ZARZĄDZENIE Nr 21/22

WÓJTA GMINY JAŚWIŁY

z dnia 24 marca 2022r.

o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie konsultacji Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jaświły na lata 2022 - 2033

               Na podstawie § 3 Rozdziału 1 oraz § 1 ust. 1 pkt 2 załącznika do uchwały Nr XXXIV/167/10 Rady Gminy Jaświły z dnia 29 czerwca 2010r. o określeniu zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych (Dz. Urz. Woj. Podl. nr 184, poz. 2289) zarządzam, co następuje:

§1. Przeprowadzić konsultację Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jaświły na lata 2022 - 2033

§2. Termin rozpoczęcia konsultacji społecznych ustala się na dzień 25 marca 2022 roku, a zakończenia na dzień 5 kwietnia 2022 roku.

§3. Nie ogranicza się osób uprawnionych do udziału w konsultacjach.

§4. 1. Konsultacje społeczne będą prowadzone w formie sondaży internetowych lub pism przesyłanych do Urzędu Gminy Jaświły.

2. Wszelkie uwagi i opinie będą przyjmowane do 5 kwietnia 2022r., do godz. 14.00, na adres poczty elektronicznej Urzędu Gminy Jaświły gmina@jaswily.iap.pl lub w formie pism przesłanych na adres Urzędu Gminy Jaświły, Jaświły nr 7, 19-124 Jaświły.

§5. Nadzór nad wykonaniem zarządzenia powierzam Sekretarzowi Gminy Jaświły.

§6. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Uchwała Nr XXV/186/22
Rady Gminy Jaświły

z dnia 20 kwietnia 2022 r.

o przyjęciu Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jaświły na lata 2022 - 2033

Na podstawie art.18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2022r., poz.559), art.17 ust.1 ustawy o pomocy społecznej (Dz.U.2021r., poz.1296,1981, 2268, 2270, z 2022r. poz. 1 i 66) uchwala się, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jaświły na lata 2022-2033 stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Jaświły.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

 

Przewodniczący Rady Gminy Robert Wojtkielewicz

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jaświły do 2032 roku

I. WSTĘP
Strategia jest wieloletnim dokumentem, wyznaczającym podstawowe kierunki działań instytucji samorządowych, organizacji pozarządowych i podmiotów społecznych oraz planem rozwoju całej wspólnoty lokalnej w obszarze rozwiązywania problemów społecznych. godnie z zaleceniami legislacyjnymi, opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych należy do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym (art. 16b. pkt 1i 2 oraz art. 17.1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004). Ostatni dokument Strategii obowiązywał w latach 2011–2020.

Wobec powyższego podjęto decyzję opracowania nowego dokumentu, oddającego aktualną sytuację społeczną i potrzeby gminy: Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jaświły do 2033 roku. Proces prac rozpoczęto od przygotowania analizy danych i programów zastanych.
Przegląd zmian społecznych służył zebraniu informacji o tendencjach w poszczególnych obszarach.
Kolejne działania dotyczyły prac analitycznych, weryfikacji danych w obszarach i ich uporządkowaniu,
w konsekwencji wypracowaniu kierunków niezbędnych działań w części programowej. Robocza wersja dokumentu została poddana konsultacjom społecznym, a uwagi zostały uwzględnione w Strategii. Po uchwaleniu przez Radę Gminy dokument zostanie upowszechniony na stronie www oraz przesłany do wszystkich instytucji i organizacji uczestniczących w procesie prac. O prezentowanym kształcie Strategii zdecydowała różnorodność problemów społecznych występujących w gminie, a także konieczność wzięcia pod uwagę aktów prawnych, które mają istotny wpływ na konstrukcję dokumentu i rozwiązywanie zadań społecznych w przyszłości. Są to między innymi:

- ustawa o pomocy społecznej,

- ustawa o świadczeniach rodzinnych,

- ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,

- ustawa o zatrudnieniu socjalnym,

- ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,

- ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

- ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,

- ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii,

- ustawa o ochronie zdrowia psychicznego,

- ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;

- ustawa. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

- ustawa o pomocy państwa w wychowaniu dzieci,

- ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”.

Konstruując Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych należało pamiętać, że nie jest to jedyny dokument w obszarze polityki społecznej, którego skutki będą dotyczyły mieszkańców gminy. Krytyczna analiza dokumentów programowych na poziomie kraju, województwa czy powiatu
pozwala na skuteczniejsze programowanie działań na poziomie lokalnym, tak by wpisywać się własnymi konstrukcjami programowymi w już funkcjonującą rzeczywistość formalno-prawną. Dokonano więc analizy celów i kierunków działań w:

- 
Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 jako podstawowego dokumentu strategicznego polityki regionalnej państwa,

- krajowym Programie Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu,

- Krajowym Programie Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023 roku,

- Rządowym Programie na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych,

- Strategii Rozwoju Społeczno‐ Gospodarczego Polski Wschodniej,

- Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do 2030 roku,

- Strategii Polityki Społecznej Województwa Podlaskiego,

Podczas prac nad dokumentem wykorzystano Raporty o stanie gminy z roku 2019 i 2020.

Dzięki refleksji nad powyższymi dokumentami prezentowana Strategia uwzględnia wymiar krajowej, regionalnej i lokalnej polityki publicznej.

Strategia została przygotowana na okres do 2033 roku. Założony czas ma pozwolić na wdrażanie zaplanowanych zmian w instytucjach i społecznościach w perspektywie społecznej, na wykorzystanie nowego okresu finansowania z EFS.

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jaświły składa się ze wstępu i zakończenia oraz 2 części. Przedstawiają one kolejno – diagnozę sytuacji społecznej w gminie, wnioski, tendencje i prognozy zmian społecznych w Części I oraz misję i cele, harmonogram realizacji, sposoby
zarządzania w Części II.

I. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO-ANALITYCZNA

Gmina Jaświły położona w północnej części dawnego województwa białostockiego, a obecnie podlaskiego, w powiecie monieckim, sąsiaduje z następującymi gminami: Mońki, Jasionówka, Korycin, Suchowola, Sztabin i Goniądz.

Północną część gminy zajmuje dolina rzeki Biebrzy wraz z jej rozległymi obszarami bagiennymi, ciągnącymi się aż pod Woznawieś położoną na terenie Gminy Rajgród. Obecnie na tych terenach mocą rozporządzenia Rady Ministrów z 9 września 1993 roku ( Dz. U. Nr 86, poz. 399) istnieje Biebrzański Park Narodowy, którego nadrzędnym celem jest ochrona największego i najbardziej naturalnego kompleksu torfowisk w środkowej Europie.

Park zajmuje powierzchnię 59.223 ha, a wraz z otuliną stanowiącą strefę ochronną - 126.053 ha. Jest on więc największym spośród parków narodowych w Polsce, przy czym w jego obrębie znajduje się największy teren objęty ścisłą (rezerwatową ) ochroną tj. Czerwone Bagno zajmujące powierzchnię 2.569 ha.

Poprzez Kanał Augustowski łączący niegdyś rzekę Niemen (płynącą między innymi przez Białoruś i Litwę) z Biebrzą poprzez rzekę Nettę i śluzę Dębowo (obecnie będącą w remoncie) można przepłynąć z jezior Augustowskich poprzez Dolistowo Stare (jedno z pierwszych po trasie miejsc postoju kajakarzy zatrzymujących się na polu biwakowym - przy plaży gminnej), Goniądz i Wiznę do Narwi. Był to niegdyś często wykorzystywany szlak żeglowny, którym spławiano drzewo, zboże i inne produkty nawet aż do Gdańska.

Wschodnią granicę gminy stanowi rzeka Brzozówka, która jest jednym z większych dopływów Biebrzy.

Przez południowo wschodnią część gminy przepływa rzeka Nereśl, która toczy swe wody poprzez jezioro Zygmunta Augusta - do rzeki Narew i wpada do niej w okolicach Tykocina.

Gmina Jaświły położona jest pomiędzy następującymi drogami:

1. Suwałki - Augustów - Białystok (która ma być w niedalekiej przyszłości międzynarodową trasą szybkiego ruchu „Via Baltica „z Finlandii, poprzez Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę - na zachód Europy) i drogą Białystok - Mońki - Grajewo - Ełk - Gołdap - do Obwodu Kaliningradzkiego należącego do Rosji.

2. Mężenin - Osowiec - Dolistowo Stare - Suchowola - Dąbrowa Białostocka - do Grodna znajdującego się na Białorusi i drogą Knyszyn - Jasionówka – Korycin.

Gmina Jaświły, zajmuje powierzchnię 17.541 ha, w tym między innymi:

- 9.361 ha gruntów ornych,

- 2.623ha łąk,

- 3.025ha pastwisk,

- 1.249ha lasów,

- 72ha sadów

Gmina jest typowo rolnicza, przeważają w niej tereny nizinne, 50% to grunty klasy IV.

Atutem rolnictwa są korzystne warunki klimatyczne, wysoka kultura rolna oraz dobry stan środowiska naturalnego. Ze względu na specyfikę gminy większość firm działa w otoczeniu rolnictwa, w usługach i przetwórstwie rolno – spożywczym.

Na terenie gminy występuje dużo obiektów o wartościach kulturowych oraz obiektów archeologicznych, które ilustrują historyczne bogactwo osadnictwa.

3. DEMOGRAFIA
Według danych Urzędu Gminy Jaświły na dzień 31 grudnia 2021 roku gminę zamieszkiwało 4819 osób, w przeciągu ostatnich 5 lat liczba ludności spadała o 396 osób. Największy spadek odnotowano w grupie wieku przedprodukcyjnego. Na przestrzeni analizowanego okresu lat, czyli w latach 2016 – 2021 w relacjach płci w gminie Jaświły, zauważyć można nieznaczną liczebną przewagęmężczyzn, stanowili oni 52% ogółu mieszkańców. W roku 2020 na 100 mężczyzn przypadało 92 kobiety. Gęstość zaludnienia zmieniła się i wynosiła w 2020 roku 26 osób na 1 km², co stanowi znacznie niższą średnią od występującej w powiecie (37 osób na 1 km²) oraz w woj. podlaskim (59 osób na km² ).

Wśród mieszkańców w 2021 roku - 784 osoby stanowiły dzieci i młodzież.

W wieku produkcyjnym gminę zamieszkiwało 3045 osób, co stanowiło 63% ogółu oraz 990 osób (20,5%) w wieku poprodukcyjnym. Średni wiekmieszkańców wynosi 43,1 lat i jest porównywalny do średniego wieku mieszkańców województwa podlaskiego oraz porównywalny do średniego wieku mieszkańców całej Polski2.
W odniesieniu do ogólnopolskiej tendencji, znacznego powiększania się grupy osób w wieku senioralnym, gmina Jaświły w latach 2016-2021 nie wykazuje podobnych tendencji– liczba osób starszych od pięciu lat spadła, ale procentowo w stosunku do liczby mieszkańców utrzymuje się na tym samym poziomie ( w roku 2021 stanowiła 14,2%) Grupa seniorów, z perspektywy systemu zabezpieczenia społecznego wymaga jednak dostosowania do jej potrzeb odpowiedniej sfery usług społecznych. Starsze grupy wiekowe są bardziej narażone na ryzyko niepełnosprawności – obecnie prawie 60% niepełnosprawnych jest wśród osób po 55 roku życia. Mimo znaczących – jak wykazują badania - zmian w trybie życia Polaków, nadal wysoki odsetek osób jest uzależnionych od nikotyny, znaczna liczba osób zmaga się z nadwagą, co ma również negatywny wpływ na poziom umieralności. Zgodnie z założeniami, przewidywane są w Polsce największe zmiany w natężeniu zgonów wśród mężczyzn w wieku 40-64 lat, wśród kobiet w wieku 50-59 oraz w najmłodszych rocznikach wieku. Prognozowane przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn wzrośnie do 77,1 w 2035, zaś kobiet do 82,9 w 2035r. Na podstawie danych statystyki ruchu naturalnego ludności, prowadzonego przez Urząd Gminy w Jaświłach można zaobserwować, że na przestrzeni pięciu lat utrzymuje się ujemny przyrost naturalny (najwyższy w roku 2018- 42) oraz spadek liczby urodzeń.

Jednak w stosunku do spadku liczby ludności w latach 2014-2019 o 428 osoby, ujemny przyrost naturalny stanowiący 200 osób, jest jedynym z negatywnych czynników demograficznych. Przyczynami znacznego zmniejszania się liczby mieszkańców gminy poza ujemnym przyrostem naturalnym jest też emigracja młodych osób związana z nauką i poszukiwaniem pracy. Na przykład w roku 2019 zarejestrowano 69 zameldowań w ruchu wewnętrznym oraz 76 wymeldowań, w wyniku czego saldo migracji wewnętrznych wynosiło dla gminy Jaświły -41. Mieszkańcy gminy Jaświły zawarli w 2019 roku jedynie 28 małżeństw, co odpowiada 4,9 małżeństwom na 1000 mieszkańców. Jest to nieznacznie więcej od wartości dla województwa podlaskiego oraz wartość porównywalna do wartości dla Polski. 28,9% mieszkańców gminy Jaświły jest stanu wolnego, 54,9% żyje w małżeństwie, 4,1% mieszkańców jest po rozwodzie, a 11,3% to
wdowy/wdowcy.
Koniecznym jest wiec podjęcie działań sprzyjających tworzeniu nowych miejsc pracy dla ludzi młodych, podniesieniu jakości oraz standardu życia, ukazywania i wzrostu korzyści zakładania rodzin na terenie gminy.
Dynamika zmian liczby ludności nie jest korzystna, a zatem istotne jest podejmowanie działań mających na celu przyciągnięcie na ten teren nowych mieszkańców, utrzymania młodych, zahamowanie wyludniania wsi, wykorzystanie potencjału środowiska w kierunku zdrowego stylu życia, rozwój gospodarczy okołorolniczy i specjalizacja rolnictwa.

4. SYTUACJA GOSPODARCZA

Pod względem fizyczno – geograficznym obszar gminy mieści się w obszarze „Zielonych Płuc Polski”. Równina ta podzielona jest dolinami rzek Biebrza, Brzozówka i Nereśl. Na falistych obszarach gleba utrzymuje wszędzie równomierną wilgotność i ciepło. Tereny te wyróżniają się znaczną wartością przyrodniczą i krajoznawczą, są jednym z najważniejszych czynników kształtowania środowiska naturalnego. Jest to obszar w części objęty ochroną Biebrzańskiego Parku Narodowego. Tereny doskonale nadają się do rozwoju turystyki pieszej, rowerowej i wodnej. Gmina posiada warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego i wypoczynku, wykorzystania lasów i rzek do rekreacji. Podstawową formą własności w rolnictwie jest gospodarka indywidualna, rodzinna. Rodzinne gospodarstwa rolne stanowią dobrą bazę surowcową dla przetwórstwa rolno-spożywczego, szczególnie mlecznego. Wiele z gospodarstw przestawia się na produkcję ekologiczną oraz szuka alternatywnych źródeł dochodu, w tym prowadzenia gospodarstw agroturystycznych. Gospodarstwa oferują wypoczynek na wsi wraz z noclegiem, wyżywieniem, atrakcjami.W roku 2021 na terenie gminy Jaświły zarejestrowanych było 135 podmiotów gospodarczych. Dominująca funkcja rolnicza w rozwoju gospodarczym gminy wpływa bezpośrednio na poziom rozwoju gospodarczego całej gminy. Ze względu na specyfikę gminy większość firm działa w otoczeniu rolnictwa, w usługach i przetwórstwie rolno – spożywczym. Na terenie Gminy działa tartak w Zabielu. Działa Zakład Zagospodarowania Odpadów w Dolistowie oraz spółki zajmujące się zagospodarowaniem, zbiórką i transportem odpadów tj. BIOM sp. z o.o. z siedzibą w Dolistowie oraz BiomTrans sp.z o.o. z siedzibą w Dolistowie. W Jaświłach znajduje się stacja paliw oraz STANROL firma przewozowo-handlowa. Działają sklepy spożywcze. Istnieje również Klub Rozrywki FANTAZJA w Jaświłach.

Podmioty gospodarcze zarejestrowane i działające na terenie gminy zatrudniają niewielką ilość osób- 95% zatrudnia od 1-9 osób, bazują głównie na zatrudnianiu członków najbliższej rodziny. Znaczna część tych podmiotów prowadzi działalność głównie w sferze rolnictwa i leśnictwa, handlu i usług.

Stopa bezrobocia na obszarze działania dla PUP w Mońkach na koniec grudnia 2021 roku kształtowała się na poziomie 4,5 %. Była ona niższa niż w województwie podlaskim – gdzie wynosiła 7,6% oraz Polski- 6,1%. Stopa bezrobocia osiągnęła jedną z najniższych wartości w 28 - letniej historii bezrobocia rejestrowanego w powiecie.

Jedną z najbardziej niekorzystnych cech bezrobocia jest długi czas pozostawania bez pracy.
Liczba osób uprawnionych do zasiłku z terenu gminy w 2021 roku stanowiła 12 osób, czyli ok. 16,6% osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Taka sytuacja niesie ze sobą zagrożenie dla życia społecznego osób, które doświadczają ubóstwa. Brak środków do życia wynikające z długotrwałego bezrobocia przyczynia się do pojawienia bezradności wyuczonej. Występuje też często niechęć do podejmowania szkoleń, udziału w kursach mających na celu przekwalifikowanie zawodowe. Z danych wynika, że wśród osób rejestrujących się w PUP w Mońkach można wskazać dominującą grupę wiekową. Są to osoby młode do 30 roku życia; w gminie Jaświły były to 24 osoby spośród 72 (czyli 33,3%). Wśród bezrobotnych liczną kategorią są także osoby po 50 roku życia. Populacja ta stanowiła wg PUP w gminie było to 18 osób spośród 72 osób (czyli 25%). W ramach działań na rzecz osób bezrobotnych w 2021 r. GOPS w Jaświłach informował osoby bezrobotne, korzystające z pomocy społecznej o możliwości udziału w projektach współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej, ale także o rekrutacjach do szkół zaocznych, kursach, szkoleniach, projektach kierowanych do osób niepełnosprawnych, a w razie potrzeby pomagał przy rekrutacji.

W odpowiedzi na poszukiwanie rozwiązań skierowanych do grup szczególnych Powiatowy Urząd Pracy w Mońkach realizował wiele programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji lokalnego rynku pracy, oraz udział w stażach, szkolenia zawodowe. Tworzenie nowych miejsc pracy na terenie gminy jest jednym z ważnych warunków efektywnego rozwoju społeczno- gospodarczego. Położenie, potencjał rolniczy oraz utrzymująca się działalność społeczno-gospodarcza na terenie gminy Jaświły może stać się wskaźnikiem do dalszej minimalizacji stopy bezrobocia.

WNIOSKI I PROGNOZY SYTUACJI GOSPODARCZEJ

Na przestrzeni lat 2016-2021 dynamika działalności przedsiębiorczej wykazuje tendencję wzrostową, co powinno determinować warunki lokalne do rozwoju i politykę wobec przedsiębiorstw prowadzoną przez samorząd gminny. Jako teren wiejski z potencjałem rolniczym gmina Jaświły posiada wiele cech - uwarunkowań, które tworzą szanse rozwoju gospodarczego tego obszaru. Należy utrzymać tendencje sprzyjające zintensyfikowanemu rolnictwu i dbaniu o stan środowiska naturalnego we współpracy z sołectwami, rolnikami. Wykorzystać kolejny okres finansowania z UE na rozwój turystyki, działań
okołorolniczych, agroturystycznych, specjalizacji rolnictwa. Na terenie gminy występuje niski poziom bezrobocia rejestrowanego. Bezrobocie można określić spadającym na przestrzeni ostatnich pięciu lat.
Zwiększenie zatrudnienia pozarolniczego na wsi, zwiększa możliwość wyboru pracy. Jej różnorodność spowoduje nie tylko zwiększenie dochodów, ale także wzrost atrakcyjności gminy wiejskiej jako miejsca życia i pracy, szczególnie dla młodych ludzi, może zapobiegać emigracji. Należy poszukiwać efektywnych rozwiązań wobec osób z grup ryzyka na rynku pracy; bez kwalifikacji, osób młodych do 30 roku życia oraz powyżej 50 lat. Utrzymać współpracę z PUP, Lokalną Grupą Działania i instytucjami działającymi w obszarze rynku pracy, ekonomii społecznej; współpracować w realizacji projektów i przedsięwzięć. Wciąż w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy są bezrobotni długotrwale ‐ 56,94% wśród ogółu bezrobotnych w gminie.
Ważne są działania długofalowe, nastawione na tworzenie nowych miejsc pracy, warunków sprzyjających rozwojowi rolnictwa, usług, podmiotów ekonomii społecznej i aktywnej integracji.

5. OBSZARY SPOŁECZNE ORAZ PROGNOZY ZMIAN

Zasobami umożliwiającymi rozwiązywanie problemów społecznych określamy instytucje znajdujące się na terenie gminy, działające w obszarze polityki społecznej i rozwiązujące dane problemy. Są to zarówno jednostki samorządowe, jak i niepubliczne, na przykład organizacje pozarządowe. W każdym z prezentowanych poniżej obszarów diagnostycznych umieszczono informację o tych właśnie instytucjach. Taki opis stanowi prezentację rzeczywistego stanu zarówno potrzeb, infrastruktury oraz kapitału społecznego.
EDUKACJA
W gminie Jaświły w roku szkolnym 2020/2021 edukacja odbywała się w dwóch szkołach podstawowych oraz trzech punktach przedszkolnych, to jest w: Szkole Podstawowej im. Konstytucji 3 Maja w Jaświłach,
Szkole Podstawowej im. Sybiraków w Dolistowie Starym, Punkcie Przedszkolnym składającym się z Klubów Przedszkolaka w: Jaświłach, Dolistowie Starym i Mikicinie.

Bazę lokalową w szkołach i punkcie przedszkolnym stanowiły: sale lekcyjne, gabinety pielęgniarskie
pracownie komputerowe, sale gimnastyczne, biblioteki, stołówki, świetlice, place zabaw/boiska dla dzieci.

Przy szkołach działają świetlice dla dzieci i młodzieży, zapewniające opiekę osobom dojeżdżającym i/lub dzieciom rodziców pracujących.

Gmina nie oferuje młodym rodzicom możliwości oddania pod fachową opiekę dzieci w wieku poniżej 3 lat.

Wspólną obsługę finansowo-księgową i kadrowo-placową jednostek oświatowych oraz GOPS, GOK i Gminnej Biblioteki Publicznej zapewnia Centrum Usług Wspólnych w Jaświłach. Według danych z raportów o stanie gminy Jaświły następuje cykliczny spadek ilości dzieci w szkołach podstawowych. Jeszcze w roku szkolnym 2016/2017 uczyło się w gminnych szkołach 392 dzieci, w roku 2017/2018 już 397, w roku 2018/2019 -379, w roku 2019/2020 - 334, zaś w roku szkolnym 2020/2021 już 317 osób.
W kontekście liczby dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego w placówkach na terenie gminy, dostrzegalna jest stabilizacja. Uczęszcza do ośrodków przedszkolnych co roku od 56- 60 dzieci.
Chociaż w demografii gminy niezauważalny jest wzrost liczby urodzeń: w roku 2019 przyszło na świat 38 dzieci, w roku 2020- 42 dzieci, a w 2021r. 43dzieci.

Pobyt w przedszkolu dobrze rokuje na przyszłą edukację, wcześniejsze rozpoczęcie nauki ma wpływ na późniejsze wyniki egzaminacyjne, a także na lepszą socjalizację dzieci. Spośród wszystkich dzieci uczęszczających do szkół i przedszkoli gmina Jaświły zapewnia dojazdy za sprawą organizowanych przez gminę środków transportu publicznego dla minimum 50% a czasem aż 67 % dzieci. Na przykład na zajęcia w roku szkolnym dojeżdża codziennie w roku szkolnym 2020/2021 aż 266 dzieci. Gmina zapewniała dowóz 6 uczniom niepełnosprawnym w roku szkolnym 2020/2021 oraz 4 uczniom niepełnosprawnym w roku szkolnym 2021/2022. Obok podstawowych zadań edukacyjnych przedszkole i szkoły wypełniają też funkcje opiekuńcze oraz zapewniają aktywność fizyczną i rekreację na placach zabaw i boiskach.
Od lat prowadzona jest współpraca GOPS w Jaświłach ze szkołami z terenu gminy, w których uczniowie objęci są programem dożywiania.

Gmina udziela również pomocy materialnej 36 uczniom w roku szkolnym 2020/2021 oraz 33 uczniom w roku 2021/2022 w formie stypendium szkolnego.

WNIOSKI I PROGNOZY ZMIAN OBSZARU EDUKACJI

W latach 2016‐2021 wystąpił systematyczny spadek uczniów w szkołach podstawowych na terenie gminy.
Liczba dzieci objętych edukacją przedszkolną utrzymuje się na poziomie ok 60 osób. Ważnym aspektem jest umożliwienie kontynuacji oraz rozwój usług przedszkolnych w gminie, a także rozpoznanie potrzeb i zadbanie o dzieci do 3 roku życia. Wzrasta liczba dzieci z orzeczeniami lub niepełnosprawnych.
Ważne jest stałe doposażanie podmiotów edukacyjnych poprzez zakup książek, pomocy i gier dydaktycznych, sprzętu sportowego, zakup tablic multimedialnych. Z analizy problemów obszaru edukacji w gminie wynika, iż konieczne jest przygotowanie programów skierowanych na bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne uczniów, w tym w Internecie, w celu minimalizacji przemocy i agresji.
Pedagodzy wskazują na konieczność kształtowania prawidłowych reakcji na uzależnienia i zachowania ryzykowne, eliminowanie u dzieci postawy bierności i przyzwolenia na obecność w swoim otoczeniu środków psychoaktywnych i osób je zażywających. Niezbędne jest utrzymanie zajęć pozalekcyjnych oraz rozwój bazy sportowej gdyż gwarantuje to wyrównywanie szans rozwojowych oraz aktywny sposób spędzania czasu wolnego, alternatywny wobec cyfrowych wzorców. Wskazana jest kontynuacja programów osłonowych, stypendiów, nagród i dożywania uczniów z rodzin w trudnej sytuacji materialnej, a także utrzymanie wysokiej aktywności podmiotów edukacyjnych we współpracy z lokalnym środowiskiem na rzecz rozwoju dzieci i młodzieży.

- KULTURA W GMINIE

Istotnym czynnikiem warunkującym aktywność w gminie jest dobrze funkcjonujący Gminny Ośrodek Kultury w Jaświłach oraz Gminna Biblioteka Publiczna w Jaświłach. Gminny Ośrodek Kultury jest samorządową instytucją kultury, której podstawowym zadaniem jest zaspokajanie potrzeb społeczeństwa gminy z uwzględnieniem działań w zakresie upowszechniania kultury narodowej i regionalnej, z udziałem szerokiego ogółu mieszkańców gminy i aktywnego ich uczestnictwa w życiu kulturalnym. Działalność merytoryczna GOK skupia się głównie na organizowaniu czasu wolnego dzieci, młodzieży i dorosłych. W Gminnym Ośrodku Kultury zatrudnione były w roku 2021 -3 osoby.

W ramach statutowej działalności GOK jest głównym organizatorem gminnych imprez kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych, wykonuje scenografie i dekoracje w czasie obchodów świąt narodowych, organizuje turnieje, konkursy i wystawy twórczości. GOK służy pomocą dzieciom i młodzieży w przygotowaniu wszelkich uroczystości. Współpracuje ze stowarzyszeniami w gminie, parafiami, szkołami i ośrodkami przedszkolnymi. Spośród kilkudziesięciu, corocznie organizowanych bądź współorganizowanych wydarzeń przez GOK na szczególną uwagę zasługują: organizowanie imprez, pokazów, wystaw, kursów, konkursów np.: GOK współpracuje z Urzędem Gminy przy promocji walorów turystycznych gminy.

Gminna Biblioteka Publiczna zatrudniała w latach 2016-2021 od dwóch do czterech pracowników (dyrektora i bibliotekarzy). Biblioteka działa w obrębie krajowej sieci bibliotecznej, nadzór merytoryczny nad działalnością Biblioteki sprawuje Książnica Podlaska w Białymstoku. Do szczegółowego zakresu działalności Biblioteki należy:

1) gromadzenie, opracowanie materiałów bibliotecznych, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów dotyczących własnego regionu;

2) udostępnianie zbiorów bibliotecznych na miejscu, wypożyczanie na zewnątrz oraz prowadzenie wypożyczeń międzybibliotecznych;

3) organizowanie czytelnictwa i udostępnianie materiałów bibliotecznych osobom niepełnosprawnym;

4) prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej.

5) popularyzacja książki i czytelnictwa.

6) współdziałanie z bibliotekami, instytucjami upowszechniania kultury, organizacjami, towarzystwami w rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb oświatowych i kulturalnych społeczeństwa.

7) doskonalenie form i metod pracy bibliotecznej.

Biblioteka wypożycza czytelnikom książki o różnorodnej tematyce. Są wśród nich m.in. książki dla dzieci i młodzieży, literatura piękna dla dorosłych, popularnonaukowa, zbiory regionalne, lektury i opracowania szkolne, przewodniki turystyczne, bestsellery czytelnicze. Wszystkie pozycje książkowe
wprowadzone są do komputerowej bazy danych, dostępnej dla czytelników. W placówce czytelnicy mają do dyspozycji stanowiska komputerowe z bezpłatnym dostępem do Internetu, użytkownicy mogą korzystać z własnych laptopów mają zapewniony dostęp do internetowej sieci bezprzewodowej.
W bibliotece użytkowano 5 komputerów, 4 z nich są dostępne dla czytelników. Biblioteka zapewniła katalogi on—line. Około 50 % księgozbioru zostało wprowadzone do systemu bibliotecznego MAK+.
Księgozbiór na koniec 2021 roku wynosił 25648 woluminów.

W przeliczeniu na 1 mieszkańca, łączna liczba woluminów wynosiła 5,3. Pozyskane pozycje książkowe zakupywane są rokrocznie ze środków własnych i dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa. Większość czytelników biblioteki stanowią uczniowie szkół podstawowych. W ciągu roku 2021 bibliotekę odwiedzono łącznie 285 razy wypożyczając 10243 pozycji z księgozbioru. Biblioteka ściśle współpracuje z Gminnym Ośrodkiem Kultury, jest współorganizatorem i współgospodarzem rożnych imprez gminnych, patriotycznych, festynów. GBP organizuje różnorodne imprezy, spotkania dla dzieci, młodzieży i dorosłych, których celem jest promocja i popularyzacja książki i czytelnictwa. Stałe formy pracy Biblioteki w zakresie działalności kulturalno-edukacyjnej:

- spotkania literackie z autorami,

- wykłady i spotkania z ciekawymi ludźmi,

- lekcje biblioteczne i zajęcia tematyczne dla uczniów i przedszkolaków,

- wycieczki edukacyjne.

WNIOSKI I TENDENCJE ZMIAN W OBSZARZE KULTURY

Poziom aktywności instytucji kultury na przestrzeni lat 2016-2021 jest wystarczający. GOK i Biblioteka wykazują inicjatywy udziałów w konkursach, zewnętrznych aktywnościach.
GOK i Biblioteka starają się odpowiadać na potrzeby wszystkich grup społecznych gminy- rozwijając swoją działalność stałą i dodatkową. Oferta kulturalna powinna być wzbogacana, żeby zainteresowała i dotarła do jak najszerszego grona odbiorców. Kluczowym zagadnieniem jest poprawienie dostępności do dóbr kultury żywej oraz integracja i aktywizacja społeczności. Dzięki Zespołom Ludowym i Kołom Gospodyń Wiejskich możliwy jest lepszy dostęp do usług kultury dla dorosłych i osób starszych. Ważne jest utrzymanie tych zadań. Wskazana jest kontynuacja uzupełniania materialnych zasobów i infrastruktury GOK-u, Biblioteki w celu profesjonalnego działania i możliwości wzbogacania oferty kulturalnej. Biblioteka potrzebuje systematycznego zakupu nowości wydawniczych. Zasadne wydaje się podejmowanie współpracy pomiędzy instytucjami kultury i środowiskiem pozarządowym poprzez organizowanie wspólnych wydarzeń lub platform współpracy. Warto wzmacniać kompetencje liderów lokalnych i ich organizacji, w zakresie tworzenia projektów, pozyskiwania finansów na ich realizację.

KWESTIA ZDROWIA MIESZKAŃCÓW

W ramach podstawowej opieki zdrowotnej świadczenia mieszkańcom gminy zapewniają:

1) NZOZ w Mońkach;

2) Przychodnie POZ w Jaświłach i Dolistowie Starym.

Przyjmują w nich: lekarze chorób wewnętrznych, pielęgniarki POZ i środowiskowe oraz położne.
Na terenie gminy funkcjonują 2 punkty apteczne w Jaświłach i Dolistowie Starym.
W razie nagłego zachorowania czy pogorszenia stanu zdrowia mieszkańcy w dniach wolnych od pracy i świątecznych mogą korzystać z NZOZ w Mońkach. Instytucje medyczne prowadzą profilaktykę dzieci, młodzieży i osób dorosłych w podstawowej opiece zdrowotnej. Do najczęściej stosowanych form profilaktyki zdrowotnej należą:

- profilaktyka raka jelita grubego;

- profilaktyka raka piersi;

- profilaktyka raka szyjki macicy;

- profilaktyka w chorobach zakaźnych np. grypa, przeziębienie;

- opieka nad pacjentem w podeszłym wieku;

- profilaktyka cukrzycy;

- indywidualne rozmowy z pacjentem przeprowadzane przez personel podczas wizyt w ośrodku zdrowia, dotyczące zachowań prozdrowotnych;

- informacje prozdrowotne w postaci ulotek, czasopism, gazetek ściennych na terenie ośrodka;
bilanse zdrowia dzieci i młodzieży;

- szczepienia profilaktyczne dzieci i dorosłych.

Niezbędna jest współpraca w gminie nad profilaktyką chorób cywilizacyjnych, związanych ze stylem życia dzieci i dorosłych. Zachodzi potrzeba zajęć ruchowych dla osób w różnym wieku.
Instytucje w gminie powinny się skupić na umożliwieniu mieszkańcom profilaktyki zdrowotnej, tworzeniu infrastruktury do aktywnego spędzania czasu, terenów zielonych i promocji aktywnego wypoczynku.

Nadmierne, szkodliwe używanie Internetu, uzależnienie od alkoholu i narkotyków powodują szkody we wszystkich sferach życia człowieka, mając istotny wpływ zarówno na poczucie bezpieczeństwa społecznego, jak również na ogólny stan zdrowia, zdolność do konkurencji na coraz bardziej wymagającym rynku pracy oraz relacje rodzinne i międzyludzkie. Wyniki ogólnoeuropejskiego badania (ESPAD 2018) prowadzonego na 15 latkach w szkołach, pokazują, że do picia napojów alkoholowych przyznaje się ponad 87,3% uczniów. Jako wskaźnik częstej konsumpcji traktowane jest picie alkoholu w ciągu ostatniego miesiąca poprzedzającego badanie. Z danych ESPAD wynika, że 62,3% chłopców i 53,1% dziewcząt piła w tym czasie alkohol. Choć raz w ciągu 30 dni przed badaniem upiło się 21,4% 15-latków. Natomiast w ciągu całego życia ani razu nie upiło się 51,4% 15-latków. Raport „Problematyczne używanie Internetu przez młodzież” z 2018 roku wskazuje, że wśród polskich nastolatków w wieku 12–17 lat problematyczne używanie Internetu (PUI) występuje u 11,9% ogółu młodzieży. Problematyczni użytkownicy Internetu to częściej dziewczęta niż chłopcy oraz starsze nastolatki (w wieku 15–17 lat), niż młodsze (w wieku 12–14 lat). Ponad połowa (52,8%) nastolatków deklaruje, że w ich rodzinach obowiązują zasady dotyczące korzystania z Internetu. Najpopularniejsza z nich to zakaz korzystania w czasie posiłków. Ponad połowa (54,4%) młodych ludzi miała kontakt z niebezpiecznymi treściami w Internecie. Niemal co trzeci badany widział w sieci sceny okrucieństwa i przemocy, a co czwarty – treści dotyczące sposobów samookaleczania się, materiały pornograficzne oraz zachęcające do obrażania innych lub dyskryminujące. Czynniki ryzyka PUI to: odczuwanie silnego stresu szkolnego, doświadczanie przemocy rówieśniczej, w szczególności wielu jej form, negatywny stosunek do szkoły oraz wiek. Do czynników ochronnych należą: wsparcie ze strony rodziny, rówieśników i nauczycieli, prowadzenie przez rodziców rozmów z dzieckiem na temat bezpieczeństwa w Internecie, zainteresowanie rodzica aktywnością dziecka online oraz regularne poświęcanie przez dziecko czasu na hobby niezwiązane z Internetem. Praca z młodzieżą winna uwzględniać strategie profilaktyczne: przekonań normatywnych, osobistych postanowień, wartości, wiedzy o konsekwencjach, z rozszerzeniem o strategie odpierania presji, alternatyw, umiejętność szukania pomocy, radzenia sobie ze stresem. Oddziaływania prewencyjne mają wyposażać młodzież w umiejętność radzenia sobie w trudnych życiowo sytuacjach, zagrażających życiu, zdrowiu. Na terenie gminy funkcjonuje Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Jednym z głównych zadań GKRPA jest realizacja nałożonego przez ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii - Programu Przeciwdziałania Narkomanii. Programy te finansowane są z budżetu gminy, ze środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Rokrocznie organizowane są cykle szkoleń i warsztatów z profilaktyki zachowań ryzykownych i uzależnień od substancji psychoaktywnych, w tym od alkoholu, narkotyków, nikotyny i dopalaczy. Gminne Programy mają na celu tworzenie spójnego systemu działań profilaktycznych i naprawczych, zmierzających do zapobiegania powstawaniu nowych problemów alkoholowych, zmniejszeniu tych, które aktualnie występują oraz tworzenie warunków sprzyjających powstrzymywaniu się od spożywania alkoholu i narkotyków. Programy są nastawione na skoordynowane, spójne działania instytucji oraz organizacji pozarządowych i stowarzyszeń, a także społeczności lokalnej, w tym:

- współudział w finansowaniu działań terapeutycznych, finansowanie prowadzenia programów terapeutycznych dla dzieci i młodzieży oraz innych członków rodzin w placówkach oświatowych, finansowanie szkoleń z zakresu profilaktyki uzależnień i udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą podejmowanych w szczególności przez nauczycieli, pracowników służby zdrowia, członków gminnej komisji, policję;

- propagowanie zdrowego sposobu spędzania czasu wolnego poprzez zwiększenie ilości zajęć pozalekcyjnych, promocję imprez bezalkoholowych dla społeczności lokalnej,

- współfinansowanie i finansowanie wycieczek, obozów i kolonii, wspieranie działalności edukacyjnej,

- współfinansowanie kosztów leczenia mieszkańców gminy w placówkach lecznictwa odwykowego,

- współfinansowanie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych i narkomanii

- utrzymanie na terenie gminy zasad usytuowania punktów sprzedaży napojów alkoholowych;

- kontroli punktów sprzedaży alkoholu.

W celu realizacji usług na rzecz osób i rodzin z problemem uzależnienia samorząd gminy współpracował z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Prokuraturą, Sądem Rejonowym Wydziałem Rodzinny i Nieletnich, kuratorami sądowymi, parafią, posterunkiem Policji, Komendą Policji w Goniądzu i Mońkach oraz organizacjami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Skala postępowań i wniosków zgłaszanych do GKRPA utrzymuje się na podobnym poziomie. Zwiększa się liczba osób poddających się terapii leczenia uzależnień.

WNIOSKI I PROGNOZY ZMIAN OBSZARU ZDROWIA

Dostępność do podstawowej opieki medycznej na terenie gminy jest niewystarczająca.
Wzmocnienia dla mieszkańców wymaga dostępność do pomocy specjalistycznej. W latach 2016‐2021
zgłaszano trudności z dostaniem się do lekarzy POZ i specjalistów (długie terminy oczekiwań).
Odsetek populacji gminy przekraczającej wiek 60 lat determinuje wzrost problemów dotyczących chorób i potrzeb wieku podeszłego. Stąd też należy zaplanować oddziaływania skierowane do grupy osób starszych, w tym samotnych, zadbać o miejsca do aktywnego wypoczynku seniorów. Potrzeba
większej dostępności do usług rehabilitacji dla osób przewlekle chorych na przykład w formie mobilnej lub ośrodka rehabilitacji na terenie gminy. Do najważniejszych problemów zdrowotnych mieszkańców gminy należą:

- choroby układu krążenia,

- choroby nowotworowe,

- choroby cywilizacyjne związane z nieaktywnym stylem życia dzieci i dorosłych.

W celu minimalizacji chorób należy przewidzieć w obszarze zdrowia szereg działań edukacyjnych, aktywności sportowej i ruchowej mieszkańców gminy (boiska sportowe, grupy sportowe itp.).
Ważne jest zaplanowanie systemowych i cyklicznych badań profilaktycznych dzieci, młodzieży i dorosłych pozwalających monitorować rozwój oraz wcześniej wykryć wady rozwojowe i choroby.
Zapewnienia wymaga leczenie stomatologiczne w przedszkolach i szkołach.

Konieczne jest prowadzenie i wzmocnienie działań związanych z terapią i rozwiązywaniem problemów uzależnień, jak również integracją społeczną osób nimi dotkniętych, w tym realizacja programów profilaktycznych.

Niezbędne jest zwiększenie świadomości wśród osób starszych (również tych którzy nie są zgłaszani na komisję) nadużywających alkoholu o negatywnych skutkach ich postępowań. Należy wzmocnić działania punktu gminnego w tym zakresie. Podmioty w gminie wskazują również na niezbędność regularnej i bliskiej współpracy międzysektorowej w celu wzmocnienia oddziaływań w sektorze zdrowia.

OBSZAR BEZPIECZEŃSTWA

Brak bezpieczeństwa wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Na terenie każdej gminy są miejsca, które wymagają wzmożonej interwencji służb policyjnych. Najpoważniejsze zagrożenia wskazane dla bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Jaświły w roku 2021 dotyczyły niezachowania zwykłych środków ostrożności przy trzymaniu zwierząt gospodarskich oraz psów. Gminę Jaświły w latach 2016-2021 obsługiwał Posterunek Policji w Goniądzu w ramach struktury Komendy Powiatowej Policji w Mońkach. Teren gminy obsługują dzielnicowi i kierownik posterunku, wypełniających następujące zadania:

- organizowanie służby patrolowej w rejonach i miejscach zagrożonych, rejonach służbowych;

- prowadzenie rozpoznania osobowego, terenowego i posesyjnego;

- organizowanie przedsięwzięć i współdziałania z instytucjami, organizacjami i innymi podmiotami poza policyjnymi w tym z GKRPA i sołtysami wsi;

- stanowcze reagowanie na popełniane wykroczenia, przeprowadzenie rozmów z osobami gromadzącymi się w obrębie wskazanego miejsca oraz okolicznymi mieszkańcami. Spotkania z członkami Gminnej komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dotyczące współpracy przy ujawnianiu i zwalczaniu przypadków łamania zakazu spożywania alkoholu w miejscu niedozwolonym, spotkanie z właścicielami sklepów dotyczące współpracy przy ujawnianiu i zwalczaniu przypadków łamania zakazu spożywania alkoholu w miejscach niedozwolonych,

- rozpoznawanie zagrożeń przestępczością,

- współdziałanie z Wydziałem Prewencji, Kryminalnym, Ruchu Drogowego oraz pozostałymi komórkami Komendy Powiatowej Policji w Mońkach.

Przestępstwa i wykroczenia na terenie gminy nie wykazują tendencji wzrostowej. Wśród czynów zabronionych w roku 2021 dominowały:

- wykroczenia w ruchu drogowym;

- znęcanie się nad rodziną.

Pozostałe to :

- przestępstwa gospodarcze;

- przeciwko mieniu;

- przeciwko zdrowiu i życiu

Działania policji koncentrują się również na zapobieganiu przestępczości. Pożądane policyjne treści przekazywane są poszczególnym adresatom w ramach realizowanych programów prewencyjnych. Programy edukacyjne kierowane przede wszystkim były do młodzieży szkolnej oraz grona pedagogicznego, a także rodziców.
Posterunek Policji i KPP w Mońkach podejmowały działania zmierzające do propagowania sposobów ograniczania i zapobiegania przestępczości oraz zjawiskom kryminogennym. Były to:

- Trzeźwy Poranek,

-Trzeźwy weekend,

- Działania Błysk - ograniczenie liczby zdarzeń drogowych z udziałem osób pieszych,

- Bezpieczna Droga do Szkoły – edukowanie młodzieży szkolnej na temat bezpiecznego
poruszania się po drogach – program cykliczny,

- Nie bądźmy obojętni w zakresie minimalizowania zagrożeń okresu zimowego,

- Bezpieczne ferie – edukowanie młodzieży szkolnej na temat bezpiecznego spędzania ferii zimowych – program cykliczny;

- Bezpieczne wakacje, Wakacyjne Pogotowie Bezpieczeństwa – edukowanie młodzieży szkolnej na temat bezpiecznego spędzania wakacji – program cykliczny;

- Stop Cyberprzemocy;

Odpowiedzialność prawna nieletnich. Katalog programów był modyfikowany z uwzględnieniem działań lokalnych (w zakresie ich liczby i założeń) na bazie monitoringu ich realizacji i zmieniających się potrzeb. Policja prowadzi również szkolenia kadry pedagogicznej z zakresu uzależnień, bezpiecznego korzystania z sieci, procedur postępowania z osobami nieletnimi popełniającymi czyny karalne. Jedną z form zagrożenia bezpieczeństwa człowieka i rodziny jest przemoc. Przemoc jest zjawiskiem wieloaspektowym. Przemoc w rodzinie to „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające to osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”. W celu realizacji zadań profilaktycznych i pomocy osobom doświadczającym przemocy został przyjęty uchwałą Rady Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie. Dzięki programowi zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie na terenie Gminy Jaświły realizowane są na wszystkich poziomach. W ramach prac powołanego Zespołu Interdyscyplinarnego i grup roboczych zdiagnozowano sytuację rodzin, w których dochodziło do zachowań przemocowych poprzez wszczęcie procedury „Niebieska Karta”. NK- Niebieskie Karty to procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie, która składa się z odpowiedniej dokumentacji i sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia występowania przemocy. Głównym celem Niebieskich Kart jest rozpoznawanie przemocy i usprawnienie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych służb w środowisku lokalnym, ale też tworzenie warunków do systemowego, interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną. Istniejąca na terenie gminy infrastruktura w zakresie przeciwdziałania przemocy stanowi dobrą bazę dla podejmowania intencjonalnych oddziaływań i wsparcia. Do głównych zasobów ludzkich należą specjaliści zatrudnieni w instytucjach oraz jednostkach zajmujących się problematyką
przemocy. W skład Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele:

1) Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej;

2) Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

3) Policji,

4) oświaty,

5) ochrony zdrowia,

6) kurateli sądowej.

Obsługę organizacyjno-techniczną Zespołu Interdyscyplinarnego zapewnia Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświłach.

Do zadań zespołu należy między innymi:

1) diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,

2) podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu:

- przeciwdziałanie temu zjawisku,

- inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie;

- inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie,

- rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym.

Dodatkowo w ramach współpracy z PCPR w Mońkach mieszkańcy gminy będący sprawcami przemocy mogą skorzystać z prowadzonych programów korekcyjno-edukacyjnych. Sprawcy przemocy do udziału w programie mogą zgłosić się dobrowolnie, zostać skierowani przez Policję lub postanowieniem Sądu.

Nad bezpieczeństwem mieszkańców gminy czuwa również 7 jednostek OSP, które przeciwdziałają zagrożeniom wynikającym z nieszczęśliwych zdarzeń losowych oraz biorą udział w akcjach prewencyjnych.

Wykaz jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych gminy Jaświły:

1) Jaświły (włączona są do Krajowego Systemu Ratowniczo –Gaśniczego);

2) Zabiele (włączona są do Krajowego Systemu Ratowniczo –Gaśniczego;

3) Dolistowo Stare;

4) Brzozowa;

5) Bobrówka;

6) Mikicin;

7) Dzięciołowo.

Wg stanu na 31 grudnia 2021 roku liczba członków OSP wynosiła 308 druhów w tym 32 druhen.
Samorząd gminny stale zabezpiecza OSP uzupełniając sprzęt ratowniczy, samochodowy i modernizując infrastrukturę remiz strażackich. Jeszcze do niedawna straż pożarna realizowała przede wszystkim zadania związane z pożarami. Obecnie podejmuje akcje ratownicze o charakterze chemiczno–ekologicznym, technicznym i profilaktycznym.

WNIOSKI I PROGNOZY ZMIAN OBSZARU BEZPIECZEŃSTWA

W gminie Jaświły na przestrzeni lat 2016-2021 nie występują niekorzystne trendy w materii dynamiki przestępczości. Na zbliżonym poziomie utrzymuje się liczba przestępstw przeciwko mieniu, wykroczeń drogowych, w tym zachowań nietrzeźwych kierowców), utrzymuje się też niska liczba zdarzeń pożarniczych.
Należy kontynuować monitoring miejsc niebezpiecznych w celu minimalizacji zagrożeń, czyli wzmożone kontrole, spotkania z sołtysami i mieszkańcami oraz współpracę z pracownikami Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W celu zwiększenia bezpieczeństwa i porządku publicznego warto przedsięwziąć:
- zwiększenia ilości patroli Policji na terenie gminy,

- działania ukierunkowane na poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Niestety nadal poprawy wymaga stan bezpieczeństwa na drogach, a zachowania ryzykowane kierowców są wskazywane jako dominujące wykroczenia i przestępstwa. Należy utrzymać sprawność funkcjonowania straży pożarnej. Konieczna jest kontynuacja wsparcia OSP w wyposażeniu w odpowiedni sprzęt oraz przeprowadzanie szkoleń dla strażaków. Niezbędne jest podniesienie świadomości społecznej w zakresie zagrożeń związanych z wypalaniem traw i pozostałości roślinnych oraz zalet stosowania czujek dymu i czadu.
Należy utrzymać i rozszerzyć formy wsparcia rodzinie, dobre funkcjonowanie zespołu interdyscyplinarnego, kontynuować programy edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży.

POMOC SPOŁECZNA

System pomocy społecznej ma za zadanie wspieranie osób i rodzin, które z przyczyn obiektywnych nie są w stanie zaspokoić swoich elementarnych potrzeb życiowych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o pomocy społecznej podstawowe zadania w zakresie problemów i potrzeb społecznych na terenie gminy realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaświłach. Na dzień 31 grudnia 2021 r. w GOPS zatrudnionych było 6 osób.

W celu efektywności działań pomocowych Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej współpracuje, na co dzień z: Podlaskim Urzędem Wojewódzkim w Białymstoku, Starostwem Powiatowym w Mońkach, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Mońkach, Powiatowym Urzędem Pracy w Mońkach, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Mońkach, Urzędem Gminy w Jaświłach, Radą Gminy w Jaświłach, sołtysami gminy, Gminną Komisją Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Zespołem Interdyscyplinarnym, Kuratorium Oświaty w Białymstoku, Stowarzyszeniem Caritas diecezji białostockiej, sądami, kuratorami, komornikami sądowymi, prokuraturą, Policją, służbą zdrowia. Wszystkie wymienione osoby i instytucje działają w obszarze szeroko ujętej pomocy społecznej i pracy socjalnej na rzecz osób i rodzin potrzebujących wsparcia. W zależności od złożoności sytuacji rodziny, dzieci, osób starszych zakres współpracy międzyinstytucjonalnej się różni i jest podejmowany w celu zwiększenia efektywności pomocy i wsparcia oraz w celu usamodzielnienia. W gminie Jaświły z pomocy społecznej najwięcej rodzin korzystało w 2018 roku tj. 265 rodzin– natomiast w 2021 r. liczba ta wyniosła 129 rodzin.

Pomoc społeczną udziela się osobom i rodzinom, w szczególności z powodów, które określa w art. 7 ustawy o pomocy społecznej.

Najczęstszym powodem ubiegania się o pomoc w gminie Jaświły na przestrzeni lat jest ubóstwo, długotrwała lub ciężka choroba oraz potrzeba ochrony macierzyństwa. Wychodząc naprzeciw trudnościom dot. potrzeby ochrony macierzyństwa oraz wsparcia rodzin przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze od 2013 r. został zatrudniony asystent rodziny, który współpracuje z rodzinami mającymi trudności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz monitoruje funkcjonowanie 5 rodzin po zakończeniu współpracy. W 2021 roku asystenturą objętych było 7 rodzin. W odpowiedzi na potrzeby osób starszych, chorych i niepełnosprawnych GOPS zatrudnił 5 opiekunów, którzy świadczą usługi opiekuńcze na terenie gminy. Pomagają w zaspokojeniu podstawowych potrzeb dla 15 osób. Rodziny korzystające z pomocy społecznej są najczęściej wieloproblemowe (jednocześnie w rodzinie występuje np. ubóstwo, bezrobocie, niewydolność opiekuńczo-wychowawcza, niepełnosprawność), w związku z tym jest większe zapotrzebowanie na wzmożoną pracę socjalną oraz wspieranie rodziny. Praca socjalna to działalność zawodowa, mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi

Odgrywa ważną rolę w aktywizacji świadczeniobiorców, udzielaniu pomocy i kształtowaniu odpowiednich postaw społecznych. Od dnia 1 kwietnia 2016 r. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje Program Rodzina 500+ (ustawa o pomocy państwa w wychowaniu dzieci). W ramach tego Programu do tut. Ośrodka w roku 2021 wpłynęło 366 wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego. Ogółem w roku 2021 zostało wypłaconych świadczeń wychowawczych na 691 dzieci z 366 rodzin. Od maja 2022r. przyjmowaniem wniosków i wypłatą świadczeń zajmie się ZUS. Ponadto obowiązujący system pomocy społecznej oraz ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która weszła w życie w dnia 1 stycznia 2012 r., nałożyły na gminy obowiązek zabezpieczenia podstawowych potrzeb rodzin i dzieci oraz zadania specjalistyczne takie jak poradnictwo rodzinne, zapewnienie opieki i wychowania dzieci poza rodziną oraz finansowanie pieczy zastępczej. Pomoc świadczona rodzinom przez GOPS w Jaświłach pozwala w większości przypadków na utrzymanie dzieci w środowiskach domowych, jedynie w skrajnie trudnych sytuacjach, kiedy ich życie jest zagrożone przekazane do interwencyjnego wsparcia w instytucjach pieczy zastępczej.

Z danych statystycznych dot. osób korzystających z pomocy społecznej wynika, iż spada liczba osób korzystających z niektórych rodzajów świadczeń pomocy społecznej (świadczenia pieniężne, niepieniężne, praca socjalna, dożywianie dzieci w szkołach, przedszkolach oraz przyznawanie zasiłków na żywność dla dzieci do 7 roku życia). Zwiększyła się natomiast liczba osób korzystających z usług opiekuńczych, wzrosły wydatki na zasiłki stałe, koszty pobytu mieszkańców gminy w domach pomocy społecznej, pokrycie kosztów pobytu dzieci w rodzinach zastępczych. Gmina nie posiada własnej infrastruktury pomocowej w postaci domów pomocy społecznej, noclegowni, mieszkań chronionych. Brak tego typu placówek na terenie gminy powoduje, iż mieszkańcy wymagający tego typu wsparcia instytucjonalnego umieszczani są w domach pomocy społecznej. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej gmina ponosi praktycznie pełne koszty pobytu swoich mieszkańców, gdyż świadczenia osób umieszczanych są zazwyczaj niskie. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w ramach swojej działalności dokonuje diagnozy w zakresie zapotrzebowania na świadczenia pomocy społecznej dla mieszkańców gminy. Planując działania na kolejny rok Ośrodek uwzględnia w planach finansowych potrzeby w zakresie niezbędnych środków na swoje funkcjonowanie i zabezpieczenie możliwości świadczenia pomocy osobom i rodzinom najbardziej tego potrzebującym. Środki na powyższe muszą być zabezpieczone w planie finansowym gminy. Analiza danych pozwala stwierdzić, iż najczęściej udzielaną formą pomocy jest dożywianie dzieci, świadczenia finansowe pomocy społecznej - zasiłki okresowe i celowe.

WNIOSKI I PROGNOZA ZMIAN OBSZARU POMOCY SPOŁECZNEJ

Pomoc społeczna w gminie Jaświły była podczas lat 2016‐2021 adresowana w pierwszej kolejności do osób, rodzin z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby oraz ubóstwa. Liczba ta nadal jest wysoka. Największy wpływ na obniżenie się liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej ma wprowadzenie od dnia 1 kwietnia 2016 roku Programu Rodzina 500+. Realizacja tego programu znacznie polepszyła sytuację materialną rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Rodziny korzystające z pomocy społecznej są najczęściej wieloproblemowe. W związku z tym, jest większe zapotrzebowanie na wzmożoną pracę socjalną oraz wsparcie rodziny, dodatkowe specjalistyczne doradztwo ‐ psychologów, asystentów rodzinnych. W najbliższych latach będą narastały problemy z osobami w podeszłym wieku, długotrwale chorymi i niepełnosprawnymi, polegające na zapewnieniu im usług podtrzymujących samodzielne funkcjonowanie społeczne, a także częściową lub całodobową opiekę. Szacuje się, że liczba osób potrzebujących wsparcia będzie wzrastać. Rozwój usług opiekuńczych świadczonych przez Ośrodek wpisuje się w potrzeby wynikające z rosnącej liczby mieszkańców w podeszłym wieku i niepełnosprawnych. Stąd konieczność świadczenia tej formy pomocy wśród coraz szerszej grupy osób. Niezbędne jest rozszerzenie działań służących utrzymaniu zdrowia i aktywności fizycznej, społecznej seniorów, co zapewni zmniejszenie liczby osób korzystających z pomocy.

 
ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

Na terenie gminy Jaświły działają grupy nieformalne wspomagające rozwiązywanie lokalnych problemów społecznych, a z formalnych stowarzyszeń oraz organizacji – Ochotnicze Straże Pożarne. Na terenie gminy Jaświły działa również Lokalna Grupa Działania z siedzibą w Suchowoli.

Zakres współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi został określony w Programie współpracy Gminy Jaświły z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Celem głównym programu jest budowanie partnerstwa pomiędzy samorządem gminy, a organizacjami pozarządowymi, poprzez zapewnienie efektywnego wykonywania zadań publicznych gminy wynikających z przepisów prawa, włączając w ich realizację organizacje pozarządowe, w taki sposób, aby coraz lepiej zaspokajać potrzeby mieszkańców gminy. Do priorytetowych obszarów współpracy należą zadania:

1) w zakresie nauki, edukacji, oświaty i wychowania,

2) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji;

3) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej,

4) ochrony i promocji zdrowia,

5) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych,

6) porządku i bezpieczeństwa publicznego: oraz przeciwdziałania patologiom społecznym;

7) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym.

CEL IV. ROZWIJANIE TOŻSAMOŚCI I INTEGRACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

Wzrost zaradności życiowej mieszkańców i poprawa jakości życia realizowane jest poprzez utrzymanie dalszego rozwoju społecznego zespołów, klubów, grup, kół gospodyń i organizacji społecznych, kierujących działalność i angażujących do aktywności wszystkie grupy wiekowe mieszkańców.

WIZJA, CELE STRATEGICZNE I KIERUNKI NIEZBĘDNYCH DZIAŁAŃ

Wizja rozwoju jest określeniem takiego obrazu gminy, jaki chcieliby osiągnąć jej mieszkańcy do roku 2033. W trakcie prac nad strategią została zdefiniowana jako pozytywne wyobrażenie przyszłości.
Jaświły to Gmina zintegrowanych mieszkańców, mających poczucie dobrobytu i bezpieczeństwa, otwartych na inwestycje społeczne i sprzyjające środowisku naturalnemu. Celem Strategii jest podjęcie systemowych rozwiązań problemów społecznych, występujących w gminie i destabilizujących życie mieszkańców. Wytyczone cele zrealizowane zostaną przy wykorzystaniu istniejących instytucji, organizacji i innych podmiotów działających w sferze społecznej. Rozwój kapitału społecznego i lokalnego środowiska zagwarantuje pomoc i wsparcie osobom znajdującym się w trudnej sytuacji socjalno-bytowej oraz umożliwi ludziom życie w poczuciu poszanowania godności każdej osoby, eliminowanie dysfunkcji oraz równy dostęp do zasobów podstawowych usług

CEL STRATEGICZNY I.

WSPARCIE OSÓB I GRUP NAJSŁABSZYCH, DĄŻENIE DO GODNEGO ŻYCIA

NIEZBĘDNE KIERUNKI DZIAŁANIA:

1) współpraca z Lokalną Grupą Działania Stowarzyszenie LGD, Caritas Diecezji Białostockiej i instytucjami działającymi w obszarze ubóstwa, rynku pracy, ekonomii społecznej;

2) wspieranie działań związanych z aktywizacją zawodową osób w wieku 25 – 34 lat oraz działań mających na celu zwiększenie adaptacji do nowych zawodów i mobilności mieszkańców;

3) świadczenie usług opiekuńczych dziennych w miejscu zamieszkania i specjalistycznych dla osób starszych i niepełnosprawnych;

4) rozwój usług podtrzymujących samodzielne funkcjonowanie społeczne, a także częściową lub całodobową opiekę osób starszych, niepełnosprawnych;

5) rozwijanie istniejących ośrodków wsparcia, inicjowanie powstawania infrastruktury pomocowej;
6) rozwijanie poradnictwa specjalistycznego. Udzielanie rodzinom pomocy psychologicznej, prawnej, mediacyjnej, realizacja asystentury rodzinnej;

6) kontynuacja programów osłonowych i projektów: dożywiania w szkołach; wypoczynku letniego dzieci i młodzieży; stypendiów socjalnych i naukowych; zajęć pozalekcyjnych i innych form na rzecz dzieci i młodzieży. Wsparcie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych;

7) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej, prowadzenie punktu konsultacyjnego;

8) podnoszenie kwalifikacji osób niosących pomoc rodzinom;

9) zapewnienie aktywnego uczestnictwa osób ubogich w życiu społeczności lokalnej;

10) współpraca gminy z innymi podmiotami w zakresie rozszerzenia dostępności do konsultacji i poradnictwa specjalistycznego dla rodzin w kryzysach;

11) organizacja spotkań integracyjnych osobom starszym, niepełnosprawnym i ich rodzinom;

12) realizacja Gminnego Programu Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej.

CEL STRATEGICZNY II

ROZWÓJ USŁUG ZDROWOTNYCH I PROFILAKTYKI ZDROWIA W GMINIE

NIEZBĘDNE KIERUNKI DZIAŁANIA:

1) poprawa dostępności, jakości, kompleksowości i ciągłości świadczeń zdrowotnych (poprawa dostępu do poradni specjalistycznych);

2) poprawa jakości i dostępu do usług pielęgniarskich i stomatologicznych w szkołach;

3) edukacja w zakresie zdrowego stylu życia;

4) rozwój aktywnego wypoczynku seniorów, dzieci i młodzieży. Realizacja działań edukacyjnych, aktywności sportowej i ruchowej mieszkańców gminy;

5) profilaktyka zdrowotna osób starszych;

6) zwiększenie świadomości wśród osób nadużywających alkoholu o negatywnych skutkach ich postępowań;

7) upowszechnianie aktywnych, bezpiecznych form spędzania czasu wolnego przez dzieci, młodzież, rodziny. Rozszerzenie zakresu usług oferowanych młodzieży, osobom starszym i niepełnosprawnym w miejscu zamieszkania;

8) zwiększenie dostępności do usług rehabilitacji dla osób przewlekle chorych np. w formie mobilnej lub ośrodka rehabilitacji na terenie gminy;

9) prowadzenie systemowych i cyklicznych badań profilaktycznych dzieci, młodzieży i dorosłych pozwalających monitorować rozwój oraz wcześniej wykryć wady rozwojowe i choroby;

10) prowadzenie efektywnych programów profilaktycznych, terapii i rozwiązywaniem problemów uzależnień, integracji społecznej osób nimi dotkniętych, w tym realizacja programów profilaktycznych rekomendowanych przez PARPA, KB ds. Narkomanii;

11) doskonalenie kadry uwzględniające nowoczesne techniki i potrzeby rozwojowe społeczności lokalnej;

12) realizacja współpracy międzysektorowej - wzmocnienie oddziaływań w sektorze zdrowia;

13) szkolenia dla dzieci/młodzieży na temat zasad bezpieczeństwa w sieci;

14) realizacja Programów Profilaktyki i Rozwiazywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii.

CEL STRATEGICZNY III

ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA ORAZ EDUKACYJNYCH, KULTUROWYCH POTRZEB MIESZKAŃCÓW

NIEZBĘDNE KIERUNKI DZIAŁANIA:

1) wspieranie innowacyjnych form kształcenia (e-edukacja) oraz doposażenia gabinetów specjalistycznych w placówkach edukacji (dla uczniów z niepełnosprawnościami);

2) utrzymanie i rozwój form wychowania przedszkolnego. Podniesienie jakości oferty edukacji przedszkolnej oraz dostosowanie jej do zmieniających się potrzeb lokalnej społeczności;

3) organizacja wspólnych, rodzinnych imprez rekreacyjno-integracyjnych jako formy kulturalnego i pożytecznego spędzania czasu wolnego w gronie rodzinnym;

4) modernizacja i rozbudowa infrastruktury bazy oświatowej, kulturalnej i środowiskowej;

5) doposażenia w nowe technologie, sprzęt specjalistyczny gabinetów specjalistów pracujących w placówkach;

6) rozwój bazy sportowej, w tym przy szkołach ( modernizacja boiska w Dolistowie Starym);

7) utrzymanie wysokiego poziomu usług (zajęcia pozalekcyjne, sportowe, kursy, zajęcia taneczne, aktorskie i inne, zatrudnienie dodatkowych instruktorów).

8) wspieranie młodzieży i dorosłych w realizacji uzdolnień (system nagród i stypendiów gminnych);

9) prowadzenie Klubu Seniora;

10) likwidacja barier architektonicznych;

11) prowadzenie monitoringu miejsc niebezpiecznych w gminie;

12) kontynuacja wsparcia OSP w wyposażeniu w odpowiedni sprzęt oraz przeprowadzanie szkoleń;

13) podniesienie świadomości społecznej w zakresie zagrożeń związanych z wypalaniem traw i pozostałości roślinnych oraz zalet stosowania czujek dymu i czadu;

14) realizacja Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy.

CEL STRATEGICZNY IV

ROZWIJANIE TOŻSAMOŚCI I INTEGRACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

NIEZBĘDNE KIERUNKI DZIAŁANIA:

1) stały monitoring i ocena zasobów ludzkich, systemu jakości usług w gminie;

2) współdziałanie samorządu i podmiotów gminnych w zakresie umożliwienia rozwoju e-administracji, e-edukacji, e-zdrowia, e-bezpieczeństwa;

3) poprawa dostępności do dóbr kultury żywej oraz integracja i aktywizacja społeczności;

4) wzmacnianie kompetencji liderów lokalnych i organizacji w zakresie tworzenia projektów, pozyskiwania finansów na ich realizację;

5) integracja mieszkańców wokół działalności organizacji trzeciego sektora, rozwój wolontariatu;

6) wspieranie inicjatyw oddolnych, organizacji wydarzeń kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych;

7) kontynuowanie działalności zespołów tańca i pieśni ludowych;

8) wspieranie inicjatyw podjętych przez młodzież, w tym tworzenie i prowadzenie Młodzieżowych Drużyn Strażackich;
9) wsparcie inicjatyw społecznych (wsparcie dla istniejących sportowych grup nieformalnych, zespołów itp.);

9) Promocja i animacja wolontariatu;

10) realizacja przyjaznej polityki dla przedsiębiorców;

11) rozpoznanie skali bezrobocie agrarnego i zaprojektowanie oddziaływań w tym obszarze;

12) tworzenie nowych miejsc pracy;

13) rozwój warunków sprzyjających rozwojowi rolnictwa. Podnoszenie kwalifikacji mieszkańców, w szczególności w zakresie obsługi ruchu turystycznego, handlu i rzemiosła oraz zawodów nierolniczych i okołorolniczych;

14) kontynuacja działań aktywizujących osoby starsze oraz kultywowanie tradycji i tożsamości lokalnej społeczności, promocja postaw prospołecznych i obywatelskich;

15) rewitalizacja społeczna obszarów zdegradowanych;

16) realizacja programu współpracy z organizacjami pozarządowymi w gminie.

SPOSÓB REALIZACJI STRATEGII- HARMONOGRAM na lata 2022-2033

CEL I

WSPARCIE OSÓB I GRUP NAJSŁABSZYCH, DĄŻENIE DO GODNEGO ŻYCIA

1) współpraca z Lokalną Grupą Działania Stowarzyszenie LGD, Caritas Diecezji Białostockiej i instytucjami działającymi w obszarze ubóstwa, rynku pracy, ekonomii społecznej;

2) świadczenie usług opiekuńczych dziennych w miejscu zamieszkania i specjalistycznych dla osób starszych i niepełnosprawnych;

3) rozwijanie poradnictwa specjalistycznego. Udzielanie rodzinom pomocy psychologicznej, prawnej, mediacyjnej, realizacja asystentury rodzinnej;

4) kontynuacja programów osłonowych i projektów: dożywiania w szkołach; wypoczynku letniego dzieci i młodzieży; stypendiów socjalnych i naukowych, zajęć pozalekcyjnych i innych form na rzecz dzieci i młodzieży;

5) wsparcie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych;

6) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej, prowadzenie punktu konsultacyjnego.

7) realizacja Gminnego Programu Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej.

CEL II

ROZWÓJ USŁUG ZDROWOTNYCH I PROFILAKTYKI ZDROWIA W GMINIE

1) edukacja w zakresie zdrowego stylu życia;

2) rozwój aktywnego wypoczynku seniorów, dzieci i młodzieży;

3) realizacja działań edukacyjnych, aktywności sportowej i ruchowej mieszkańców gminy;

4) upowszechnianie aktywnych, bezpiecznych form spędzania czasu wolnego przez dzieci, młodzież, rodziny. Rozszerzenie zakresu usług oferowanych młodzieży, osobom starszym i niepełnosprawnym w miejscu zamieszkania;

5) zwiększenie dostępności do usług rehabilitacji dla osób przewlekle chorych np. w formie mobilnej lub ośrodka rehabilitacji na terenie gminy;

6) realizacja programów Profilaktyki i Rozwiązywania problemów Alkoholowych i Narkomanii.

CEL III. ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA ORAZ EDUKACYJNYCH, KULTUROWYCH POTRZEB MIESZKAŃCÓW

1) utrzymanie i rozwój form wychowania przedszkolnego. Podniesienie jakości oferty edukacji przedszkolnej oraz dostosowanie jej do zmieniających się potrzeb lokalnej społeczności;

2) modernizacja i rozbudowa infrastruktury bazy oświatowej, kulturalnej i środowiskowej; doposażenia w nowe technologie, sprzęt specjalistyczny gabinetów specjalistów pracujących w placówkach;

3) rozwój bazy sportowej, w tym przy szkołach (modernizacja boiska);

4) wspieranie młodzieży i dorosłych w realizacji uzdolnień (system nagród i stypendiów gminnych);

5) prowadzenie Klubu Seniora;

6) realizacja Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy.

CEL IV.

ROZWIJANIE TOŻSAMOŚCI I INTEGRACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

1) współdziałanie samorządu i podmiotów gminnych w zakresie umożliwienia rozwoju e-administracji,

e-dukacji, e-zdrowia, e-bezpieczeństwa;

2) wspieranie inicjatyw oddolnych, organizacji wydarzeń kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych;

3) kontynuowanie działalności zespołów tańca i pieśni ludowych;

4) wsparcie inicjatyw społecznych (wsparcie dla, istniejących sportowych grup nieformalnych, zespołów itp.) Promocja i animacja wolontariatu;

5) realizacja przyjaznej polityki dla przedsiębiorców;

6) tworzenie nowych miejsc pracy;

7) realizacja Programu Współpracy z organizacjami pozarządowymi w gminie.

ZARZĄDZANIE I MONITOROWANIE STRATEGII

Zarządzanie i monitoring zapisów strategicznych polegają na systematycznej ocenie oraz modyfikacji kierunków działania w przypadku istotnych zmian. Elementami skutecznego zarządzania będą przede wszystkim:
1) Wójt Gminy- odpowiedzialny za wdrażanie strategii oraz wsparcie koordynatora przy realizacji;

2) Rada Gminy - pełniąca bieżący nadzór nad realizacją, uwzględnia w budżetach wybrane kierunki działania; uchwala zmiany w strategii,

3) koordynator wdrażania Strategii – GOPS w Jaświłach:

a) gromadzi dokumentację związaną ze strategią;

b) prowadzi monitoring;

c) przedkłada informacje z realizacji Strategii wraz z rocznym sprawozdaniem z działalności;

d) dokonuje ewentualnych korekt/aktualizacji harmonogramu minimum raz na cztery lata.

Podmioty realizujące kierunki działania strategicznego i projekty powinny sprawować opiekę nad tym, aby zapisy strategii były uwzględniane w innych dokumentach programowych.

SYSTEM AKTUALIZACJI:

Część programowa: cele, kierunki działań, harmonogram będzie poddawana przeglądowi i aktualizacji raz na cztery lata. Po ewentualnym wprowadzeniu zmian Koordynator przedstawi dokument do aktualizacji komisji i podczas Sesji Rady Gminy. Będzie też zobowiązany dostarczyć wszystkim zainteresowanym stronom informację o dokonanej aktualizacji. Niniejszy dokument, po konsultacjach i uchwaleniu przez Radę Gminy powinien być opublikowany na stronie internetowej, a ponadto przekazany uczestnikom procesu planowania oraz wszystkim jednostkom i instytucjom, które zostaną zobowiązane do realizacji strategii.

PROGRAMY I PROJEKTY

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych będzie skuteczna, o ile przedstawiciele samorządu lokalnego znajdą zasoby umożliwiające budowę i realizację programów celowych zgodnych z przyjętymi kierunkami działań. Programy można realizować w okresach rocznych, dłuższych lub
krótszych, w zależności od charakteru danego projektu ze środków:

1) własnych zasobów samorządu;

2) poprzez organizacje pozarządowe;

3) poprzez inne instytucje zewnętrzne;

4) w partnerstwach sektorowych.

Projekty i programy mogą być przyjmowane przez Radę stosownymi uchwałami, które winny przybierać formułę załączników do niniejszej Strategii. Projekty i programy realizowane w ramach Strategii powinny być zgodne z przyjętymi kierunkami działań.

MONITORING

Bazą informacji statystycznej, zbieranej na potrzeby wskaźników monitorowania będą sprawozdania Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej składane Radzie Gminy. Poza tym bazę tę będą stanowiły informacje i dane otrzymane od instytucji i grup środowiskowych, dotyczące realizacji harmonogramu.
Informacja z monitoringu Strategii będzie przedkładana Radzie Gminy przez Koordynatora. Odnosić się będzie do celów, kierunków działania i harmonogramu Strategii.

ZAKOŃCZENIE

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Brańsk do 2033 roku ma charakter otwarty i elastyczny, spójny z innymi dokumentami gminnymi i powiatowymi. W trakcie osiągania celów i wdrażania kierunków strategicznych zaplanowanych w dokumencie, mogą być one modyfikowane, zmienione i dostosowane do sytuacji i potrzeb społecznych w gminie. W celu jej realizacji wszystkie instytucje gminne będą starać się przestrzegać i wdrażać zasady:

1) samopomocy – przejawia się w istnieniu i rozwoju pomocy wzajemnej ludzi, zmagających się z podobnymi problemami życiowymi oraz pomocy silniejszych dla słabszych; zazwyczaj w ramach niewielkich nieformalnych grup;

2) przezorności – oznacza, że bezpieczeństwo socjalne jednostki nie może być tylko efektem świadczeń ze strony społeczeństwa, ale wynikać powinno także z odpowiedzialności człowieka za przyszłość własną i rodziny;

3) solidarności społecznej – najczęściej rozumiana jako przenoszenie konsekwencji, niekiedy utożsamiana z solidaryzmem społecznym, oznaczającym wyższość wspólnych interesów członków społeczeństwa nad interesami poszczególnych klas lub warstw;

4) pomocniczości – oznacza przyjęcie określonego porządku, w jakim różne instytucje społeczne dostarczają jednostce wsparcia, gdy samodzielnie nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb. W pierwszej kolejności pomoc powinna pochodzić od rodziny, a następnie od społeczności lokalnej, a na końcu od Państwa;

5) partycypacji – wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, by poszczególni ludzie mieli możliwości pełnej realizacji swoich ról społecznych, zaś poszczególne grupy mogły zajmować równoprawne z innymi miejsce w społeczeństwie;

6) samorządności – stanowi realizację takich wartości, jak wolność, podmiotowość człowieka, realizowana jest poprzez taką organizację życia społecznego, by jednostki i grupy miały zagwarantowane prawo do aktywnego udziału w istniejących już instytucjach społecznych i tworzenia nowych instytucji;

7) dobra wspólnego – przejawia się w takich działaniach władz publicznych, które uwzględniają korzyści i interesy wszystkich obywateli i polegają na poszukiwaniu kompromisów tam, gdzie interesy te są sprzeczne;

8) wielosektorowości – polega na równoczesnym funkcjonowaniu publicznych podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarządowych i instytucji rynkowych, które dostarczają środków i usług służących zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa.