotowanie organizacyjne systemu selektywnej zbiórki odpadów wymagać będzie podjęcia przez samorząd gminy uchwały o wprowadzeniu tego systemu i uchwalenia "Regulaminu gospodarki odpadami", który przede wszystkim powinien określić:

- rodzaj pojemników, jakie powinny być stosowane w systemie,

- miejsce lokalizacji pojemników,

- asortymenty surowców wtórnych oraz odpadów do unieszkodliwiania, jakie powinny być selektywnie odzyskiwane,

- sposób usuwania odpadów wielkogabarytowych (czy mieszkańcy we własnym zakresie wywożą do zbiornic odpadów, czy następuje zbiórka odpadów wystawionych przed posesję w określonych dniach),

- graniczną częstotliwość wywozu pojemników z odpadami,

- co należy robić z odpadami niezagospodarowanymi,

- zadania i odpowiedzialność przedsiębiorstw obsługujących system,

- opłaty za wywóz i utylizację odpadów z uwzględnieniem zachęt do selektywnej zbiórki odpadów,

- obowiązki mieszkańców, administracji budynków mieszkalnych i innych podmiotów gospodarczych objętych systemem,

- sankcje administracyjne i ekonomiczne w przypadku niewłaściwego wypełniania zadań przez uczestników selektywnej zbiórki odpadów.

4) Zadania przedsiębiorstwa zajmującego się obsługą systemu gospodarki odpadami w gminie:

- współudział w organizowaniu systemu,

- zawieranie umów z mieszkańcami, zobowiązujących do selektywnego zbierania i odstawiania odpadów,

- rozstawianie pojemników do selektywnej zbiórki odpadów - zgodnie z regulaminem,

- dostarczanie mieszkańcom worków do selektywnej zbiórki,

- systematyczne odbieranie worków z zebranymi odpadami w cyklach określonych w zawartych umowach,

- systematyczna wymiana pojemników z zebranymi odpadami na puste,

- ewidencjonowanie odbieranych worków i pojemników z wyselekcjowanymi surowcami wtórnymi i odpadami do unieszkodliwiania,

- wystawianie mieszkańcom rachunków za wywóz i utylizację odpadów, jeśli koszty nie są wliczone w cenę worka lub w podatek,

- segregowanie surowców wtórnych oraz odpadów do unieszkodliwienia na poszczególne odmiany,

- wywóz zebranych surowców wtórnych i odpadów do zakładów przetwarzających surowce wtórne bądź na wysypisko,

- nadzorowanie i kontrolowanie prawidłowości selektywnego gromadzenia odpadów przez mieszkańców,

- obsługa rejonowych zbiornic odpadów,

- zgłaszanie w gminie wniosków o ewentualne sankcje wobec mieszkańców, którzy nie przestrzegają regulaminu gospodarki odpadami,

- okresowe konserwacje i czyszczenie pojemników we własnym zakresie, bądź przez przedsiębiorstwa usług,

- zabezpieczenie składowanych odpadów przed zamoczeniem, spaleniem, zabrudzeniem, a surowców wtórnych dodatkowo przed kradzieżą,

- poszukiwanie odbiorców surowców wtórnych oraz zakładów utylizacyjnych pozostałe odpady,

- zgniatanie i belowanie surowców wtórnych i pozostałych odpadów przeznaczonych do dłuższego transportu,

- zawieranie umów z odbiorcami na dostawę surowców wtórnych i utylizację pozostałych odpadów,

- ewentualne prowadzenie procesów uzdatniających i przetwarzających odpady - surowce wtórne,

- ewentualna eksploatacja gminnego składowiska.

2.6.4. Elektroenergetyka.

1) Dostosowanie systemu do potrzeb wynikających z długofalowego rozwoju zagospodarowania województwa i gminy oraz dostarczenie energii w normatywnym standardzie jakościowym i ilościowym w sposób ciągły wymagać będzie:

- budowy odcinków linii SN 15 kV Brzozowa - Skindzierz oraz Brzozowa - kol. Brzozowa w celu poprawy układu funkcjonalnego średniego napięcia na obszarze gminy Jaświły i Korycin,

- remontu odcinka linii SN 15 KV Zabiele - Karpowicze,

- budowy i remontu stacji transformatorowych we wsiach Bobrówka i Brzozowa, Bagno, Rutkowskie i Jaświły,

- modernizacji linii SN 15 kV i NN w miejscach remontu lub budowy w/w stacji transformatorowych,

- utrzymanie należytej sprawności istniejących urządzeń elektroenergetycznych.

Zestawienie i zakres prac zakładanych przez ZEB S.A. przedstawia tabela:

Tabela 59.

Lp.	Wieś	Stacje transformatorowe				linie elektroenergetyczne
		do demo ntażu	do remontu	projekt.	do przeniesie -nią	SN 15 RV		NN
		do demo ntażu	do remontu	projekt.	do przeniesie -nią	remont	proj.	remont	proj.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1.	Jaświły	1		1			+		+
2.	Rutkowskie					+			+
3.	Bagno kol. III		1			+		+
4.	Bagno kol. II		1			+		+
5.	Bagno kol. I						+	+
6.	Bobrówka w. 258		1	1		+	+	+	+
7.	Bobrówka w. 726				1	+		+
8.	Brzozowa w. 715			1	1	+	+	+	+
9.	Brzozowa w. 716			1	1	+	+	+	+
10.	Brzozowa w. 717			1	1	+	+	+	+

2) Zmniejszenie uciążliwości urządzeń systemu energetycznego.

Wymagać to będzie:

- budowy linii elektroenergetycznych w sposób niekolizyjny z długofalowym rozwojem osadnictwa oraz chronionymi elementami środowiska przyrodniczego,

- preferowanie rozwiązań technicznych powodujących zmniejszenie zajętości terenu przez urządzenia elektroenergetyczne,

- zachowanie linii zabudowy zgodnych z obowiązującymi przepisami od urządzeń elektroenergetycznych istniejących i projektowanych.

2.6.5. Gazownictwo.

Zapewnienie dostaw gazu ziemnego dla wszystkich wsi gminy jest podstawową przesłanką rozwoju systemu województwa. Szacuje się, że docelowy pobór roczny energii w gminie wynosić będzie: 5,19 mln m³/rok, a moc [pobór szczytowy]: dolina 0,11, szczyt 1,22 tyś. m³/h

Główne elementy realizacji systemu gazowniczego w gminie, zapewniające dostawę odpowiedniej ilości gazu ziemnego, to budowa:

- gazociągu magistralnego wysokiego ciśnienia Mońki - Jaświły - Dąbrowa Białostocka,

- stacji redukcyjno - pomiarowej l°,

- wewnętrznej gminnej sieci średniego ciśnienia. Wobec braku definitywnych rozstrzygnięć co do kierunku zasilania w gaz ziemny północnych gmin byłego województwa białostockiego (w tym również gminy Jaświły) zakłada się, że gazociąg w/c będzie realizowany od strony Moniek.

2.6.6. Ciepłownictwo.

Podstawowe kierunki rozwoju ciepłownictwa w gminie to:

- sukcesywne zwiększanie udziału proekologicznych nośników energetycznych dla zmniejszenia zanieczyszczeń środowiska, takich jak: gaz, energia elektryczna, olej opałowy,

- zmniejszenie strat cieplnych w konstrukcjach nowych budynków i poprzez modernizację starych o złych warunkach termoizolacyjnych,

- wprowadzenie nowych rozwiązań technicznych i technologicznych dla nośników energetycznych określonych wyżej, zwiększających efektywność ich wykorzystania oraz ułatwiających obsługę i zmniejszających w efekcie koszty eksploatacji. Dotyczy to instalacji wewnętrznych grzewczych, a w szczególności sprawności kotłów energetycznych i różnych rodzajów instalacji grzewczych, a także stopnia automatyzacji obsługi oraz sprawności dostaw nośników energetycznych. Główne zadania w zakresie rozwoju ciepłownictwa to:

a) kontrola i restrykcje w stosunku do emiterów najcięższych ponadnormatywnych zanieczyszczeń energetycznych,

b) propagowanie stosownych dociepleń budynków istniejących i projektowanych,

c) propagowanie najnowszych osiągnięć techniki ciepłowniczej w zakresie instalacji wewnętrznych dla gazu, oleju opałowego itp.,

d) propagowanie i ewentualna realizacja proekologicznych rozwiązań ciepłowniczych niekonwencjonalnych (baterie słoneczne, elektrownie wiatrowe, itp.),

e) rozwój ciepłownictwa w oparciu o system gazowniczy.

W miarę rozwoju systemu gazowniczego w pierwszej kolejności modernizacją instalacji ciepłowniczych należy obejmować obiekty i urządzenia komunalne o stosunkowo znacznym zużyciu ciepła, jak: szkoły, ośrodki zdrowia, obiekty kultury i inne obiekty o charakterze produkcyjnym.

2.6.7. Telekomunikacja.

Dostosowanie systemu do potrzeb wynikających z rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy oraz utrzymanie standardu usług telekomunikacyjnych na odpowiednim poziomie wymagać będzie:

- utrzymania sprawnego funkcjonowania istniejących sieci i urządzeń telekomunikacyjnych,

- rozbudowy linii rozdzielczych i abonenckich na nowych terenach zainwestowania,

- budowy linii kablowej światłowodowej relacji Dolistowo - Goniądz,

- utrzymania istniejących pasów ochronnych pod urządzenia radiokomunikacji i teletransmisji relacji RTCN Krynice gm. Dobrzyniewo Kościelne - SLR Kamień - k/Sztabina.

2.7. Obrona cywilna i ochrona przeciwpożarowa.

W gospodarce przestrzennej gminy należy stosować następujące zasady służące zabezpieczeniu potrzeb obrony cywilnej i ochrony przeciwpożarowej.

2.7.1. Obrona cywilna.

a) w rejonach budownictwa wielorodzinnego należy przewidywać rezerwę terenów pod budowle ochronne (schrony, ukrycia, szczeliny),

b) w budynkach przemysłowych, usługowych, użyteczności publicznej, mieszkalno -usługowych i mieszkalnych - należy na etapie sporządzania planów realizacyjnych przewidzieć schrony i ukrycia,

c) w rejonach budownictwa jednorodzinnego należy przewidywać ukrycia typu II wykonane w budynkach przez mieszkańców we własnym zakresie w okresie podwyższonej gotowości obronnej Państwa,

d) bez względu na typ zabudowy należy projektować awaryjne studnie wody pitnej (7,5 l na osobę / dobę). Odległość studni od budynków mieszkalnych lub zgrupowań ludności powinna wynosić najwyżej 800 m,

e) istniejące studnie powinny być zabezpieczone przed likwidacją i przystosowane do sprawnego uruchomienia i eksploatacji w sytuacjach kryzysowych,

f) oświetlenie zewnętrzne (ulice, zakłady pracy) należy przystosować do zaciemnienia i wygaszenia,

g) należy uwzględnić system alarmowania i powiadamiania mieszkańców w

wypadku zagrożeń poprzez syreny alarmowe przyjmując promień słyszalności

syreny do 300 m, h) układ projektowanych i modernizowanych dróg i ulic powinien spełniać

następujące warunki:

- szerokość ulicy powinna uniemożliwić ewentualne zagruzowanie,

- powinny być połączenia z traktatami przelotowymi - zapewniające sprawną ewakuację ludności w okresie zagrożenia,

- należy wyznaczyć trasy przejazdu dla pojazdów z toksycznymi środkami

przemysłowymi, i) przy opracowaniu miejscowych planów wsi, osiedli w skali 1:1000 należy na

przedsięwzięcia obrony cywilnej wykonać aneks do planu,

j) należy zachować istniejące lub projektowane obiekty obrony cywilnej nie dopuszczając do ich likwidacji,

k) wszelkie plany zagospodarowania przestrzennego należy przed ich uchwaleniem przez Radę Gminy uzgadniać z Wydziałem Zarządzania Kryzysowego, Ochrony Ludności i Spraw Obronnych Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku.

2.7.2. Ochrona przeciwpożarowa.

a) należy zachować istniejące obiekty Ochotniczych Straży Pożarnych,

b) przy realizacji sieci wodociągowej należy przewidywać na terenach zabudowanych odpowiednią ilość hydrantów dla celów przeciwpożarowych w odległości ok. 100 m od siebie,

c) przy projektowaniu i modernizacji obiektów przemysłowych i usługowych należy przewidywać drogi pożarowe - dostępne do obiektów,

d) dla nowoprojektowanych i modernizowanych budynków mieszkalnych i innych należy przewidywać niepalne pokrycia dachów,

e) należy dążyć do eliminacji palnych pokryć dachów na istniejących budynkach,

f) wszystkie budynki mieszkalne i niemieszkalne powinny posiadać instalacje

odgromowe.

Przedsięwzięcia wymienione pod literami a,b,c,d powinny być uzgodnione z Powiatową Komendą Państwowej Straży Pożarnej.

2.8. Kierunki działań i zadania władz samorządowych w celu realizacji polityki przestrzennej gminy.

Rozwój lokalny powinien być rozumiany jako kompleks pozytywnych przeobrażeń jakościowych dotyczących obszaru gminy w zakresie życia ludności tu zamieszkałej.

Szeroko pojęty rozwój gminy jest procesem złożonym, ukierunkowanym na wykorzystanie zasobów ludzkich, potencjału produkcyjnego i usługowego oraz struktur instytucjonalnych.

W celu realizacji założonej polityki przestrzennej gminy władze samorządowe powinny:

a) być rzeczywistym gospodarzem obszaru gminy i zajmować się wszystkimi składnikami gospodarki gminy, niezależnie od charakteru własności i rozwiązań instytucjonalnych,

b) odpowiadać za rozwój gminy, nie ograniczając się jedynie do działań doraźnych, lecz zajmować się również tworzeniem i realizacją strategii rozwoju,

c) realizować zadania, do których jest powołana (zaspokojenie potrzeb wspólnoty gminnej), nie tylko swoimi bezpośrednimi przedsięwzięciami, lecz także za pośrednictwem działań i innych podmiotów innych, a więc ogółu podmiotów gospodarujących na terenie gminy. Władza gminna ma za zadanie kształtować zachowania podmiotów gospodarczych pod kątem osiągania założonych celów strategii rozwoju gminy.

Zadaniem gminy służącym osiągnięciu celu jest przede wszystkim ożywienie (poprawa) gospodarki i tworzenie klimatu do lokalizacji i dobrego funkcjonowania podmiotów gospodarczych w gminie. Realizacja zadań władz lokalnych może się odbywać poprzez:

- działania własne zmierzające do lokalizacji przedsięwzięć inwestycyjnych kapitału zewnętrznego na terenie gminy (w tych działaniach niezbędny jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, by móc oferować tereny lub obiekty pod zainwestowanie),

- stwarzanie ułatwień dla istniejących i nowo powstających firm - zwłaszcza w

początkowym okresie działania podmiotów gospodarczych.

bszarzeow w realizacji polityki przestrzennej gminy są:

a) polityka finansowa realizowana w bszarze gminy (świadome stwarzanie ulg w podatkach, zróżnicowane opłaty za korzystanie ze środowiska),

b) współpraca z władzami regionalnymi,

c) skuteczne funkcjonowanie instytucji wspierających biznes,

d) programy rozwoju, w tym miejscowy polan zagospodarowania bszarzeowych,

bszarzeowych) kontrakt zawarty między gminą a organami Państwa (może być zawarta umowa między gminą a Wojewodą z udziałem podmiotów bszarzeowyc w sprawie pomocy gminie w rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, upiększania wsi, budowy urządzeń bszarzeowy, budowy sieci bszarzeowych, itp.).

2.9. Cele i kierunki polityki przestrzennej Państwa na obszarze gminy Jaświły.

2.9.1. Cele j kierunki polityki przestrzennej

a) Ochrona i kształtowanie środowiska poprzez:

Zachowanie podstawowych elementów systemu przyrodniczego województwa.

Zachowanie obszarów i obiektów prawnie chronionych.

Ochrona środowiska oraz warunków życia i zdrowia ludzi.

b) Ochrona dóbr kultury poprzez zapewnienie utrzymania obiektów zabytkowych gwarantujących utrzymanie ich w dobrym stanie technicznym.

c) Rozwój turystyki i wypoczynku poprzez:

- tworzenie warunków do rozwoju turystyki krajoznawczej i specjalistycznej,

- prowadzenie akcji na rzecz organizacji i wypoczynku na terenach wiejskich, w zagrodach rolniczych tj. agroturystyki.

d) Polityka rozwoju rolnictwa.

Gmina Jaświły należy i należeć będzie do l rejonu agrarnego - północno -zachodniego, charakteryzującego się głównie uprawą zbóż, ziemniaków i roślin przemysłowych oraz chowem trzody chlewnej i bydła.

e) Doskonalenie funkcjonowania i poprawa warunków komunikacyjnych poprzez:

- dostosowanie stanu technicznego dróg do zmieniających się potrzeb komunikacyjnych,

- zapewnienie w pierwszej kolejności połączeń komunikacyjnych między sąsiednimi gminami drogami o nawierzchni twardej ulepszonej.

f) W zakresie energetyki i telekomunikacji:

- w celu dostosowania systemu elektroenergetycznego do potrzeb wynikających z długofalowego rozwoju zagospodarowania województwa, stworzenia warunków sprawnego i niezawodnego funkcjonowania systemu, zapewnienia zaspokojenia potrzeb odbiorców w sposób ciągły - na terenie gminy zakłada się modernizację i rozbudowę sieci SN 15 kV,

- w celu zapewnienia zaopatrzenia w gaz odbiorców zakłada się budowę gazociągu w/c relacji Lipsk - Dąbrowa Białostocka - Suchowola - Jaświły -Jasionóweczka wraz ze stacją redukcyjno - pomiarową l° w Jaświłach,

- utrzymanie istniejących urządzeń ciepłowniczych oraz modernizacja urządzeń w kierunku poprawy efektywności funkcjonowania i zmniejszenia uciążliwości dla środowiska poprzez zastosowanie ekologicznych paliw.

9) Polityka przestrzenna województwa w zakresie gospodarki wodnej, ściekowej i odpadami zakłada:

- ochronę zasobów wód podziemnych stanowiących źródło zaopatrzenia mieszkańców w wodę,

- uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenach wiejskich, w których zakłada się zwodociągowanie 100% wsi, z priorytetem w miejscowościach: gminnej i leżących w strefie ochronnej Biebrzańskiego Parku Narodowego,

- rozwiązanie problemu gospodarki odpadami stałymi na terenach wiejskich leżących w strefie ochronnej Biebrzańskiego Parku Narodowego.

2.9.2. Zadania służące realizacji ponadlokalnych i lokalnych celów publicznych wynikających z polityki przestrzennej.

1. Zabezpieczenie w planach miejscowych warunków funkcjonowania elementów systemu przyrodniczego województwa: doliny rzeki Biebrzy, Brzozówki i innych mniejszych cieków oraz kompleksów leśnych.

2. Wykonanie Planu Ochrony Biebrzańskiego Parku Narodowego.

3. Sukcesywne zalesianie gruntów marginalnych zgodnie z granicami polno -leśnymi.

4. Utrzymanie nienaruszalnych przepływów biologicznych rzek: Biebrzy, Brzozówki i innych cieków.

5. Odprowadzanie do wód powierzchniowych i gruntowych ścieków sanitarnych i przemysłowych oczyszczonych w stopniu zapewniającym utrzymanie obowiązującej klasy czystości wód.

6. Określenie zasad ochrony i zagospodarowania terenów stanowiących główny zbiornik wód podziemnych (G.Z.W.P.).

7. Zwiększenie udziału proekologicznych paliw w ciepłownictwie scentralizowanym i indywidualnym.

8. Określenie zasad i warunków sytuowania nowej zabudowy w stosunku do dróg o znacznej uciążliwości akustycznej.

9. Utrzymanie urządzonego gminnego wysypiska śmieci.

10. Rewaloryzacja zabytkowego parku oraz działania na rzecz znalezienia najwłaściwszego użytkowania zespołu dworskiego w Mikicinie.

11. Organizacja na terenie gminy placówek opieki społecznej między innymi poprzez wykorzystanie istniejących niezagospodarowanych obiektów.

12. Realizacja bazy turystycznej, w tym agroturystyki, w miejscowościach położonych na obrzeżu Biebrzańskiego Parku Narodowego.

13. Racjonalne wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej, ochrona przed nieuzasadnionym przeznaczeniem gruntów III i IV klas na cele nierolnicze.

14. Utrzymanie tendencji do powiększania obszaru gospodarstwa indywidualnego.

15.Tworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy na wsi, umożliwiających zagospodarowanie nadwyżek siły roboczej.

16. Wspieranie tworzenia firm 'specjalistycznych zaopatrzenia i zbytu produkcji rolniczej oraz usług mechanizacyjnych.

17. Modernizacja w pierwszej kolejności dróg powiatowych 03212, 03222 i 03223, stanowiących połączenia pomiędzy sąsiednimi gminami.

18. Budowa gazociągu Suchowola - Jaświły - Jasionóweczka wraz ze stacją redukcyjno - pomiarową l°.

19. Wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego gminy obszaru Głównego Zbiornika Wód podziemnych pradoliny rz. Biebrzy - GZWP 217 i ustalonych zasad gospodarowania na tych terenach.

20. Ustalenie stref ochronnych ujęć wodociągów wiejskich i wprowadzenie ich do planu zagospodarowania przestrzennego gminy.

21. Budowa kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków w zwodociągowanych wsiach, z priorytetem w miejscowościach: gminnej Jaświły i leżących w strefie ochronnej Biebrzańskiego Parku Narodowego.

22. Wprowadzenia kontenerowych składowisk przejściowych w poszczególnych wsiach z wywozem na zorganizowane składowisko gminne.

Metryka strony

Udostępniający: Urząd Gminy w Jaświłach

Wytwarzający/odpowiadający: Ryszard Prolan

Wprowadzający: Ryszard Prolan

Data modyfikacji: 2003-10-08

Opublikował: Ryszard Prolan

Data publikacji: 2003-10-08

Drukuj do PDF

Drukuj

Urząd Gminy Jaświły

Studium uwarunkowan i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jaświły

6.1.3. Stan zwodociagowania poszczególnych wsi w gminie na koniec 1998r.

6.1.5. Pozwolenia wodnoprawne i ustalone strefy ochronne komunalnych ujęć wody.