Uchwała Nr XXXIX/254/23
Rady Gminy Jaświły

z dnia 29 grudnia 2023 r.

o przyjęciu Gminnego Programu Wspierania Rodziny w Gminie Jaświły na lata 2024 - 2026

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990    r. o samorządzie gminnym (Dz. U.  z 2023 r. poz. 40, 572, 1463 i 1688) oraz art. 176 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2023r. poz. 1426 i 1429) uchwala się, co następuje:

• 1. Przyjmuje się Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Jaświły na lata 2024 – 2026 stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
• 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Jaświły.
• 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

 

 

Przewodniczący Rady Gminy Robert Wojtkielewicz

 

Załącznik do uchwały Nr XXXIX/254/23
Rady Gminy Jaświły
z dnia 29 grudnia 2023 r.

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY
W GMINIE JAŚWIŁY
NA LATA 2024 – 2026

WPROWADZENIE

 

   Rodzina jako podstawowa komórka społeczna jest początkiem i źródłem autentycznych kontaktów międzyludzkich, powstawania pierwszych więzi, pierwszą grupą, w którą wstępujemy od momentu przyjścia na świat.

   Rodzina jest najważniejszym środowiskiem dla dziecka, które kształtuje jego osobowość, system wartości i w konsekwencji stanowi o jakości jego przyszłego życia. Sprawowanie władzy rodzicielskiej polega na opiece i wychowywaniu dziecka, na dbałości o jego prawidłowy rozwój, edukację oraz zdrowie. Rodzice powinni w szczególności chronić interes dziecka oraz realizować w praktyce zasadę ochrony jego dobra. Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny zagraża obecnie szereg czynników, których oddziaływanie czyni daną rodzinę dysfunkcyjną, czyli taką, która nie potrafi sprostać swoim obowiązkom wobec dzieci.

   Problemy występujące w rodzinie często są złożone i wymagają interdyscyplinarnych rozwiązań. Choroba alkoholowa rodziców, przemoc w rodzinie, niewydolność w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych, to główne problemy dezorganizujące życie rodzin, którym często towarzyszy również problem ubóstwa czy długotrwałego bezrobocia.

W świetle ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej praca z rodziną w jej miejscu zamieszkania, wspieranie jej w problemach, profilaktyka winny być priorytetem działań prowadzonych na terenie gminy. Chodzi o to, by stworzyć możliwość reagowania na problemy rodzin zmarginalizowanych w momencie, kiedy zauważalne są pierwsze sygnały nieradzenia sobie z pełnieniem ról przypisanych w danej rodzinie. Taka wczesna interwencja stwarza szansę efektywnej pomocy.

   Rodziny dysfunkcyjne wymagają stałego monitorowania przez pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych, pracowników ochrony zdrowia, policji, kuratorów sądowych i przedstawicieli innych instytucji, które mają kontakt z rodziną oraz podejmowania działań na rzecz rodziny w oparciu o sprecyzowany plan działania.

   Praca z rodziną przedstawicieli służb społecznych powinna być połączona ze wsparciem ze strony środowiska, w tym również bliższych i dalszych krewnych oraz aktywnością własną ze strony rodziny. Ponadto praca z rodziną powinna być prowadzona przez odpowiednio przygotowaną kadrę, kompetentną i obiektywną.

   Każda forma pomocy rodzinie jest ważna, ale należy zwrócić szczególną uwagę na rolę asystenta rodziny, gdyż to właśnie on jest osobą, która wspiera rodziny w przezwyciężaniu trudności związanych z opieką i wychowaniem małoletnich dzieci. Asystent rodziny ułatwia rodzinom wypełnianie ról społecznych, w celu doprowadzenia do osiągnięcia fundamentalnej stabilizacji życiowej. Stara się nie dopuścić do umieszczenia dzieci poza rodziną w placówkach opiekuńczo-wychowawczych lub rodzinach zastępczych. W przypadku, gdy dzieci znajdują się pod pieczą zastępczą, rolą asystenta jest podjęcie działań na rzecz ich jak najszybszego powrotu do rodziny.

   Zawarte w niniejszym programie propozycje pomocowe wspierają rodzinę w prawidłowym wypełnianiu funkcji. Założeniem Programu jest wspieranie rodziny naturalnej już na etapie, gdy problemy się zaczynają oraz eliminowanie takich sytuacji kiedy dziecko musi opuścić rodzinę.

 

UWARUNKOWANIA PRAWNE PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ

1) ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

2) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,

3) ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej,

4) ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy,

5) ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”.

DIAGNOZA SYTUACJI RODZIN W GMINIE JAŚWIŁY

Rodziny z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi stanowią znaczną część klientów pomocy społecznej. Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy się z dysfunkcjami takimi jak: uzależnienia, przemoc domowa, zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, małżeńskich i zawodowych.

Problemy społeczne w Gminie Jaświły rozwiązuje przede wszystkim Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, przy współpracy ze szkołami, Komendą Powiatową Policji w Mońkach, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Mońkach, Sądem Rejonowym w Białymstoku, kuratorami sądowymi, zespołem interdyscyplinarnym.

Gminę Jaświły według stanu na dzień 31 grudnia 2021 r. zamieszkiwało 4 819 mieszkańców.

W 2021 roku z pomocy społecznej korzystało 129 rodzin.

Tabela Nr 1 – Powody przyznawania świadczeń z pomocy społecznej w 2021 r.

 

Powód trudnej sytuacji życiowej	Liczba Rodzin	Liczba osób w rodzinach
Ubóstwo	75	238
Sieroctwo	0	0
Bezdomność	0	0
Potrzeba ochrony macierzyństwa W tym (z wiersza 4) : Potrzeba ochrony wielodzietności	40   31	227   183
Bezrobocie	19	41
Niepełnosprawność	32	72
Długotrwała lub ciężka choroba	26	69
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych I prowadzenia gospodarstwa domowego – ogółem	12	68
W tym: Rodziny niepełne	4	12
Rodziny wielodzietne	10	63
Przemoc w rodzinie	2	5
Alkoholizm	24	96
Narkomania	0	0
Trudności w przystosowania się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego

 

 

Tabela Nr 2 – Typy rodzin objętych pomocą społeczną w 2021 r.

 

Wyszczególnienie	Liczba rodzin	Liczba osób w rodzinie
Rodziny z dziećmi OGÓŁEM	50	251
o liczbie dzieci : 1	10	34
2	16	64
3	14	74
4	5	34
5	3	23
6	2	22
7 i więcej

Gminę Jaświły według stanu na dzień 31 grudnia 2022 r. zamieszkiwało 4 701 mieszkańców.

W 2022 roku z pomocy społecznej korzystało 118 rodzin.

 

Tabela Nr 1 – Powody przyznawania świadczeń z pomocy społecznej w 2022 r.

 

Powód trudnej sytuacji życiowej	Liczba Rodzin	Liczba osób w rodzinach
Ubóstwo	64	184
Sieroctwo	0	0
Bezdomność	0	0
Potrzeba ochrony macierzyństwa W tym (z wiersza 4) : Potrzeba ochrony wielodzietności	36   24	176   163
Bezrobocie	20	48
Niepełnosprawność	36	82
Długotrwała lub ciężka choroba	20	64
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych I prowadzenia gospodarstwa domowego – ogółem	12	68
W tym: Rodziny niepełne	2	5
Rodziny wielodzietne	10	63
Przemoc w rodzinie	2	5
Alkoholizm	25	112
Narkomania	0	0
Trudności w przystosowania się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego

 

Tabela Nr 2 – Typy rodzin objętych pomocą społeczną w 2022 r.

 

Wyszczególnienie	Liczba rodzin	Liczba osób w rodzinie
Rodziny z dziećmi OGÓŁEM	44	221
o liczbie dzieci : 1	7	28
2	14	66
3	13	69
4	4	25
5	3	13
6	2	16
7 i więcej	1	4

   Głównymi powodami przyznawania pomocy zarówno w 2021 roku, jak i w 2022 roku było: ubóstwo, potrzeba ochrony macierzyństwa, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, alkoholizm.

   W ramach ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Gmina Jaświły współfinansuje pobyt dzieci w pieczy zastępczej.

Na dzień 31 grudnia 2021 roku z terenu Gminy Jaświły 7-ro dzieci przebywało w rodzinach zastępczych, natomiast 1-no dziecko umieszczone zostało w placówce opiekuńczo –wychowawczej. Ogółem wydatki Gminy Jaświły na pokrycie współfinansowania dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w 2021r. wyniosły 57 546,01 zł.

l.p.	wydatki na opiekę i wychowanie dzieci, umieszczonych w pieczy zastępczej	liczba dzieci	wydatki poniesione przez gminę
1.	Placówki opiekuńczo-wychowawcze	1	12 486,01 zł
2.	Rodziny zastępcze	7	45 060,00 zł
ogółem		8	57 546,01

W 2022 roku z terenu Gminy Jaświły również 7-ro dzieci przebywało w rodzinach zastępczych, natomiast 1-no dziecko umieszczone zostało w placówce opiekuńczo –wychowawczej. Ogółem wydatki Gminy Jaświły na pokrycie współfinansowania dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w 2022r. wyniosły 60 042,67 zł.

l.p.	wydatki na opiekę i wychowanie dzieci, umieszczonych w pieczy zastępczej	liczba dzieci	wydatki poniesione przez gminę
1.	Placówki opiekuńczo-wychowawcze	1	14 171,99 zł
2.	Rodziny zastępcze	7	45 870,68 zł
ogółem		8	60 042,67 zł

   Zarówno w 2021 roku jak i w 2022 roku 7 rodzin z terenu Gminy Jaświły, w których zdiagnozowano problemy opiekuńczo-wychowawcze, zostało objętych wsparciem asystenta rodziny. Jedna rodzina do współpracy z asystentem rodziny została zobowiązana Postanowieniem Sądu Rejonowego w Białymstoku, IV Wydziału Rodzinnego i Nieletnich. Pozostałe rodziny objęte zostały asystenturą na wniosek pracowników socjalnych.

 Analiza SWOT

Mocne strony:

- ścisła współpraca z samorządem gminnym oraz powiatem

- doświadczenie, wiedza i kwalifikacje pracowników działających na rzecz rodziny

- praca asystenta rodziny

- realizacja gminnych programów

- interdyscyplinarność realizowanych zadań

- baza instytucji wspierających rodzinę

- działania Zespołu Interdyscyplinarnego i Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

- współpraca z innymi instytucjami wspierającymi rodzinę

- przystąpienie gminy do realizacji rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” finansującego dożywianie dzieci w szkołach i klubach przedszkolaka

- działania profilaktyczne prowadzone w placówkach oświatowych zlokalizowanych na terenie Gminy Jaświły

- bezpłatne poradnictwo specjalistyczne

- opracowanie Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych.

Słabe strony:

- bierna postawa członków rodzin w dokonywaniu zmian i współpracy

- utrzymujące się stereotypy – ukrywanie problemu przez osoby uzależnione i ich rodziny

- niskie kompetencje wychowawcze rodziców, szczególnie w rodzinach, w których występuje niepełnosprawność intelektualna, bądź zaniedbania środowiskowe

- niechęć rodzin do korzystania ze wsparcia instytucjonalnego

- wyuczona bezradność i roszczeniowość rodzin

- brak pozytywnych wzorców osobowych w rodzinach dysfunkcyjnych, odrzucenie autorytetów

- brak funkcjonujących świetlic środowiskowych

- niewystarczająca dostępność do pomocy terapeuty, psychiatry, psychologa

- niedostateczne środki finansowe na zatrudnienie nowych specjalistów.

Szanse:

- edukacja rodziców, zachęcanie do wspólnego spędzania czasu wolnego, wdrażanie różnego rodzaju działań mających na celu wzmacnianie więzi rodzinnych

- wzmocnienie współpracy pomiędzy instytucjami wspierającymi rodzinę

- wsparcie socjalne gwarantujące stabilną sytuację ekonomiczną rodziny

- realizacja programów rządowych oraz możliwość pozyskania funduszy

- aktywizacja osób długotrwale bezrobotnych; udział w szkoleniach zawodowych, prace społecznie użyteczne

- przydzielenie asystenta rodziny celem wzmocnienia funkcji opiekuńczo-wychowawczych dla rodzin przeżywających trudności

- możliwość podnoszenia kwalifikacji przez pracowników działających na rzecz rodziny

- wdrażanie działań mających na celu integrację rodziny, wzmacnianie więzi, a także zachęcanie do wspólnego spędzania czasu wolnego

Zagrożenia:

- powielanie negatywnych wzorców zachowań w rodzinach

- słabnące więzi i tradycje rodzinne

- zarobkowa emigracja rodziców

- uzależnienie członków rodziny od środków odurzających, alkoholu oraz internetu

- narastające zjawisko przemocy wśród dzieci i młodzieży

- zagrożenia płynące w związku z wychowaniem dzieci w rodzinach niepełnych.

- niski poziom świadomości społecznej w zakresie wspierania rodziny

- brak aktywności rodzin w rozwiązywaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych

- znaczący spadek zainteresowania ofertami pracy wykwalifikowanej kadry OPS – niski prestiż zawodowy, niskie wynagrodzenia.

CEL GŁÓWNY

Stworzenie optymalnych warunków do wychowywania dzieci w środowisku rodziny biologicznej oraz wspieranie rodzin dysfunkcyjnych w prawidłowym wypełnianiu obowiązków opiekuńczo- wychowawczych w Gminie  Jaświły. 

CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Rozwijanie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych w rodzinach.
2. Wsparcie ekonomicznej funkcji rodziny.
3. Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej rodzin dysfunkcyjnych.
4. Profilaktyka i interwencja w rodzinach zagrożonych przemocą i uzależnieniami.
5. Podnoszenie kompetencji służb zajmujących się pomocą rodzinie.

ZADANIA I SPOSOBY REALIZACJI POSZCZEGÓLNYCH CELÓW

Rozwijanie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodzin

Lp.	Zadanie i sposób realizacji	Wskaźniki	Realizatorzy
1.	Upowszechnianie korzystania z pomocy specjalistycznej – konsultacje pedagogiczne i wychowawcze dla rodziców, wsparcie psychologiczne.	Liczba konsultacji.	GOPS Jaświły Placówki Oświatowe.
2.               3.	Zapewnienie wsparcia przez asystenta rodziny.               Organizowanie treningów i warsztatów dla rodziców.	Liczba asystentów rodziny i liczba rodzin wymagających wsparcia     Liczba treningów i warsztatów.	GOPS Jaświły               GOPS Jaświły. Placówki oświatowe

Zakładane rezultaty podjętych działań:

1) promowanie i wspieranie organizacji czasu wolnego dla dzieci i rodziców.

2) podniesienie kompetencji rodzicielskich.

3) wzrost świadomości związanej z pełnieniem ról rodzicielskich.

4) wsparcie ekonomicznej funkcji rodziny

Lp.	Zadanie i sposób realizacji	Wskaźniki	Realizatorzy
1.	Zapewnienie pomocy materialnej i rzeczowej rodzinom wymagającym wsparcia (zasiłki okresowe, celowe, pielęgnacyjne, rodzinne, pomoc z funduszu  alimentacyjnego)	Liczba osób korzystających z poszczególnych form wsparcia	GOPS Jaświły
2.	Dożywianie dzieci w szkołach	Liczba dzieci objętych dożywianiem	GOPS Jaświły
3.	Podejmowanie działań na rzecz rodzin wielodzietnych – wydawanie Kart Dużej Rodziny	Liczba wydanych KDR	GOPS Jaświły

Zakładane rezultaty podjętych działań:

1) odniesienie bezpieczeństwa socjalnego.

2) promowanie rodzin wielodzietnych

3) zapobieganie umieszczania dzieci w pieczy zastępczej z powodów socjalno-bytowych.

4) przeciwdziałanie marginalizacji społecznej rodzin dysfunkcyjnych.

Lp.	Zadania i sposób realizacji	Wskaźniki	Realizatorzy
1.	Zabezpieczenie środków na pobyt dziecka w pieczy zastępczej	Kwota zabezpieczonych środków	Gmina Jaświły GOPS Jaświły
2.	Zapewnienie wsparcia asystenta rodziny	Liczba rodzin objętych wsparciem	GOPS Jaświły
3.	Prowadzenie monitoringu dziecka z rodzin zagrożonych wykluczeniem	Liczba dzieci objęta monitoringiem	GOPS Jaświły Policja

Zakładane rezultaty:

1) zmniejszenie liczby dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem trafiających do placówek opiekuńczych.

2) profilaktyka i interwencja w rodzinach zagrożonych przemocą i uzależnieniami.

Lp.	Zadanie i sposób realizacji	Wskaźniki	Realizatorzy
1.	Monitorowanie sytuacji dziecka w rodzinach niepełnych i wielodzietnych	Liczba rodzin niepełnych i wielodzietnych	GOPS Jaświły Placówki oświatowe Placówki zdrowia
2.	Monitorowanie rodzin zagrożonych uzależnieniami, motywowanie i kierowanie na terapię	Liczba rodzin zagrożonych uzależnieniami	GOPS Jaświły Policja GKRPA
3.	Monitorowanie sytuacji dzieci z rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi	Liczba dzieci w rodzinach z problemami opiekuńczo-wychowawczymi	GOPS Jaświły Policja Placówki oświatowe GKRPA Kuratorzy sądowi

Zakładane rezultaty podjętych działań:

1) poszerzenie wiedzy na temat rodzin wymagających pomocy

2) pobór form pomocy do potrzeb rodzin.

3) podnoszenie kompetencji służb zajmujących się pomocą rodzinie.

Lp.	Zadanie i sposób realizacji	Wskaźniki	Realizatorzy
1.	Podnoszenie kwalifikacji i kompetencji zawodowych pracowników pomagających rodzinie poprzez udział w szkoleniach, seminariach i warsztatach	Liczba pracowników przeszkolonych	GOPS Jaświły Policja GKRPA

Zakładane rezultaty

1) podniesienie skuteczności działań pomocowych.

2) przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu.

ADRESACI PROGRAMU

Rodziny wychowujące dzieci oraz przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, dzieci i młodzieży dotkniętych przemocą, problemem uzależnień na terenie gminy Jaświły.

 

REALIZACJA PROGRAMU

Program realizowany będzie na terenie Gminy Jaświły w latach 2024 – 2026.

Działania mające na celu realizacje założeń programu, a nastawione na bezpośrednią pracę z rodziną są koordynowane i organizowane przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
w Jaświłach poprzez:

1) diagnozowanie problemów rodziny i dziecka,

2) podejmowanie działań w środowisku, inicjowanie interwencji w uzasadnionych przypadkach,

3) opracowanie i realizację planu pomocy w indywidualnych przypadkach,

4) rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy
w środowisku lokalnym,

5) monitorowanie sytuacji rodzin, zwłaszcza niewydolnych w sprawach opiekuńczo-
wychowawczych, uzależnionych, stosujących przemoc.

 

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

Źródłem finansowania Gminnego Programu Wspierania Rodziny są:

1) budżet państwa;

2) budżet gminy;

3) środki pozabudżetowe pozyskane z innych źródeł.

 

PARTNERZY W REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU

Koordynatorem Gminnego Programu Wspierania Rodziny jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświłach. Ośrodek współpracuje z następującymi instytucjami zaangażowanymi w realizację programu:

1) Urząd Gminy w Jaświłach

2) ochrona zdrowia

3) szkoły na terenie Gminy Jaświły

4) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jaświłach

5) Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej

6) organizacje pozarządowe

7) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Mońkach

8) kuratorzy sądowi

9) Gminny Ośrodek Kultury w Jaświłach

10) Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Mońkach.

11) Punkt Informacyjno-Konsultacyjny w Jaświłach.

MONITORING 

Koordynatorem Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2024-2026 będzie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświłach. Monitoring będzie polegał przede wszystkim na  gromadzeniu i analizowaniu danych, będących w posiadaniu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaświłach, jako koordynatora Programu oraz podmiotów zaangażowanych w jego realizację. Monitorowanie i ewaluacja zadania opierać się będzie na bieżącym zbieraniu informacji oraz systematycznej ocenie realizowanych celów oraz ewentualnej modyfikacji kierunków działań w przypadku pojawienia się istotnych zmian społecznych, które pojawić się mogą w trakcie realizacji Programu. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaświłach do dnia 31 marca każdego roku będzie przedkładał Radzie Gminy Jaświły sprawozdanie z realizacji Programu oraz potrzeby związane z realizacją zadań w tym zakresie.